‘Teminat’ krizinin faturası yüklü oldu
Gemilere yakıt ikmali yapan bunkerciler, teminat krizini çözemeyince gemileri komşu ülke limanlarına kaptırdı. “Bari toplu teminata geçilsin” diyen sektör, bu konuda olumlu yanıt aldı ama şimdi de altyapı sorununun çözülmesini bekliyor
Aysel YÜCEL
İSTANBUL - Petrokimyadaki ‘teminat’ krizi, petrol şirketleri gibi gemi yakıt ikmalcilerine de önemli kayıplar yaşattı. Kasım ayından bu yana kargo başına ‘teminat mektubu’ alma zorunluluğu ile boğuşan bunkerciler, yakıt ikmali yapamadıkları gemileri Yunanistan ve İtalya limanlarına kaptırdı. Gümrükteki yeni uygulamalar gemi yakıt ikmal sektörünün yıllık 2 milyon ton satış hedefini de suya düşürdü. 2012’de toplam 1.8 milyon tonluk yakıt ikmali yapan sektör, 2013’ü ise 1.5 milyon ton satışla kapattı. Uygulamayı iptal ettirmeyi başaramayan petrokimya ithalatçıları bakanlıktan en azından teminat mektuplarının kargo başına değil, toplu olarak verilmesini talep ediyor. Teminat mektubu uygulamasının tamamen kaldırılması gerektiğini savunan Gemi Yakıt İkmalcileri Derneği Başkanı Ali Deniz Eraydın, “Diğer petrokimya ithalatçıları gibi kaybımız büyük. En verimli zamanımızda gemilere yakıt ikmali yapamadık, dev gemileri komşuya kaptırdık” dedi.
En verimli sezon kaçtı
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, akaryakıt kaçakçılığının önüne geçmek isterken, petrol ve petrol ürünü ithalatçıları çok büyük bir sorununla karşı karşıya kalmıştı. 20 Kasım’da bir gecede yapılan değişiklik ile petrol ürünleri ithalatı yapan firmalara milyonlarca dolar teminat mektubu zorunluluğu getirildi. 5 bin tonluk yakıt ithal eden şirket, bunun için 6 milyon dolar teminat mektubu getirmek zorunda kaldı.Teminat mektubunu sağlamak birkaç günlük zaman aldığından birçok firma ithalat yapamadı. Aynı nedenlerle ithalat yapamayan bunkerciler de gelen gemilere yakıt ikmali gerçekleştiremedi. Gemi Yakıt İkmalcileri Derneği Başkanı Ali Deniz Eraydın, “Herkes hazırlıksız yakalandığı için kargolar bekledi, ikmal yapılamadı. En verimli sezonumuzda ikmal yapamadık ve gemiler yakıt alımlarını başka limanlara kaydırdı” dedi.
‘Transit’ istisnası da çözüm olmadı
Türkiye’den yakıt alamayan ve komşuya gitmek zorunda kalanlar arasında 100 gemilik armatörler de olduğunu vurgulayan Eraydın, satış yapamadıkları gibi, bu sıkıntılar yüzünden Türkiye’nin büyük bir prestij kaybettiğini vurguladı. Eraydın ayrıca, önceden siparişi verilen yakıtları getiren müşterilerin yükünü boşaltamaması nedeniyle onların da masraflarını karşılamak zorunda kaldıklarını dile getirdi.Gümrük ve Maliye bakanlıklarının belli bir tarafta yaşadığı sıkıntıdan dolayı önlem almaya çalışırken sektörün dinamiklerini gözden kaçırdığını dile getiren Eraydın, “Çok ciddi sıkıntılar yaşanıyor. Bu ortam ve belirsizlik operasyonlarımıza yansıdı, müşteri ve pazar kaybımız oldu. Karlı çıkan ise Yunanistan Malta ve İtalyan limanları oldu” dedi. Bunkercilerin bu uygulamadan mağdur olan çok küçük bir tarafı kapsadığını vurgulayan Eraydın, “Uygulama bütün dağıtım şirketlerine büyük kayıplar yaşatıyor” dedi. Gümrük Bakanlığı’nın sıkıntının boyutunu fark ettiği için düzeltme yoluna gittiğini ifade eden Eraydın, ancak yeni düzenlemenin de kendilerine çare olmadığını belirtti. Bakanlık, ikinci bir düzenleme ile transit ticaret yapan şirketleri teminat mektubundan muaf tuttu ancak, EPDK lisansı olan firmalar transit ticaret yapsalar da muafiyetten yararlanamıyor. Bu nedenle yeni düzenleme gemi yakıt ikmalcilerine bir katkı sağlamadı. Çünkü yakıt ithal edip Türkiye’de satış yapan bir Türk petrol şirketinin EPDK lisansına sahip olması zorunlu. Eraydın, “Benim EPDK lisansım var ama transit ticaret yapıyorum. Transit ticaret yapmama rağmen teminat mektubunu çıkarmam lazım. Dolayısıyla bizim için bir kolaylık olamadı. Transit ticaret yapan herkese bun uygulama kaldırılmalı” diye konuştu.
‘Toplu teminat mektubu’ teselli olacak
Gümrük Bakanlığı, sektör temsilcilerinin uygulamanın tamamen kaldırılması talebine olumlu yanıt veremese de kolaylaştırma sözü verdi. Kendilerini yeni yönetmeliğe alıştırmak zorunda olan petrokimya ithalatçıları, kargo başına teminat mektubu alınması konusunda ise büyük sıkıntı yaşıyor. Toplu teminat mektubu verilmesi için bakanlığa talepte bulunan sektör temsilcilerine olumlu yanıt geldi. Ancak, bakanlık gümrük sistemindeki altyapı uygun olmadığı için toplu teminat uygulamasını başlatamadı. Ali Deniz Eraydın, Gümrükler Genel Müdürü Cenap Aşçı başta olmak üzere yetkililerin bu konuda büyük çaba harcadığını ve toplu teminat uygulamasına bir hafta içinde geçilmesinin planlandığını söyledi.
Ek masraflar filo yenileme projesini geciktiriyor
Türkiye’de Türk bayraklı 150 tanker var. Bunların 70 tanesi bunker barcı olarak çalışıyor. Yani dünyanın dört bir yanından gelen gemlere yakıt ikmali sağlıyor. Yaklaşık 650 Türk gemiadamının çalıştığı bu70 bunker barcından 50’sinin ise çok yaşlı ve acilen yenilenmesi gerekiyor. Devlet de bu gemilerin Türkiye’de inşa edilmesi şartıyla 2018 yılına kadar bu konuda teşvik veriyor. Ancak Eraydın’a göre gümrük mevzuatındaki sektörü zorlayan bu uygulamalar, sektöre ciddi ek masraf doğuruyor bu da filoya yatırım yapılmasını geciktiriyor. Eraydın, konuyla ilgili şunları söyledi: “Bu gemilerin yenilenmesi gerekiyor. Devlet de bunun için teşvik veriyor. Biz dernek olarak bu fırsatı kaçırmak istemiyoruz. Türk tersanelerinde yapılacak bu gemiler sektöre büyük katkı sağlayacak. Ancak gümrük mevzuatındaki bizi zorlayan uygulamalar nedeniyle yeni yatırım yapamıyoruz, çünkü paramızı bu ek masraflara gidiyor. “