Tekstilci yeni Çek Yasası'ndan dertli

AYSEL YÜCEL

İSTANBUL - 3 Şubat'ta yürürlüğe giren 'yeni Çek Yasası' tekstil sektöründe sorunları da beraberinde getirdi. Sektör temsilcilerine göre yasada hapis cezasının kaldırılması sonrası ortaya çıkan boşluk ile çekin caydırıcı özelliği ortadan kalktı ve çekin itibarı kalmadı. Çekin çok sık kullanıldığı tekstil sektörü temsilcileri, yeni yasanın ardından karşılıksız çeklerin oranının yüzde 15'lere kadar çıktığını dile getiriyor. Satıcılar artık çekle yetinmiyor ve ek teminat istiyor. Bu da alıcıya önemli oranda bir ek maliyet getiriyor. Sektör temsilcileri hapis cezası sonrası oluşan boşluğun çeke yeniden itibar kazandıracak bir formülle ortadan kaldırılmasının şart olduğunu söylüyor.

Konuyla ilgili Dünya Gazetesi'ne konuşan sektör temsilcileri karşılıksız çeklerin kumaşçılar başta olmak üzere pek çok şirketi sıkıntıya soktuğunu vurgulayarak, karşılıksız çek sayısında gözledikleri artışın önümüzdeki dönemde çok daha ciddi sorunlar yaratabileceği uyarısı yaptı.

Yedikardeş: Karşılıksız çekler iki ayda %10 arttı

Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi Sanayici ve İşadamları Derneği (DOSABSİAD) Başkanı Selim Yedikardeş yeni Çek Yasası'nın çekin itibarını tamamen ortadan kaldırdığını ve sanayicilerin mağdur durumda olduğunu söyledi. Hapis cezasının yasadan çıkarılmasının karşılıksız çek oranını yaklaşık yüzde 10 artırdığını dile getiren Yedikardeş, konuyla ilgili şu açıklamalarda bulundu: "Biz dernek olarak yeni çek kanunundan hapis cezasının kaldırılmasına son derece karşıyız. Ankara'ya gidererek yetkililere durumu anlattık. Ama maalesef çekle işi olmayan, hatta çekin karşılıksız olmasına sebebiyet veren, kendilerine 'çek mağduruyuz' diyen bir takım kişiler Adalet Komisyonu'nu yanlış yönlendirdi. Oraya giderek bazı teklif ve önerileri götürenler mağdur değil, mağdur eden aslında. Asıl mağdur biz sanayiciler ve esnaf. Karşılıksız çeklerin oranı yaklaşık yüzde 13'lere çıktı. Yanlış bir uygulama ile karşı karşıyayız. Sanayici artık teminat mektubu isteyecek. Şartları biraz daha zorlamaya başlayacak. Hapis cezası önleyici bir etkendi ancak onu da elimizden aldılar."

Orhan: Mal satan artık ek teminat istiyor

Yeni yasa ile hapis cezasının kaldırılmasının çeke olan güveni azaltacağını ve bu durumun nakit ödeme gücü olmayan sanayiciyi büyük sıkıntıya sokacağını belirten Osmanbey Tekstilci İşadamları Derneği (OTİAD) Başkanı Ali Ulvi Orhan ise, önlem alınmadığı takdirde yeni yasanın ticarete büyük zarar vereceği görüşünde. Çeklerin geri dönme oranının şimdiden yüzde 10-15 artış gösterdiğini vurgulayan Orhan, şunları kaydetti: Çeklerin 'hapis cezası' gibi caydırıcı bir gücü vardı. Ancak yeni Çek Yasası ile bu hapis cezasının kaldırılması insanlara bir rahatlık getirdi. Eğer çekler güvenilir hale getirilmezse bunun çok tehlikeli bir boyutu var. Çekin bir itibarı kalamayacağından insanlar artık çek yerine parayla mal almak isteyecek. Herkes parasıyla mal alamayacağı için de ticaret bundan olumsuz etkilenecek. Çeklerde mutlaka bir yaptırım uygulanması lazım, yoksa bu durum ticareti kilitler. Mal satan kişiler artık ek teminat ya da banka teminatı istiyor bunun da masrafı fazla."

Negrin: Mal alımında sıkıntılar çıkıyor

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Cem Negrin vadeli alımlarda çeklerin çok büyük önemi varken yeni çek yasası ile çekin eski öneminin kalmadığına dikkat çekti. Negrin "Yeni çek yasasında hapis cezasının kaldırılması ile büyük fabrikalar artık daha fazla teminat istemeye başladı. Bu sebeple mal alımında sıkıntılar çıkmaya başladığını duyuyorum" dedi.

Tanrıverdi: Çekini ödemeyenlerin lehine

İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Hikmet Tanrıverdi de hapis cezasının caydırıcı bir etken olduğunu bu sebeple yeni yasanın bir güvensizlik yaratma noktasında olduğunu söyledi. Tanrıverdi ayrıca, yeni yasanın çeklerini ödeyemeyen bazı firmaların lehine olduğunu, bu firmaların hapis cezasından kurtulduğunu söyledi.

"Yeni yasa 'hülle' iflasları artırdı"

Birteks Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Göğüş, yeni düzenleme ile birlikte, uzun zamandır Çek Kanunu'nda caydırıcılık özelliği olan tek madde hükmündeki hapis cezası kararının kaldırılmasının özellikle tekstil sektöründe ciddi sıkıntılar yarattığını söyledi. Bazı firmaların yeni yasanın ardından hapis cezasının kaldırılmasını fırsat bilerek, çeklerini ödemediklerini ve iflaslarını açıkladıklarını ifade eden Göğüş, "Kanunda iflas erteleme maddesi vardır. Bu madde alıcıyı ve satıcıyı koruyor. Çeki karşılıksız olan bir şirketi haciz ve yağma olayından koruyan düzgün ve ehil bilirkişi ve kayyumlarca doğru yönetildiği takdirde piyasaya güven veren, zordaki kişiyi de diri tutan bir kanun. Yani çekte hapis cezasının kaldırılmasını isteyen bir takım kişilerin, ''haciz ve icradan dolayı çalışamıyoruz'' argümanı tamamen gerçek dışıdır. Bugün global marka olma yolunda ilerlemesi gereken bazı firmalar çeklerini ödeyemiyor. Piyasada yüzlerce irili ufaklı tedarikçi ise umutla bu çeklerin karşılığını bekliyor. Yeni yasadan sonra birçok firma iflas etti. Onlara mal veya hizmet veren binlerce firma ise işi gücü bıraktı, karşılıksız çeklerin bedellerini alabilmek için uğraşıyor" açıklamasında bulundu.

Murat Yalçıntaş: Çek de sigorta kapsamına alınsın

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Dr. Murat Yalçıntaş, 2009 yılında yüzde 9 olan karşılıksız çeklerin tüm çeklere oranının hapis cezasının etkisi ile 2011 sonunda yüzde 3'lere kadar indiğini söyledi. Bu yıl 3 Şubat'ta Çek Yasası'ndan hapis cezasının kaldırılmasının ve yerine '10 yıl süreyle çek hesabı açamama' maddesinin eklenmesinin caydırıcı bir özellik taşımadığını dile getiren Yalçıntaş, "2012 Şubat ayı ile 2011 Şubat ayını karşılaştırdığınızda ödenmeyen çek oranı artışı yüzde 54" dedi. Yalçıntaş, hapis cezasının kaldırılmasına karşı olmadıklarını ancak caydırıcı bir önlem alınmasının şart olduğunu belirterek, bu açığı kapatacak bir öneri getirdiğini aktardı. 'Mali risk sigortası' adını verdiği sistem ile ilgili Yalçıntaş, "Bu sistemde tüccar nasıl iş yerini, arabasını sigortalıyorsa, elindeki çekin de sigortalı olmasını isteyecek. Tercih ederken de elbette sigortası yapılmış olan çeki kabul edecek. Karşılıksız çıktığı zaman çek bedelini sigortadan tahsil edebilecek" dedi. İTO Başkanı Yalçıntaş, bu sigortanın maliyetini de çek kullanıcısı ile birlikte ağırlıklı olarak bankaların karşılaması gerektiğini belirtti.

Halim Mete: Çek, sağlam ödeme aracı olmaktan çıktı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Halim Mete, yeni Çek Yasası'nda hapis cezasının kaldırılmasının doğru bir karar olduğunu ancak bu hapis cezası kadar caydırıcı olacak bir tedbirin alınmasının şart olduğunu söyledi. Bu boşluktan dolayı piyasada bir rahatlık söz konusu diyen Mete, "çek artık sağlam bir ödeme aracı olmaktan çıktı" dedi. TOBB'un bu konuda bir öneri hazırladığını aktaran Mete, "Nasıl bankalar müşterilerine kredi verirken, müşterilerinin bilgilerini girip görebiliyorsa, mal verecek kişilerin de müşteriler hakkında bilgi alması sağlansın. Bu konuda bir çalışma yapıldığını biliyorum ama henüz bir sonuç yok. Bu konuda bir düzenleme yapılması şart" diye konuştu.

Bendevi Palandöken: Bankalar elini taşın altına koysun

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken yeni Çek Yasası'ndaki düzenleme ile ilgili, "TESK olarak ekonomik bir suça ekonomik bir ceza verilmesi taraftarıyız. Çeki suiistimal edenlere çek verilmemesi gerektiğini düşünüyoruz. Bu konuda bankaların da ellerini taşın altına koyarak en az limiti sigortalatması gerektiğine inanıyoruz" dedi. Çekle ilgili asıl problemin çekin yanlış kullanılmasından kaynaklandığını dile getiren Palandöken, "Çek zaten nakit paradır. Dünyanın hiçbir yerinde çek vadeli ticaret aracı olarak kullanılmaz. Çekin manalı ve itibarlı olması da ondan kaynaklanıyor. Çek yasası ile çeklerin yüzlercesinin bastırılıp piyasaya dağıtılmasının önüne geçilmesi amaçlanıyor. Burada önemli olan çekin nasıl kullanılacağının öğretilmesi ve çekin nakit para olduğunun kavratılması. Bankaya gittiğinizde hemen parayı alabilmelisiniz. Aylar sonrası için çek yazılması doğru değil" şeklinde konuştu.