Tasarrufta '17 Nisan' reformları

Mehmet KAYA

ANKARA - Tasarrufların artırılması, girişimcilik ve finansal aracılık hizmetlerinin iyileştirilmesine yönelik yeni düzenlemeler geliyor. Yeni düzenleme ile tasarrufları artırmak amacıyla bireysel emekliliğe devlet katkısı getirilirken, tasarruf mevduatlarının vadesine göre stopaj oranlarının değiştirilmesi konusunda Bakanlar Kurulu'na yetki verilmesi öngörülüyor. Yatırım fonlarında da portföyün yüzde 75'inin hisse senedi olması durumunda, alım satımda stopaj sıfır olacak.

Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Bakanlar Kurulu ve Ekonomi Koordinasyon Kurulu'nda ele alınan konulara ilişkin Başbakanlık Yeni Bina'da ortak basın toplantısı düzenlediler.

Türkiye'nin Avrupa'daki durgunluk işaretlerine bakarak 2012'yi enflasyon ve cari açık risklerini biriktirmeden ama durgunluğa da girmeden yumuşak inişle geçirmesi için çalıştıklarını belirten Babacan, bu amaçla, Türkiye'nin iç tasarruflarının artırılması yanında, finansal imkanların genişletilmesini de hedeflediklerini söyledi.

Babacan, yeni düzenlemenin İstanbul Uluslararası Finans Merkezi projesine de ciddi katkı vermesini umduklarını vurguladı. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise düzenlemelerle girişimcilik ve vergi adaletini desteklemeye yönelik kapsamlı bir yaklaşım sergilediğini belirtti.

Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in, TBMM'ye sunulma aşamasında olan yeni torba yasasında getirilen düzenlemelere ilişkin verdiği bilgiler şöyle:

Tasarrufları artıracak önlemler

BİREYSEL EMEKLİNİN PRİMİNE DEVLET DESTEK OLACAK:

Halen, çalışanların gelir vergisinden indirim yoluyla teşvik edilen bireysel emeklilik sistemi teşvik modeli değiştiriliyor. Vergi teşviki kaldırılarak doğrudan nakit desteğine geçiliyor. Yeni sistemde Hazine her bir bireysel emeklilik katılımcısının katılım payının yüzde 25'i kadar ek yapacak. Bu nakdi destek, kişinin bireysel emeklilik hesabının bir alt hesabı olarak ayrıca izlenecek.

Kişi başına verilecek katkının üst limiti yıllık brüt asgari ücretin yüzde 25'ini aşamayacak. Bireysel emeklilik şirketi bu parayı da, normal katılım payı gibi nemalandıracak. Bireysel emeklilik sistemi geri ödeme aşamasında ana para herhangi bir vergiye tabi olmayacak, sadece getirileri vergilendirilecek. Devlet katkısını katılımcının çekmesi ise süreye tabi olacak.

Kişiler 2 yıl devlet katkısı ve nemasını çekemeyecek. 3. yılda çekmek isterse en fazla yüzde 15'ini, 6. yılda yüzde 35'ini, 10 yılda ise yüzde 60'ını çekebilecek. Kişi, bireysel emeklilik sisteminde öngörülen 10 yıl prim ödeme ve 56 yaş sınırıyla emeklilik hakkına kadar beklerse devlet katkısını ve nemasının tamamını çekebilecek. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, bu sistemle iç tasarrufları artırma amacını taşıdıklarını belirtirken, vergi desteğinin katılımcıların sadece yüzde 35'inde anlamlı sonuç verdiğini, bu nedenle terk edildiğini kaydetti.

Babacan incelemelerinde dünyada en başarılı olmuş sistemin de doğrudan katkı olarak gözlendiğini vurguladı. Başbakan Yardımcısı Babacan, ilk etapta bireysel emeklilik sistemine girişlerin düzeyinin kamu tarafından karşılanabilir bir ek yük getireceğini, uzun vadede de kabul edilebilir bir ek yük geleceğini belirterek, herhangi bir tahminde bulunmadı.

Bireysel emeklilikte, yasanın yürürlük tarihine göre üç aylık geçiş öngörülüyor. Bu süre içinde kamu ve 11 bireysel emeklilik şirketi teknik altyapılarını tamamlayacak.

BAKANLAR KURULU'NA STOPAJ YETKİSİ:

Tasarruf mevduatlarının vadesine göre stopaj oranlarının değiştirilmesi konusunda Bakanlar Kurulu'na yetki verilecek. Başbakan Yardımcısı Babacan, bu farklılaştırmanın uzun vadeli mevduatı özendirmek amacını taşıyacağını belirterek, halen mevduatın yüzde 80'inin üç aydan kısa vadelerde tutulduğunu belirtti.

HİSSE SENEDİ TUTMAYA TEŞVİK:

Finans alanında yapılacak değişiklikler kapsamında, yatırım fonlarında bir portföyün yüzde 75'inin hisse senedi olması durumunda, hisse senedindeki gibi bu fonun alım satımında stopaj oranı sıfır olarak uygulanacak.

İstanbul Finans Merkezi'ne katkı

YURTDIŞINDA PORTFÖY YÖNETİMİ YAPAN ŞİRKETE TEŞVİK:

İstanbul Finans Merkezi projesine katkı amacını taşıyan düzenlemeyle Türkiye'de kurulan ve yurtdışında portföy yönetecek portföy yönetim şirketleri vergisel olarak desteklenecek. Kuruluş işlemleri de basitleştirilecek. Bu şirketlerin yurtiçi kazançları normal olarak vergilenirken, yurtdışında yönettikleri portföylerden elde ettikleri gelirden herhangi bir vergi alınmayacak. Bu şirketlere gerçek yerli kişiler yüzde 5 hisse ile katılabilecek.

Fonun yöneticisi de en fazla yüzde 20 pay ile katılabilecek. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, "Özünde baktığımızda bazıları bu işi zaten yapıyordu ve yurtdışında olduğu için zaten vergi alamıyorduk. Şimdi diyoruz ki; gel portföy kurarak yap biz de vergi almayacağız. Ayrıca, bazı ülkelerde bu türden şirketlere ciddi vergi getirme hazırlıkları var, bu aşamada düzenlemeyi yapıyor olmamız önemli" dedi.

HAZİNE, KİRA SERTİFİKASI (SUKUK) İHRAÇ EDECEK:

Şirketlerin ve kamunun kullanmaya başladığı kira sertifikası (Sukuk) ihracının artırılması için de önlemler geliyor. Bu ürünler Hazine tarafından yurtdışında satılırsa Eurobond senetleri ile aynı kategoride olacak. Hazine tarafından yapılacak kira sertifikası ihracının özel sektör tarafından da takip edilmesi, ayrıca bu kağıtların İMKB'de günlük olarak işlem görmesi sağlanacak.

HİZMET İHRACI TEŞVİK EDİLECEK:

Torba yasada yapılacak düzenleme ile "hizmet ihracı"na teşvik de öngörülecek. Bu kapsamda en dikkat çekici düzenleme sağlık ve eğitim alanlarında yabancı ülke vatandaşlarına verilen hizmetlerden elde edilen gelirin yarısı vergiden muaf olacak. Bu teşvikten yararlanmak isteyen şirketler Sağlık ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından akredite edilecek. Hizmet ihracında kapsamlı düzenleme ise uzaktan erişimle verilecek bazı hizmet kalemlerinde yapılacak. Bu kapsamda, mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi hizmeti, veri saklama hizmetleri uzaktan erişim yoluyla verilirse KDV alınmayacak, kazançların yarısı vergiden muaf tutulacak.

Melek yatırımcıya kolaylık

MELEK YATIRIMCI ARTIK SİSTEME GİRİYOR:

İşe giriş aşamasında ihtiyaç duyulan sermaye konusunda dünyada kullanılan "melek yatırımcı" sistemi Türk mevzuatına girecek. "Bireysel katılım sermayesi" adı verilen yeni sistemle, Hazine'den bu türden sermaye işletme yetkisi alan tüzel kişiler, yatırım yapmak istedikleri kişi ile ortaklık sözleşmesi imzalayarak girişimci şirketi kuracaklar.

Bireysel Katılım Sermayesi olarak konulan tutarın yüzde 75'i beyannamelere konu kazanç ve iratlardan düşülebilecek. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ya da TÜBİTAK tarafından belirlenen alanlarda son 5 yıl içinde desteklenmiş kurumlara bu yatırım yapılırsa yüzde 100 indirim yapılabilecek. Sermayedar, iş geliştikten sonra şirketten hisselerini satarak çıktığında elde ettiği gelirden vergi alınmayacak. Bu haktan yararlanabilmek için en az 2 yıl geçmiş olacak.

GİRİŞİM SERMAYESİ ŞİRKETLERİNE DESTEK:

Melek yatırımcı sisteminin bir üst aşaması olan girişim sermayesi sistemine de yeni destekler geliyor. Bu kapsamda, bu alanda yatırım yapmak için oluşturulan fonlar, beyan edilen gelirin yüzde 10'unu aşmamak kaydıyla gelir ve kurumlar vergisinden indirilebilecek. Şirketler, girişim sermayesi olarak yıllık kazançlarından ya da sermayelerinden pay ayırırlarsa, kurum kazancının veya kazancın yüzde 10'u ya da öz sermayenin yüzde 20'sini aşmamak kaydıyla vergiden indirebilecekler.

Haksız ve yanlış vergiye tecil faizi

VERGİ İADE EDİLİRKEN FAİZ İŞLETİLECEK:

İş dünyasının uzun süredir talep ettiği haksız veya yersiz alınan vergilerin iade edilirken geçen sürede faiz işletilmemesine ilişkin düzenleme de değişiyor. Yeni sistemde, bu türden Maliye'de bekleyen tutara bu yıl için yüzde 12 olan "tecil faizi" işletilerek iade edilecek. Hata Maliye'den kaynaklanıyor ise tahsilatın gerçekleştiği, mükelleften kaynaklanıyor ise başvurunun yapıldığı tarihten itibaren faiz işletilecek. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, tecil faizinin seçilmiş olmasını, caydırma amacı bulunan ve bu nedenle daha fazla belirlenen gecikme cezasına tercih edilmesi olarak açıkladı.

GELENEKSEL ESNAF VERGİDEN MUAF:

Torba yasada, esnaflara vergi yönünden bir dizi kolaylık getiriliyor. Gerçek usulde vergilendirilen esnaflar ile eş ve çocuklarına şartlar uygun olduğu durumda tekrar basit usule geçme imkanı verilecek. Geleneksel el sanatlarını uygulayan esnaflar vergiden muaf olacak. Bu kapsamda, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, yemenicilik, oyacılık işleri vergiden muaf tutulacak. Bu kapsamda olanların vergi muafiyet belgesi ücretsiz verilecek.

KONUTTA DEĞERE GÖRE KDV GELİYOR:

Torba yasa ile konut teslimlerindeki KDV belirleme sistemi de değişiyor. Halen 149 metrekareye kadar konut teslimlerinde KDV yüzde 1, daha geniş konutlarda yüzde 18 olarak uygulanıyor. Yeni sistemle bu da değiştirilerek, Bakanlar Kurulu'na konutların inşa edildiği arsanın değeri ve konutun vergi değeri dikkate alınarak KDV'nin farklılaştırılması yetkisi verilecek. Ayrıca, yıllık toplam geliri 88 bin TL'yi aşan kişilerin kira gelirlerindeki yıllık 3 bin TL'lik istisna kısım kaldırılacak.

HURDA ARAÇLARA VERGİ DESTEĞİ:

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 20 yaşını aşan araçların geçmişten gelen vergi ve diğer borçları nedeniyle hurdaya çıkarılmadığının tespit edildiğini belirterek, bu binek araçların hurdaya çıkarılması halinde en son motorlu taşıtlar vergisinin yüzde 25'ini ödemek kaydıyla diğer vergi ve cezalarının kaldırılarak hurdaya çıkarılmasına izin verileceğini açıkladı.

Yolcu yanındaki 'cep'e gizli ÖTV

YURTDIŞINDAN CEP TELEFONUNA 100 TL HARÇ:

Torba yasada vatandaşın cebini ilgilendiren düzenlemeler de yer aldı. Bu kapsamda özellikle pahalı marka cep telefonlarının yurt dışından gelenlere sipariş edilerek uygun fiyata elde edilmesinin yaygınlaştığı ve yıllık 1 milyon adete ulaştığı şikayeti karşılandı. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, cep telefonu ithal edenlerin de şikayeti dikkate alınarak bu türden yolcu beraberinde Türkiye'ye getirilen cep telefonlarına 100 TL (alınan ÖTV ile aynı miktar) harç getirileceğini açıkladı.

SİGARAYA MAKTU VERGİ GELİYOR:

Maliye Bakanı Şimşek, "Halen, tütün ve tütün mamulleri için asgari bir maktu vergi söz konusu. Bir de paket satış fiyatı üzerinden yüzde 65 gibi bir nispi vergi hesaplanıyor. Bunlardan hangisi yüksekse o uygulanıyor. Şimdi bu vergilere ilave olarak, paket başına maktu vergi uygulaması öngören yeni bir modele geçiyoruz. Burada altını çiziyorum. Herhangi bir vergi artışı söz konusu değil. Biz sadece burada Bakanlar Kurulu'na bir yetki alıyoruz. Bakanlar Kurulu, sistemde bu etkinliği artırmaya yönelik bu çerçeve düzenleme, yani yeni bir model oturtma konusunda yetkiye sahip olacak" dedi.

VATANDAŞA BORÇ ÖDEME KOLAYLIĞI:

Vatandaşlara önemli bir kolaylık daha getirdiklerini belirten Şimşek, mevcut uygulamada, kamu borcu ödemesinin yalnızca ikamet edilen ilçedeki vergi dairelerine yapılabildiğini ifade etti. Bu uygulamayı da değiştirdiklerini anlatan Şimşek, vatandaşların bundan sonra herhangi bir vergi dairesine vergi ödemesini yapabileceğini kaydetti.

TEŞVİK SİSTEMİNİN ALTYAPISI İÇİN DÜZENLEME:

Torba düzenlemede yeni teşvik sisteminde öngörülen düzenlemelerin yasal altyapısı da hazırlanıyor. Buna göre, yatırıma başlayan kişilerin diğer şirketlerden elde ettiği kazançlara bağlı gelir ve kurumlar vergisinden indirim yapmalarına olanak sağlayan yasa değişikliği yapılacak. Ayrıca, büyük ve stratejik yatırımlar kapsamında 500 milyon TL'yi aşan yatırımların inşaat işlerinde KDV iadesi gerçekleştirilecek. 6. Bölgede yatırım yapacaklara verilecek sigorta primlerinin asgari ücrete tekabül eden kısmının Hazine tarafından ödenmesi ve 10 yıl süreyle gelir vergisi istisnası sağlanmasına ilişkin yasal düzenleme de yapılacak.

KONUŞAN MAKİNELER ÖİV'DEN MUAF:

Maliye Bakanı Şimşek, bilgi toplumuna geçişin hızlandırılması için, ilk tesiste alınan Özel İletişim Vergisi'nin, makineler arası iletişimden alınmamasının söz konusu olduğunu belirterek, şöyle konuştu: "Burada iş ve hizmetlerin, merkezi bir sunucu tarafından uzaktan izlenmesi ve yürütülmesine yönelik makineler arası iletişim için kullanılmaya mahsus olan hatlarda, ilk tesiste de şu anda 37 liralık bir ücret söz konusu. Biz şimdi bu Özel İletişim Vergisi'nin alınmamasını sağlıyoruz. Bu çok önemli bir adım. Türkiye'de verimliliği, etkinliği artıracak bir adım. Bu tür uygulama alanları çok hızlı bir şekilde gelişecek. Özel sektörün önünü böyle bir uygulamayla açıyoruz."

SİGORTACILIK KANUNU DEĞİŞİYOR:

Torba yasayla 2007'de yayınlanan sigortacılık kanununda bazı değişiklikler de öngörüldü. Buna göre, güvence hesabının tanımı ve kapsamı; görev ve fonksiyonları, tanıtımı, zorunlu sigorta denetimi ve eğitim merkezine katkıyı da içerecek şekilde değiştirilecek. Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi yeniden yapılandırılacak, tarım sigortasının etkinliği artırılacak. Bireysel emeklilik şirketleri Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğine dahil olacak. Birden fazla branşta faaliyet gösteren sigorta ve emeklilik şirketlerinin her bir faaliyet kolu için ayrı harç ödemesi yerine en yüksek olan tek harcı ödemesi sağlanacak.