Tarım ve Orman Bakanlığı: ABD'den süt ürünleri ithal ediyoruz

Ali Ekber YILDIRIM

İZMİR- Dünya Gazetesi'nde 13 Eylül 2018'de (dün) yayınlanan haberde Amerika Tarım Bakanlığı'nın "Süt Ürünleri İçin Türkiye Pazarı Açıldı" raporuna yer verildi. Bakanlık ithalatın yapılmasına değil, "3 yıl aradan sonra ithalat yapılacak" ifadesine itiraz etti. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın açıklaması şöyle:

 "Gazetenizin 13 Eylül 2018 tarihli sayısında yayınlanan “Türkiye, Amerika’dan süt ürünleri ithalatı yapacak” başlıklı yazınızın giriş kısmında, ülkemizin “3 yıl aradan sonra Amerika’dan süt ürünleri ithal edeceği” ifade edilerek, bazı değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Öncelikle şunu belirtmek isteriz ki, Amerika Birleşik Devletleri’nden süt ürünleri ithalatı öteden beri yapılmaktadır. Haberde geçtiği şekliyle 2016 yılında ithalat durmamıştır. İnsan tüketimine yönelik süt ürünleri ithalatına ilişkin TÜİK verilerinden de bu bilgiye ulaşılabilmektedir.

2016 yılına kadar ithal edilen süt ve süt ürünleri için düzenlenen Veteriner Sağlık Sertifikasındaki sağlık garantileri yeterli görülmeyerek, halk ve hayvan sağlığı yönüyle ilave garantiler içeren bir sertifika modeli üzerinde çalışmalar yapılmış ve ithal edilecek süt ürünleri için ilave garantiler sağlanmıştır.

Daha önceki sağlık sertifikası, insan tüketimi amaçlı olsun ya da olmasın tüm süt/süt ürünleri ithalatı için tanzim edilmişken yeni düzenlenen sağlık sertifikası; sağlık gereklilikleri sıkılaştırılarak sadece insan tüketimi amacıyla süt ürünleri için oluşturulmuş olup ilave halk ve hayvan sağlığı garantilerinin sağlandığı bir sertifikadan ibarettir. Haberde bahsedildiği gibi ithalatın yeniden başlayacağı ifadesi gerçeği yansıtmamaktadır.

Netice itibariyle; Amerika’dan ülkemize süt ürünleri ithalatı son 3 yıldır devam etmektedir. Buna rağmen sanki daha önce ithalat yapılmıyormuş da, söz konusu sertifika düzenlemesinden sonra yapılacakmış algısı oluşturulması yazınızın spot kısmında atıf yaptığınız “Türkiye ile Amerika ilişkilerinin en gergin dönemlerinden birisini yaşarken, karşılıklı ekonomik yaptırımlar uygulanırken bu ülkeden Türkiye’ye süt ürünleri ithalatının önü açıldı” şeklindeki ifadelerinizin farklı bir maksatla kaleme alındığını göstermektedir.

Sizin ve kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi maksadıyla tarafınıza sunulur."

Bakanlık kendi uygulamasını inkar ediyor

Haber yayınlandıktan sonra Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürü Muharrem Selçuk telefonla arayarak yukarıda yer alan açıklama çerçevesinde görüşlerini bildirdi. Hem açıklamada hem de Muharrem Selçuk'un anlattıkları Amerika'dan süt ürünleri ithalatının yeniden başlamayacağı zaten devam ettiği yönünde. Oysa, bakanlık 2015-2016 yıllarında ithalatı durdurmak için ciddi çaba göstermiş ve kazein ile ilaç ve kimya sektöründe kullanılmak üzere laktoz dışında ithalatı engellemişti. Bakanlık bu açıklaması ile geçmişteki uygulamalarını, çabalarını inkar ediyor.

2015-2016'da ne olmuştu?

Tarım ve Orman Bakanlığı'nda son dönemde sıklıkla bakan ve bürokratlar değiştiği için kurumsal hafıza konusunda sorun yaşanıyor. Bakanlık bürokratları kendilerinden önce görev yapan bürokratlara konuyu sorsa doğru bilgiye ulaşırlardı. 2015-2016 döneminde süt ve süt ürünlerinde küresel arz artışı ve ticari ambargolardan dolayı aşırı fiyat düşüşü Türkiye'yi de olumsuz etkiledi. Bu dönemde yoğun ve ucuz ithalat nedeniyle krema ve tereyağı üretici örgütlerinin elinde kaldı. Fiyat istikrarı için güçlü bir piyasa müdahalesi gerekiyordu. Dış ticaret verileri incelendiğinde bazı sanayicilerin önemli oranda tereyağı ithal ettiği ve bunu da ihraç ürün olan labne peynir üretiminde kullandığı görülecektir. O zamanki adıyla Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı,  Ekonomi bakanlığına yazı yazarak DİR(Dahilde İşleme Rejimi) dahil tüm ithalatın durdurulması istedi. Ekonomi Bakanlığı karşı çıkınca ithalatı engellemek için sağlık sertifikalarının revize edilmesi gündeme getirildi. Böylece 2016'da kazein hariç ithalat durduruldu. Sadece ilaç ve kimya sanayinde kullanma taahhüdü ve özel izinle ithalata izin verildi. Gıdada kullanımına kesinlikle izin verilmedi. Bu karar nedeniyle Türkiye, Dünya Ticaret Örgütü'ne şikayet edildi. 

Bu bilgiyi bakanlıkta kaç bürokrat biliyor acaba? Ayrıca ithalatın durması ülke için, Türkiye'deki üretici için kötü bir şey değil. Üretimi korumak, desteklemektir. Bunu yapan bürokratlar ülkelerine hizmet etmişlerdir. İthalatı devem ettirmek, "ithalat baştan beri devam ediyordu" demek övünülecek bir durum değil.

Rakamlar da haberi doğruluyor

Türkiye'nin son 10 yılda yapılan süt ürünleri ithalat rakamları Amerika Tarım Bakanlığı raporunda ülkeler bazında yer alıyor. Amerika'dan son 5 yılda yapılan ithalat rakamları şöyle; 2013 yılında ithalat 6 bin 37 ton, 2014'te 5 bin 518 ton,2015'te 524 ton, 2016'da 355 ton ve 2017'de 81 ton. Son 3 yılda kazein, ilaç ve kimya sanayi için ithal edilen laktoz dışında ithalat sıfırlanmış. Bu nedenle ithalat 6 bin tondan 81 tona düştüğü görülüyor.

Amerika Tarım Bakanlığı'nın (USDA) raporunun başlığı bu nedenle "Süt Ürünleri İçin Türkiye Pazarı Tekrar Açıldı"( İngilizcesini de yazalım; Turkish Market Re-Opened for U.S. Dairy Products Exports). İthalat durduğu için kendi ihracatçılarına yönelik olarak pazarın yeniden açıldığı duyuruluyor.

Müzakere ne için yapıldı?

Haberde de yer verdiğimiz gibi, raporda; Amerika Birleşik Devletleri'nin Türkiye süt ürünleri piyasasını yeniden açmak için yıllarca süren müzakereler yürüttüğü ifade edildikten sonra şu ifadelere yer veriliyor:" Yeni bir sertifika üzerinde anlaşmaya varıldı. 31 Temmuz 2018 itibariyle piyasa artık süt ürünlerine açıldı. Amerika Birleşik Devletleri'nden inekler, koyunlar, keçiler ve mandadan insan tüketimine yönelik ürünler Türkiye'ye ihraç edilecek. Tarım ve Orman Bakanlığının açıklamasında da sertifika sorunu olduğu ve ek güvenceler istendiği ifade ediliyor. Söz konusu müzakere, Türkiye'nin sertifika kapsamını genişletmesi ve bu nedenle durdurulan ithalatın yeniden başlaması için yapıldı. Süreç tamamlanınca şimdi ithalat yeniden başlayacak.

Türkiye, Amerika'dan süt ürünleri ithalatı yapacak