Tarım üretimine risk oluşturan La Nina enflasyonu körükleyebilir

Evrim KÜÇÜK

Dünyada gıda fiyatlarının yükseldiği bir dönemdeyiz. 2017'de küresel gıda fiyatları önceki yıla oranla yüzde 8,2 yükselerek 2014 yılından bu yana en yüksek seviyeye çıkmıştı. 2018'de yükseliş tahıl fiyatlarındaki artışla birlikte devam ediyor. Analistlere göre ekonomik büyüme beklentilerinin güçlenmesinin yarattığı talep, petrol fiyatlarındaki artışın maliyetlere getireceği yük ve biyoyakıt talebindeki artış, tahıl ve gıda fiyatlarını yukarı yönlü destekleyecek. Ancak, gıda fiyatlarını yükselterek enflasyonist baskı yaratacak bir risk daha kapımızda; La Nina...

İspanyolca kökenli bir kelime olan ve 'küçük kız' anlamına gelen La Nina, rüzgarın şiddetinin değişmesinden veya yön değiştirmesinden dolayı oluşan bir okyanus olayı. Tarımsal emtia üretimini etkileyebilecek güçte hava değişimlerine neden olabiliyor. Doğu Pasifik okyanusunda 3 ila 5 derece olması gereken deniz suyunun derecesi La Nina ile soğuyor. La Nina yaklaşık 5 ay kadar sürüyor ve tahıl üreticisi ülkelerde ciddi hava olaylarına neden oluyor. Etkilerinin kışın sonuna kadar devam etmesi bekleniyor.

Fiyatlar yılbaşından bu yana yüzde 5,8 arttı

La Nina'nın geri gelmesiyle tarım ülkelerinde üretimin düşüş göstermesi bekleniyor. Bu da yılbaşından bu yana tarımsal emtiada yaşanan fiyat çıkışlarının sürerek, faizlerin arttığı bir ortamda enflasyonist baskıların şiddetlenmesine yol açabilir.

BMI Research La Nina'nın etkisini en çok hissedecek ürün gruplarının buğday, soya safulyesi, mısır, pamuk, şeker ve kahve olacağı tahmininde bulunuyor. ING Group da La Nina'nın 2018 emtia görünümünü etkilemeye başladığı uyarısı yapıyor. Yılbaşından bu yana tarım ürünlerinin fiyatlarında yaşanan artış bunu destekliyor. Zayıf seyreden dolar ve olumsuz hava koşullarının etkisiyle tarımsal emtia fiyatları yılın ilk işlem gününden bu yana yüzde 5,8 yükseldi. En büyük artış yüzde 17,1 ile kakao fiyatlarında kaydedildi. Chicago Emtia Borsası'nda buğday fiyatları yüzde 10,7 yükselirken, soya fasulyesinde yüzde 8,8, mısır fiyatlarında yüzde 7,6 ve pamukda yüzde 4,5 artış yaşandı. Analistler, La Nina'nın etkisiyle küresel üretiminde art arda 6 yıldır yaşanmakta olan artışı bu yıl göremeyebileceğimiz uyarısı yapıyor ve tahıl fiyatlarındaki artışın enflasyonist baskıları güçlendireceğini belirtiyorlar.

Arjantin, Brezilya ve ABD'nin üretimi kritik!

La Nina, Doğu Avustralya, Güney Doğu Asya için yağış; Güney Amerika için kuraklık demek. Mısır ve soya üretiminde önde gelen ülkelerden Arjantin ve Brezilya'da kuraklık getiren La Nina, bölgenin kahve üretimini de aksatabilir. ABD'nin kuzeyinde havaların soğumasına yol açması ise, dünyanın en büyük buğday ihracatçılarından ABD'nin buğdayı için bir risk oluşturuyor. Güney Doğu Asya'da da aşırı yağışlar palm yağı, pirinç, şeker ve kauçuk için tehdit olarak görülüyor. Analistler en son 2015/2016 sezonunda yaşanan La Nina'nın, tarımsal emtia üreticisi Güney Afrika, Tayland, Hindistan, Vietnam'a da zarar verdiğini; Mozambik, Etiyopya ve Kosta Rika gibi ülkelerde de üretimin hasar gördüğünü hatırlatıyorlar.

Lityum fiyatlarında yüzde 45 düşüş bekleniyor

Elektrikli otomobil piyasasında yaşanan hızlı büyüme son iki yılda lityum fiyatlarını yükseltti. Ancak Morgan Stanley, birçok analistin yatırımların artırılmasını tavsiye ettiği lityum fiyatlarının 2025 yılına kadar yüzde 45 düşeceği tahmininde bulundu. Banka, şu an 13 bin 375 dolar olan lityumun ton fiyatının 2021'de 7 bin 332 dolara ve sonrasında 7 bin 30 dolara kadar gerileyeceğini öngörüyor. Gerekçe olarak ise elektrikli otomobil sektöründe artan talebin, Şili'nin artan arzını dengelemeye yetmeyeceğini gösteriyor. Morgan Stanley'e göre Şili'de büyük üreticilerin yeni lityum projeleri, 2025'e kadar her yıl küresel arza ortalama 500 bin ton eklenmesine neden olacak. Bu yıl lityum piyasasında açık oluşan son sene olacağını belirten Morgan Stanley, 2019 yılından itibaren piyasanın fazla vermeye başlayacağını belirtiyor.