TANAP’ta gözler kullanılacak malzemede

Derya EĞRİCAN GÜLEÇ

Enerji talebi dünya genelinde artıyor. Bu durumun farkında olan büyük firmalar, bazı alanlardan çıkış kararı alarak enerjiyi stratejik sektörleri haline getiriyor. Tüm gözler dünya çapında yapılacak büyük enerji yatırımlarında. Bu yatırımlardan bir tanesi de Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi (TANAP). Yerli ve yabancı büyük boru üreticilerinin tümünün gözü bu projede. Projeden en büyük payı hattın büyük bir bölümünün geçeceği Türk üreticiler mi alacak yoksa belirlenecek kriterler sonrasında üretimin büyük bölümü yurtdışına mı kalacak?

Gerek kapasite gerekse kalite açısından dünyanın 2. büyük boru üretici ülkesi Türkiye’de faaliyet gösteren firmalar bu alanda oldukça iddialı. Ancak Türkiye’de üretilmeyen bir hammaddeden yapılacak boruların tercih edilmesi sektörü zorlayabilir. Gözler bu noktada projede kullanılacak malzemelerin özelliklerine çevrildi.

Malzeme çeşidinin kesinleşmesinin ardından bu malzemenin yerli çelik üreticileri tarafından istenilen kalitede üretilmesi halinde gerek Türk çelik üreticilerinin gerekse Türk boru üreticilerinin bu projenin büyük bir kısmını alabilme şansı artıyor. Türkiye’deki yatırım tutarı yaklaşık 8-10 milyar dolar olan bu projenin sadece boru tedarik bedelinin 2 milyar dolar civarında olması bekleniyor. Hammaddenin ithalatla temin edilmesi halinde ise yerlilerin rekabet şansı azalacak.

Azeri doğalgazının Türkiye’den Avrupa’ya taşınmasını kapsayan projeye talip olan firmalar arasında Özbal Çelik Boru da yer alıyor. DÜNYA’ya konuyla ilgili değerlendirme yapan Yönetim Kurulu Başkan Vekili Tufan Ballı, projede henüz ne tür bir malzeme kullanılacağının kesinleştirilmediğini söylüyor. Yapılan hesaplamalarda bu projede et kalınlığı daha yüksek olan API 5L PSL2 - X70 kalite malzemenin kullanılacağı yönünde çalışmaların ön planda olduğunu kaydeden Ballı şu değerlendirmeleri yapıyor: “API 5L PSL2 - X80 kalite malzeme kullanılması doğrultusunda da çalışmalara devam edilmekte. Malzemenin X80 kalite olarak seçilmesi halinde her ne kadar yerel borucuların bu malzeme ile dahi boru üretimi yapma imkanları olsa da bu malzemeyi üretebilecek kalite ve kapasitede yurt içi ve yurt dışı çelik üreticileri sayısı bir hayli düşük miktarda. Dolayısıyla bu durum hammadde fiyatlarını azalan rekabet koşullarında arttıracağı gibi hammadde temininde yerel boru üreticilerinin malzeme ihtiyacında yurt dışı çelik üreticilerine daha fazla bağımlı kılacaktır.”

Öztüre: Özbal, bu projenin göbeğinde

Özbal olarak Nabucco’da yeterlilik almış bir firma olduklarına dikkat çeken Şirket Yönetim Kurulu Başkanı Yücehan Öztüre ise, bu nedenle TANAP’ta da gerekli yeterliliği alacaklarına inandığını söylüyor. Türkiye’den yaklaşık 9  boru üreticisinin bu projeye başvurduğunu açıklayan Öztüre, bu ay yeterlilik alacak firmaların açıklanacağını, kalan firmaların ise kendi aralarında iş ortaklığı yapabilme serbestliğinin olduğunu vurguluyor. Özbal olarak bu projenin tam göbeğinde yer aldıklarına değinen Öztüre, “Biz 2 bin kilometre uzunluğundaki boru hattına sahip bu projenin en az yüzde 15-20’lik kısmını gerek kalite gerekse kapasite olarak yapma imkânına sahibiz” diyor.

TANAP Projesi’ni almaları için Özbal’ın avantajlarına da değinen Öztüre, ISO; OHSAS gibi belgelerinin yanı sıra Nabucco yeterlilik belgesine sahip olmalarının büyük avantajı bulunduğunu anlatıyor.  Ayrıca bünyelerindeki laboratuvarın TÜRKAK akrediteli Türkiye’deki tek boru laboratuvarı olduğuna da dikkat çeken Öztüre, “Bir avantajımız da projenin geçeceği Gürcistan sınırından girip Kars -Erzurum-Erzincan- Sivas-Ankara–Eskişehir’e bağlanacak olan bölümünün gerek demiryolu gerekse karayolu olarak fabrikamıza yakın olması. Bu güzergah bizim arka bahçemiz sayılabilir” diyor.

Projenin fazlara bölünerek ihale edileceğini tahmin ettiğini belirten Öztüre, projeyle birlikte 75 milyon dolar civarındaki yıllık cirolarının 18 aylık iş sonunda üç katına çıkacağını tahmin ettiğini söylüyor.

Soysal: Kazık boruda Türkiye’de ilk sıradayız

Özbal Çelik Boru Genel Müdürü Serdar Soysal ise firmanın başta API 5L PSL2 Standardı olmak üzere diğer tüm uluslararası standartlar dahilinde ve en üst kalite şartlarında üretim yaptığı petrol, doğalgaz çelik borularının yanı sıra spiral kaynaklı olarak diğer önemli hizmet alanlarından birinin de liman ve platform kazık boru üretimi olduğunu belirtiyor. “Kazık boru üretiminde Türkiye’de ilk sıradayız” diyen Soysal, kazık boru üretiminin basit gözükmesine karşın su, gaz ve petrol borularından daha yoğun ve hassas işçilik isteyen terzi usulü işlem gerektirdiğine değinerek şunları söylüyor: “Petrol, doğalgaz ve su borularında boruyu makine üretiyor. Sistem olarak gerekli kalite kontrol ve testlerden geçiriliyor, kaplamaları yapılıp iş bitiyor ama kazık boru üretiminde boru üretiminin akabinde kazık boruları haline getirebilmek için boru uçlarına gerekli olan takviye parçaları, çarık, ringleri verilen teknik resimlerine uygun olarak önceden imal edip hassas bir şekilde kaynatılıyor. Ayrıca yurt dışından temin edilen clunch’ları yüzde 0,1’lere varan doğrusallık toleransı ile boruların dışlarına karşılıklı olarak ve clunch’ların çarpılmalarını da dikkate alarak kaynatmak durumundasınız. Ülkemizde bu hassasiyette çift taraflı clunch kaynağı yapan borucuların başında yer almaktayız ve bu konuda oldukça iddialıyız.”

Liman ve kazık boru işinde son 3 yıldır Türkiye’de yatırımların durduğunu anlatan Serdar Soysal, şu bilgileri veriyor: “3-4 yıl öncesine kadar yüksek miktarlı Petlim, Eren Yeşilovacık, Cenal Karabiga, Poliport, Dubaiport, Tüpraş, Petkim Aliağa, Asyaport, Gemport gibi projeleri gündemdeydi ve projeleri hazır olmasına karşın yatırımcılar oluşan belirsizlikler dolayısıyla yapacakları yatırımları askıya aldı. Tüpraş, Petkim Aliağa, Cenal Karabiga, Petlim, Dubai Port projeleri başta olmak üzere yaklaşık 250 bin-300 bin tonluk kazık borusu iş potansiyeli var. Yaklaşık 250 milyon dolarlık bir iş. Bunların bir kısmı teklif aşamasında. Bu projelerin ikisi Eren Enerji Yeşilovacık, Petlim Socar Aliağa projeleri taahhüdümüz altında.”

Bugüne kadar önemli projelerde görev aldıklarına da değinen Soysal, Yeşilovacık’ta Eren Holding’in yaptığı limanın kazık borularını verdiklerini, Petkim Socar’ın Petkim Limanı işini aldıklarını, Oğuz Gabala Projesi’nin borularını gönderdiklerini, Dağıstan’dan Bakü’ye 200 km’lik 2 metre çapında döşenen boruların yüzde 50’sini yaptıklarını, Cezayir’de, Amman’da büyük çaplı önemli projelere imza attıklarını söyledi.

25 firma başvurdu, onay alanların bu ay belirlenecek

Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi’nde (TANAP) ihaleyi SOCAR (yüzde 80) ile BOTAŞ ve TPAO (yüzde 20) ortaklı ‘TANAP Doğalgaz İletim Hattı AŞ’ gerçekleştirecek. Bu ortaklara ilave olarak yeni ortaklar ‘BP, Statoil, Total’ gibi firmalar ile görüşmeler ise sürüyor. TANAP Projesi Gürcistan sınırından başlayıp Türkiye’deki 21 ilden geçerek Çanakkale Boğazı’ndan ilerleyip Avrupa sınırına kadar uzanacak önemli bir proje. İletim hattı Türkiye sınırlarında 2 ana hattan geçecek doğalgazın Türkiye iç pazarında kullanılma imkânı sağlayacak. İlk planda hattan geçecek yıllık 16 milyar m3 doğal gazın yaklaşık 6 milyar m3’lük kısmı 2 ana çıkış noktasından ulusal şebekeye bağlanarak Türkiye tüketimine sunulacak. Hattın kapasitesi başlangıçta yıllık 16 milyar m3’ten 10-12 yılda kademeli olarak 31 milyar m3’e kadar çıkacak.

Proje için firmalara ön yeterlilik daveti yapılarak başvurular alındı. Yurt içinden yaklaşık 9 ve yurt dışından ise 16 firma olmak üzere toplamda 25 civarı firmanın yeterlilik müracaatı yaptığı tahmin ediliyor. Ön yeterlilik verilecek olan firmaların incelemelerine devam edilmekte olup yılsonuna kadar firmaların tespiti yapılarak yeterlilik alacak olan firmaların listesi yayınlanacak. 2014 başında ihalesi yapılacak olan projenin yapımına 2014 yılı son çeyreğinden itibaren başlanması planlanıyor.

Teşvik olsa Türkiye, Hindistan ve Çin’e boru sattırmaz 

Çelik Boru sektöründe yurt içi ve dışı rekabetin üst düzeyde olduğuna değinen Yücehan Öztüre Çin ve Hindistan’ın ciddi rakipler arasında yer aldığına dikkat çekerek, bu ülkelerde devlet teşviki verildiğini bildiriyor. Öztüre, Türkiye’de de çelik boruculara devlet teşviki verilip önlerinin açılması halinde Çinli boru üreticilerinin dünyaya boru tedarik etme şanslarının oldukça düşeceği değerlendirmesini yapıyor. Çin’de yüzde 13 devlet teşviki bulunduğuna değinen Öztüre, “Otomatik olarak bizler fiyat verirken bu ülkelerden yüzde 13 yukarıda başlıyoruz” diyor. Çin ve Hindistan’ın ise nakliye dezavantajı bulunduğunu kaydeden Öztüre, Türkiye çelik boru üreticilerine teşvik verilmesi ile boru alanında dünyada birinci olunabileceğini vurguluyor. Türkiye’nin 2. büyük boru üreticisi ülke olduğunu ifade eden Öztüre, şöyle konuşuyor:

“Yaşanan büyük sıkıntılardan biri  fonlar. AB dışında nereden hammadde malzeme alırsanız alın yüzde 9 fon ödemek durumundasınız. Teşvikli işlerde alacağınız işin yüzde 55-60’ı kadarı tutarında hammadde getirebiliyorsunuz. Borunun ana maliyetinin yüzde 70-75’ı sac. Sacı vadeli alıyorsanız üzerine ayrıca yüzde 6 da KKDF ödemek durumundasınız.”

Şirketi Mersin 3. OSB’de tek çatı altında toplayacağız

Özbal Çelik Boru’yu 1995’te Kocaeli İzmit’te kurduklarını ve ilk 2 yıl piyasada bulunan boru fabrikalarının talepleri doğrultusunda fason üretim yaptıklarını kaydeden Tufan Ballı, 2002 sonuna kadar bu bölgede faaliyetlerine devam ettiklerini anlatıyor. 2003’ten itibaren boru ana girdisi olan çelik üreticilerine ve denizyolu ile yurtdışı pazarlarına daha kolay ulaşabilme amacıyla Mersin Tarsus OSB’deki yatırımlarını tamamladıklarını kaydeden Ballı, üretime geçtiklerini ifade ediyor.  Ballı, ø6” ten ø120” çap aralığında 3 adet boru üretim hattı ile her türlü spiral kaynaklı petrol, doğal gaz, su, kazık, konstrüksiyon borusu ve bunlara ait ek form parçaları imalat imkanları ile yıllık 250 bin ton çelik boru üretim kapasitesine sahip olduklarını belirtiyor.

Üretimin yüzde 40’ını 35 ülkeye ihraç ettiklerini açıklayan Ballı, “2007’den bu yana ihracatımız 20 milyon doların altına inmedi. TİM ilk binde ve İSO ilk binde yer alıyoruz” diyor.Üretimlerini Güney Afrika, Japonya ve Haiti’ye kadar gönderdiklerini kaydeden Ballı, Amerika pazarına ağır prosedürler nedeniyle sıcak bakmadıklarını anlatıyor. Ballı, Mersin’de 3.OSB’de fabrikalarını tek çatı altında toplama amacı ile çalışmalara başladıklarını bildiriyor. Türkiye’de borsaya kota tek spiral kaynaklı çelik boru üreticisi olduklarına da değinen Ballı, şirketin yüzde 35’inin halka açık olduğunu ve sürekli izlenebilen bir değeri bulunduğunu söylüyor.