Suriyeli işçi çalıştırmaya iş dünyasından destek

GAMZE ŞENER-SERCAN AKINCI
GÜNEŞ DOĞDU SOYLU
DERYA EĞRİCAN GÜLEÇ

Suriyeli sığınmacılara resmi istihdam kapısının aralanması, sanayi kentlerinde tedirginlik yarattı. Kararı, çalışanlar tedirgin, işverenler ise temkinli karşıladı. Bir tekstil atölyesi sahibi, “Türkiye’de çok sayıda işsiz varken, Suriyelilere bu hakkı tanımak iş barışına zarar verir. Huzurumuz kaçar” derken bir diğeri Suriyelilere kimlik verilmesini olumlu bulduğunu söyledi. Çadır kentteki Suriyelilerin ekonomik hayata resmen katılmasıyla birlikte tüm Türkiye’ye yayılmasından ve beraberinde yaşanacak sorunlardan endişe ediliyor. 

Türkiye’de yaşayan Suriye vatandaşlarının çalışma hayatına katılması için yapılacak düzenlemeyi bekleyen iş dünyası, yerleştirme planlarına dikkat edilmesi gerektiğini bildirdi. İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Hikmet Tanrıverdi, Suriyelilere çalışma hakkı verilmesinin olumlu olacağını ve bunun bir an önce gerçekleşmesi gerektiğini savundu. Özellikle sanayinin yoğunlaştığı Marmara Bölgesi’nde imalat sektöründe vasıfsız işçi bulamadıklarını belirten Tanrıverdi, "Buradaki vasıfsız işçi hizmet sektöründe çalışıyor. Suriyeliler imalat sektöründeki vasıfsız eleman sıkıntısını çözebilir. Ama Suriyelilere çalışma hakkı getirilmesi Anadolu’daki istihdamda sorun yaratabilir. Suriyelilerin Marmara'da yerleşimleri organize edilerek, iş hayatına katılmalarını sağlanmalı” dedi. 

‘Sigortalı olursa cazibeleri biter’ 

Türkiye’de 1 milyon 350 bin Suriyeli sığınmacı yaşıyor ve birçoğunun ikametgahı bulunmuyor. İstanbul’da ise yaklaşık 327 bin Suriyeli sığınmacı yaşıyor. Uzun yıllar Zeytinburnu’nda yer alan bir esnafa göre, devletin Suriyelilere vereceği çalışma hakkı büyük bir etki yaratmayacak. Çünkü zaten piyasada çalışan çok sayıda Suriyeli bulunuyor ve çoğuna göre, çalışmak için güvenceye ihtiyaçları yok. Hatta bölge esnafı, geçtiğimiz yıla oranla Suriyeli çalışan sayısının ikiye katlandığına dikkat çekti. “Devlet bu düzenlemeyi vergi almak için yapıyor ama işyerleri sigortalı Suriyeli çalıştırmaktansa Türk işçi çalıştırır” diyen üreticiler, “Suriyeli işçi çalıştırmanın esprisi, ucuz iş gücünde. Onların da sigortalı olması, bu avantajı ortadan kaldırır” değerlendirmesinde bulundu. 

'Akrabalarım çalışmaya gelir' 

Suriyeli bir genç ise çalışma güvencesi verilmesini olumlu karşıladığını, hatta çadır kentteki akrabalarının da böyle bir durumda çalışmak için İstanbul'a gelmek isteyeceğini söyledi. 

Diğer yandan Suriyeli çalışan sayısı az olan sektörlerin temsilcileri açıklamalarında konunun ekonomiden ziyade sosyal boyutunu öne çıkarmayı tercih ediyor. Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED) Başkanı Selçuk Aksoy, kendi sektörlerinde Suriyeli çalışmadığını fakat bu kişilere çalışma hakkı verilmesinin toplumsal açıdan olumlu olabileceğini dile getirdi. KONUTDER Başkanı Ömer Faruk Çelik de aynı görüşü savundu. Çelik, “Bugünden yarına geri dönmeyecekleri belli. Bu nedenle burada kaldıkları süre içinde onlara iş imkanı tanımamız gerekiyor” dedi. 

Tekstil sektörünün temsilcileri, Suriyelilerin pamuk toplamak gibi vasıfsız işçiliğin yoğun olduğu alanlarda çalışmasının iyi olabileceğini dile getirirken, Şahin Pamuk Yönetim Kurulu Başkanı Cahit Bingöl bu görüşe karşı çıktı. Türkiye’de işsizliğin fazla olduğunu belirten Bingöl, bu durumda Suriyelilere daha fazla iş imkanı yaratmanın uygun olmadığını ifade etti. Bingöl, "Ben önceliği Türk işçiye veririm” derken, Suriyelileri sadece merdivenaltı işletmelerin tercih ettiğini aktardı. 

İş barışını bozar kaygısı 

Türkiye’de son verilere göre işsiz sayısı 2.85 milyona ulaşmış durumda. Son açıklanan Orta Vadeli Plan’a göre, yıl sonunda işsizlik yüzde 9.6’ya ulaşacak. Suriyelilerin istihdamı, bu veriler ışığında işyeri barışıyla ilgili kaygıları ön plana çıkarıyor. DİSK Tekstil İşçileri Sendikası Genel Sekreteri Muzaff er Subaşı, iş barışının söz konusu gelişmeden olumsuz etkileneceğini savunarak “Türkiye’de işsizlik had safh adayken böyle bir karar alınması, gerçeklere uymuyor” dedi. İnşaat sektörü temsilcileri ise kalifiye eleman olması şartıyla herkese kapılarının açık olduğunu dile getirdi. Son yaşanan iş kazaları nedeniyle sektördeki herkesin, çalıştırdığı elemanlar konusunda hassas olduğunu aktaran İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım, “Suriyeliler sadece kalifiye elemansa tercih edilebilir” diye konuştu.

Öne çıkan endişeler 

1-Suriyelilere kimlik çıkarılması sonrasında çadır kentte yaşayanların burayı terk edip ekonomik hayata katılmasından korkuluyor. 
2-Piyasada, şirket kuran Suriyelilere vatandaşlık verileceği ve Suriyeli çalıştırana yüksek oranda sigorta prim desteği geleceği söylentileri yayılmış durumda. 
3-Türkiye’deki işsizlik oranı yüksek seyrederken Suriyelilerin işe alınmasının iş barışına ciddi şekilde zarar vereceği en önemli endişe kaynaklarından biri. 
4-Suriyelilerin Türkiye’deki imalat teknolojisini öğrenip, bir süre sonra ülkelerine döndüğünde bu şirketlere ciddi birer rakip haline gelebileceğinden çekiniliyor. 
5-Türkiye’de uzun süre yaşayan ve çalışan yabancı uyruklular, “Biz de yıllardır buradayız ancak çalışma iznimiz yok. Böyle bir hakkın bize de verilmesini istiyoruz” diyor.

Anadolu iş dünyası, Çalışma Bakanlığı’nın düzenlemesine sıcak bakıyor

Suriyeli göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı Anadolu kentlerinden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yeni düzenlemesine destek geldi. Yaklaşık 1.5 yıldır Suriyelilerin bir kota dahilinde istihdam edilmesini bekleyen oda başkanları, beyanların somutlaşarak bir an önce uygulamaya geçmesini bekliyor. 

Gaziantep Sanayi Odası Başkanı Adil KONUKOĞLU 
Çalışana kota konulmalı yüzde 10-15'i geçmemeli 

Türkiye, Suriyelilere yaklaşık 3 yıldır ev sahipliği yapıyor. Gaziantep de şehrin nüfusuyla kıyaslandığında Kilis’in ardından en fazla Suriyeli bulunan il. Kent nüfusu 1 milyon 850 bin civarındaydı. Buna 34 bini dört ayrı kampta olmak üzere kayıt altına alınmış 200 binden fazla Suriyeli eklendi. Bu nüfus artışı, şehrimizin ekonomiksosyal dokusunun yanı sıra çalışma hayatını da etkiliyor. Bu doğrultuda bakanımızın yaptığı açıklamayı memnuniyetle karşıladık. Bir an önce hayata geçirilmeli ve Suriyelilerin çalıştığı işletmelere gerekli kolaylıklar sağlanmalı. Ancak Suriyelilerin oranı, toplam çalışan sayımızın yüzde 10-15'i arasında olmalıdır 

Gaziantep Ticaret Odası Başkanı Eyüp BARTIK 
Gaziantep’te 25 bin kişi istihdama kazandırılacak 

Suriyeli mültecilerin sorunlarına yönelik daha önce bir rapor hazırlamıştık. Bu raporda mültecilerin istihdama kazanılması yönünde görüş bildirmiştik. Bizzat bu raporu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’e sunmuştuk. Bölgedeki ticaret odalarının da yoğun talebi ile hükümet bu konuda duyarlı davrandı. Bu gelişmenin en kısa zamanda hayata geçmesini bekliyoruz. Gaziantep büyüyor insan kaynaklarına ihtiyaç var. Bu göz önüne alındığında 25 bin kişi istihdama kazandırılacak. Bu kişiler tüketimden üretime geçiş yapacak. 

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Şerafettin AŞUT 
Suriyelilerin durumu yasallaştırılacak 

Mersin olarak ciddi sayıda Suriye vatandaşını misafir ediyoruz. Bu insanların bir kısmı yardımlarla geçimini sürdürüyor, bir kısmı işyeri açıyor, bir kısmı da bulduğu işlerde çalışarak hayatını sürdürmeye çalışıyor. Bakanlığın çalışmasıyla Suriyelilerin yasal yollarla çalışmalarına imkan sağlanacak, yani halihazırda çalışan Suriyelilerin bu durumu yasal hale gelecek.