Şirket satın almaları bu yıl yarı yarıya azaldı

İBRAHİM EKİNCİ 

Ekonomik göstergelerdeki bozulma, siyasi belirsizlik ve küresel koşullar üçlüsü yabancı yatırımcıların da yerli yatırımcıların da şirket satın alma, hisse bazlı ortaklık ve birleşme isteğini kırıyor. Yılın ilk sekiz aylık verilerine göre, şirket satın alma ve birleşmelerinde yarıdan fazla düşüş yaşandı. İşlem sayısı bazında bu yıl, geçen yılın yüzde 47’si düzeyinde! Rekabet Kurulu’nun (RK) izin verdiği, bu anlamda kesinleşmiş satış kayıtları büyük düşüşü gözler önüne seriyor. Bu verilere göre, 1 Ocak–13 Ağustos arasında sadece 25 işlem gerçekleşti. Geçen yıl 1 Ocak–12 Ağustos arasındaki dönemde ise 53 satın alma, birleşme işlemi gerçekleştirilmişti. Kur çıkışı Türk şirketlerine yatırımı, yabancı yatırımcılar için daha da cazip hale getirdiği halde işlem sayısının azalması, birçok analizde, özellikle siyasi gelişmelerin etkisiyle ekonominin birçok alanında yaşanan tempo düşüşünün sonucu olarak gösteriliyor. 

Rekabet Kurulu’nun internet sitesindeki kayıtlara göre, (yabancı şirketlerin Türkiye dışındaki işlemleriyle ilgili izinler ve Türkiye’deki özelleştirmeler hariç) bu yıl şimdiye kadarki süreçte 25 şirket satışı veya hisse alımı gerçekleştirildi. Bunların içinde en önemli işlem Garanti Bankası’nda yüzde 14.89 oranındaki Doğuş Grubu hissesinin İspanyol BBVA’ya 2 milyar euroya satışı oldu. Diğer önemli işlemler içinde Osmangazi Elektrik Dağıtım’ın China Machinery Engineering’e, Aytemiz Akaryakıt’ın Doğan Enerji’ye satışı dikkat çekiyor. Geçen yılki 53 işlem içinde de BMC, Medical Park, Aviva Sigorta ve İSG’deki GMR hisselerinin satışı önemli işlemler olarak öne çıkıyor. 

Yabancılara 16 satış yapıldı 
Geçen yıl 1 Ocak-13 Ağustos arasında 23 Türk şirketi (veya hissesi) yabancılara satılmıştı. Bu yıl ise yabancı yatırımcılara 16 satış yapıldı. Türk şirketlerinin Türk şirketlerini alması şeklindeki işlemlerde yarı yarıya azalma oldu. Geçen yıl ki 18 işleme karşılık bu yıl 8 adet gerçekleşti. Geçen yıl dikkat çeken bir başka gelişme, Türk şirketlerinin yabancıların Türkiye’deki şirketlerini veya hisselerini satın almasıydı. Türk şirketlerinin işlemleri yabancıları geçmişti. Bu yıl 1 Ocak–12 Ağustos itibariyle Türk şirketlerinin yabancılardan alımı şeklinde RK onayından geçerek kesinleşmiş hiçbir işlem olmadı. Yine geçen yıl yabancı şirketler, yabancıların Türkiye’deki hisselerini almış, bu şekilde 6 işlem gerçekleştirilmişti. Bu yıl bu kategoride sadece 1 işlem kayda geçti. 

Değerde dramatik düşüş zor 
Rekabet Kurulu’nun internet sitesindeki verilerde yer yer satın alınan hisselerin miktarı veriliyor. Ancak satın alma değeri bilgileri yer almıyor. Kurum bu bilgeleri daha sonra yayımlıyor. Bu nedenle, geçen yıl ile bu yıl ilk 8 ay satışlarını değer bazında kıyaslama imkanı bulunmuyor. Garanti Bankası’ndaki 2 milyar euroluk hisse satışı nedeniyle, bu yıl işlem sayısı bakımından büyük azalma yaşanmasına karşın değer bazında aynı dramatik düşüşün olmaması ihtimali güçlendiyor. Kesin rakamlar kurul açıklamasından sonra görülebilecek. Diğer yandan kurulda bekleyen ya da taraflar anlaştığı halde henüz izin başvurusu yapılmamış işlemler de bulunuyor. Geçtiğimiz günlerde Yü–Ce Tıbbi Gereçler’e The Abraaj Capital yatırımı duyuruldu. Yine İnci Akü’nün yüzde 50’sinin satışı konusunda taraflar anlaştı. Ancak bunlar henüz onay sürecinden geçmiş işlemler değil. 

Öte yandan özelleştirme yoluyla yapılan satışlarda bu yıl Orhaneli ve Tunçbilek santralleri Çelikler’e satıldı. Soma B Termik, Konya Şeker’e geçti. Geçen yıl Yatağan Termik, Elsan’a satılmıştı. Dere ve İvriz, Kayaköy, Esendal ve Işıklar hidroelektrik santralleri, Kemerköy ve Yeniköy termik santralleri, Fenerbahçe-Kalamış Yat Limanı, Çatalağzı Termik Santrali özelleştirilmiş, Dalaman Havalimanı'nın işletme hakkı 25 yıllığına YDA İnşaat’a devredilmişti.

Geçen yıl yabancılar 56 Türk şirketine yatırım yapmıştı
Geçen yıl Rekabet Kurumu’na toplam 215 birleşme ve devralma işlemi bildirildi. Bu işlemlerden 122’sinde hedef şirket veya oluşturulan ortak girişim Türkiye yasalarına göre kurulmuş şirketlerdi. Başka bir ifadeyle 100 civarında şirket satışı gerçekleştirilmişti. Bunların değeri (özelleştirmeler hariç), 22 milyar liraydı. Aynı dönemde tüm tarafları Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre kurulmuş şirketlerin gerçekleştirdiği birleşme ve devralmaların toplam işlem değeri 6 milyar 186 milyon liraydı. Yabancı yatırımcılar 2014 yılında 56 ayrı işlemde Türk şirketlerine yatırım yapmış, Türk şirketlerinin devir konusu olduğu devralma işlemlerinde yabancı yatırımcılar yaklaşık 10 milyar liralık yatırım gerçekleştirmişti.