Şekerleme ve çikolata ihracatçısının tadı kaçtı

TAYLAN BÜYÜKŞAHİN 

İSTANBUL - Tayaş Gıda Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Kazım Taycı, “Keyfe keder davranışlar nedeniyle zulme uğruyoruz. Sorun çözülmezse üretime ara vereceğiz. Başka firmalarda da benzer durumlar var” dedi. ‘Kasıtlı’ uygulamalar yapıldığını anlatan Hububat, Bakliyat ve Yağlı Tohumlar İhracatçılar Birliği Başkanı Zekeriya Mete, “Dünyanın, AB’nin kabul ettiği son kullanma tarihlerini Irak kabul etmiyor. Muhtemelen başka ülkelerin yaptırımları... Önümüzü kesiyorlar. Bu Türkiye’ye darbe vurmaktır. Dışişleri Bakanımız ilişkilerimiz çok iyi diyor ama Irak kapısında kuyruk var, Türk malları gidemiyor” diye konuştu. Konu, şekerlerle, çikolata, pastacılık ürünlerinde 450-500, tüm gıda ürünleri nde 2 milyar doların üzerindeki ihracatı ilgilendiriyor.

Konu ile ilgili olarak Irak’a ihracat yapan gıda firmalarını uyaran Ekonomi Bakanlığı, “Gıda ürünleri gümrüğe ulaştığı tarihte raf ömrünün yüzde 50’sini tamamlamış olması halinde ürünlerin ülke şartlarına göre kullanım durumu da dikkate alınarak mevzuat gereği geçişine izin verilmeyebileceği, dolayısıyla ambalaj üzerinde belirlenen üretim tarihini takip eden en kısa sürede ürünün Irak’a sevk edilmesinde fayda bulunduğu Bakanlığımızca tespit edilmiştir” açıklamasını yaptı.

Mevzuat 20 gün önce değişti

Şirketlerden alınan bilgilere göre Irak, “son kullanma tarihi” uygulamasını “20 gün önce” değiştirdi. Ancak bakanlık açıklamasında, Irak Federal Hükümeti’nin, “Eylül 2012 tarihinden itibaren yürürlükte olan gıda ürünlerine ilişkin mevzuatta ürün miadları açısından herhangi bir değişikliğe gidilmediği” bilgisi verildiği belirtildi.

Konu Irak’ta da gündem

Süresi geçmiş, bayat gıda ürünlerinin piyasada satılıyor olmasının ciddi endişelere yol açtığına yönelik haberlerin son günlerde Irak kamuoyunda yer alan en önemli hususlar arasında olduğu bilgisine ulaşıldığını vurgulayan Ekonomi Bakanlığı, son kullanma tarihleri konusunda da bilgi [çikolata türleri için 12 ay, bisküvilerin (tatlı bisküvi, gofret ve kraker) teneke kutularda olanları için 12 ay, karton kutularda (poşet dahil) olanları için 9 ay, şekerleme türleri için 24 ay, lokum ve toffee çeşitleri için 9 ay, kekler için ise 4 ay] vererek, şirketlerin buna uymasını istedi.

“Yüklü siparişler gidemiyor üretime ara verilebilir”

Jelli şeker, yumuşak şekerleme, sert şekerleme, çikolata kaplamalı ürünler ve unlu mamullerde son kullanma tarihleri bahane edilerek Irak gümrüğünde sorun çıkarıldığını söyleyen Tayaş Gıda Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Kazım Taycı, Ekonomi Bakanlığı’nın açıklamasının aksine, Irak tarafından son kullanma tarihlerinde 20 gün önce değişikliğe gidildiğini belirtti. Irak’a ihracat konusunda ciddi bir belirsizlik olduğunu vurgulayan Taycı, “Irak’tan çok yüklü sipariş var ama kapılardaki sorunlar nedeniyle gönderemiyoruz. Nakliyeciler de gümrük kapılarındaki uzun beklemeler nedeniyle mal almak istemiyor. Kabul edenler de günlük bekleme ücreti istiyorlar. Bunlardan dolayı üreticiler yüklü siparişleri gönderemiyorlar. Malları ne yapacağımızı bilmiyoruz” şeklinde konuştu.

Gümrükte yaşanan sıkıntılar konusunda net bir sebep bilmediklerini anlatan Taycı, tamamen keyfe keder davranışlar nedeniyle zulme uğradıklarını ifade etti. Firma olarak Irak’ın kendileri için çok önemli olduğunu dile getiren Taycı, “Irak birinci ihraç pazarımız. Önümüzdeki 1-2 hafta içerisinde bu sorun çözülmezse üretime ara vereceğiz. Başka firmalarda da benzer durumlar var” diye konuştu.

Uygulamalar siyasi

Irak’ın gümrükteki uygulamaları kasıtlı yaptığını anlatan Hububat, Bakliyat ve Yağlı Tohumlar İhracatçılar Birliği Başkanı Zekeriya Mete, şunları söyledi: “Dünyanın, Avrupa Birliği’nin veya gelişmekte olan ülkelerin kabul ettiği dünya gıda kodeksi son kullanma tarihlerini kabul etmiyor. Hiç olmayan tarihleri kabul ediyor. 3 ayda ürünleri kabul ederim diyor. 3 ayda zaten gümrüklerinden geçmez. Bu ürünler ne zaman satılacak? Ürünün yaşlanması dediğimiz raf ömrü, dünyanın kabul ettiği standartların altında bir tarih koyuyor ki kimse buraya mal satmasın. Muhtemelen başka ülkelerin Irak’a yaptırımları var. Dolayısıyla o ülkeler bizim çikolata şekerleme ihracatımız bir hayli fazla olduğu için bunun önünü kesiyorlar. Bu Türkiye’ye darbe vurmaktır. En büyük ikinci ihracat pazarımız Irak’tır. Bunu kesmek için çeşitli şeyler yaptılar. Şimdi önümüze set çekmek için bununla uğraşıyorlar.” Irak gümrüklerinde yaşanan sıkıntıları daha önce defalarca dile getirdiklerini belirten Mete, “Sayın Dışişleri Bakanımız diyor ki Irak’la ilişkilerimiz çok iyi, hiçbir sıkıntımız yok. Ama gel gör ki Irak kapısında kuyruk var, Türk malları oraya gidemiyor” dedi.

Özellikle kekte talep edilen son kullanma tarihinin dünya standartlarının gerisinde olduğunu kaydeden Mete, dünyada kekte son kullanma tarihinin 6 ile 9 ay arasında olduğunu ifade etti. Mete, “Biz kurallara uymaya çalışıyoruz. O zorlukları biliyoruz. Aylardır bu sıkıntıları bize yapıyorlar. Bunu yapan bence oradaki Kürt bölgesidir. Oraya sanayi gelsin, oraya yatırım yapılsın diye Türkiye’ye darbe yapıyorlar. Böyle sıkıntılar çıkartarak yatırımcıları oraya çekmek istiyorlar” şeklinde konuştu.

500 milyon dolarlık ihracat yapılıyor

Irak’ın uygulaması kapsamına giren ürün gruplarında (ekmek, pasta, kek, bisküvi vs’de 250 milyon dolar, çikolata ve kakao içeren diğer gıda maddelerinde 100, beyaz çikolata dahil kakaosuz şeker mamullerinde 53, hububat esaslı kabartılmış gıda mamullerinde 32 milyon dolar olmak üzere) Türkiye’nin bu ülkeye yaklaşık 450 - 500 milyon dolarlık ihracatı var. Kuru meyve ve mamulleri, su ve hayvancılık ürünleri, meyve sebze mamulleri gibi “son kullanma” tarihi olan gıda grupları da eklendiğinde Türkiye’nin Irak’a gıda ihracatı 2 milyar doların üzerinde.