Seçim ‘dönüşüm’ü aksatmayacak

“Yeni imar yönetmeliği ile ruhsatalma süreci çok daha hakkaniyetli bir yapıya kavuştu” diyen Çamlıbel, 2014’te KDV artışının etkilerini görmeye başlayacak olan sektörün odağının dönüşüme kayacağını açıklıyor. Soyak da bu paralelde Gaziosmanpaşa’da 5 bin konutluk dev bir projeye hazırlanıyor.

Türkiye’nin büyümesinin motoru gayrimenkul sektörü yeni yılda KDV’nin yüzde 1’de kaldığı kentsel dönüşüm projelerine odaklanacak. Faaliyet gösterdiği 4 ana sektörden biri gayrimenkul olan Soyak’ın CEO’su Emre Çamlıbel, yeni yılda seçimlerin kentsel dönüşümün hızını kesmeyeceği görüşünde. Türkiye’nin 2014’e dair büyümesinin yüzde 4 seviyesinde olmasını beklediğini söyleyen Çamlıbel’in enflasyon tahmini ise yüzde 7- 7.5. 2014 yılının 2013’e benzer bir yıl olmasını bekliyor Soyak Holding CEO’su. WEF’e göre CEO’ların 2014’e dair en büyük kaygıları, Ortadoğu’da bir gerilim, işsizlik ve gelir eşitsizlikleri. Çamlıbel, bu kaygılara aynen katıldığını belirtiyor: “İşsizlik çok önemli bir veri. ABD tüm politikalarını işsizlik verileri üzerinden şekillendiriliyor.”

ABD’deki toplantıya Yellen adı...

Emre Çamlıbel, “2013 yılı, her yıl gibi içinde iniş çıkışlar olmasına rağmen, tüm sektörler için relatif olarak iyi geçti diye düşünüyorum” diyor. Bu iyi gidişte, St. Petersburg’daki G20 Zirvesi’nde Rusya’nın devreye girerek Suriye’ye olası bir uluslararası müdahaleyi engellemesinin etkili olduğunu düşünüyor. Savaş geriliminin azalması, İran ile barış rüzgarlarının esmesi de doların düşmesi ve piyasaların toparlanmasında etkili oldu Çamlıbel’e göre. Çamlıbel, “Buna ek olarak Irak yönetimi ile Kuzey Irak yönetimi arasındaki ilişkilerin düzelmesi, Türkiye’nin Kuzey Irak ile enerji konusunda anlaşması, Mısır’a beklenen uluslararası müdahalenin gerçekleşmemesi, petrolü, ekonomiyi, global ekonomiyi olumlu etkiledi” diyor.

Bu noktada konu Fed’e geliyor. Çamlıbel, ABD’de gayrimenkul sektörüne dair bir toplantıda yaşadıklarını anlatıyor: “Fed’in parasal genişlemeye dair kararının ardından ABD’de, Amerika’nın GYODER’inin düzenlediği bir toplantıdaydım. Türkiye’nin gayrimenkul sektörünü anlatmamızı istemişlerdi. O toplantıya giderken beklenen şahin kişinin değil, güvercin kişinin Fed Başkanı olacağı açıklandı. Toplantıdaki tüm Amerikalı yatırımcılar memnundu. Nitekim Yellen’in açıklamaları da parasal genişlemede sert bir fren olmayacağını ortaya koydu.”

Çamlıbel, Türkiye’nin de 2013 yılını iyi kapattığını, kredi kartları ile ilgili alınan tedbirleri doğru bulduğunu ifade ediyor. “Dolar, Türk yatırımcısının çok yakından takip ettiği bir veri” diyen Çamlıbel, dolar kurundaki artışın önce gayrimenkul alımını artırdığını ancak orta vadede etkinin olumsuza döndüğünü belirtiyor.

Putin çok önemli bir aktör olacak

Bu ortamda yöneticiler için en önemli zorluğun “yatırım kararı alma” noktasında yaşandığını vurgulayan Çamlıbel, “Bir projeyi lanse ederken doğru zamanlamanın bulunması çok önemli oldu 2013’te. Bunun yanı sıra rekabetteki artış özellikle konut sektöründe zorlayıcı oldu. Biz üretim yapan bir grubuz, sürekli yatırım yapıyoruz, bu anlamda kurlardaki değişimler de zorladı. Geçmişte yapılan yatırımların finansmanı açısından tüm şirketler bu zorluğu yaşadı” diyor.

Peki ya önümüzdeki 10 yılda dünyayı hangi trendler şekillendirecek? Çamlıbel, “Teknoloji tüm hayatımızı yeniden şekillendiriyor. Bunun yanında önümüzdeki 10 yılı şekillendirecek en önemli unsurlardan birinin Rusya olacağını düşünüyorum. Putin’in daha da önemli bir aktör haline geleceğini öngörüyorum. Gelecek 10 yılda global meselelerin yine petrol odaklı gideceğini düşünüyorum” diyor. Dünyada gelir dağılımındaki eşitsizliklerin giderilmesinin asıl meselelerden biri haline geleceğini öngören Çamlıbel, “Zengin ülkelerin önemli bir meselesi bu gelir eşitsizliğini gidermek olacak, kendilerini kolayca bu eşitsizlikten sıyıramayacaklarını gördüler” yorumu yapıyor.

KDV artışında geri dönüş bekliyoruz

Bu yıl Türkiye gayrimenkul satışında rekora imza attı. 750 bin adetlik satış geçildi, sektör 1 milyon adete koşuyor. Çamlıbel, bunun 2013 yılının iyi bir yıl olmasının etkisi olduğunu belirtiyor. Bu satış artışında yüzde 1 KDV’li son projelerin satışta olmasının da etkisi var. Çamlıbel, “Bu konuda bir geri dönüş umudumuz var. Bunu Maliye Bakanlığı’nın yeniden değerlendirmesini istiyoruz. Bu romantik bir talep değil, GSMH’ya 10 milyar dolar gibi bir olumsuz etkisi olacak KDV artışının, istihdamı yaklaşık 300 bin kişi azaltacak” diyor.

Kentsel dönüşümde KDV oranı yüzde 1’de kaldı. Emre Çamlıbel, 2014 yılında sektörde KDV artışının etkisinin, kentsel dönüşümün devreye girme hızına bağlı olarak değişeceğini öngörüyor. Bu olmazsa, maliyet artışı ile sektörde bir daralma ihtimalinin olacağını vurguluyor. Kendilerinin de kentsel dönüşümle ilgili çalışmaları olduğunu ve kentsel dönüşümün Türkiye’nin dinamiklerini derinden etkileyecek bir gelişme olduğunu vurgulayan Çamlıbel, “Kenstel dönüşüm opsiyonel bir şey değil. Rant, şehrin güzelleşmesi, bunun ötesinde asıl konu deprem. Bu dönüşüm olmazsa olmaz” diyor.

Seçim süreci Çamlıbel’i çok endişelendirmiyor. “Belediyelerin, stratejilerinin, uygulamalarının partiler değişse de özellikle kentsel dönüşüm konusunda çok değişmeyeceğini düşünüyorum” diyen Çamlıbel, “İhtiyaçlar ortada, bu ihtiyaçlara nasıl cevap verileceğine dair çok küçük farklılıklar olabilir ama majör değişiklikler olmayacağını düşünüyorum.İzinler konusunda da gayrimenkul sektörü bir sıkıntı yaşamaz diye düşünüyorum çünkü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı imarla ilgili meseleleri son 1 yılda düzenledi. İmar yönetmeliğini yayımladı, bir standardizasyona soktu. Dolayısıyla daha yeknesak bir imar yönetmeliğimiz var. Uygulamaların her belediyede birbirine daha yakın olduğu bir durum var. Özellikle ruhsat alma ve yapılaşma sürecini, ihtiyaçlara daha fazla cevap veren, daha hakkaniyetli bir yapıya getiren düzenlemeler oldu. Bu nedenlerden dolayı seçim sürecinde çok sorun yaşanmayacağını düşünüyorum” diyor.

Bu yıl 1200 ev sattı enerjiye yeni yatırım

2013’te Soyak Holding konsolide ciro hedefi 800 milyon TL seviyesindeydi. Emre Çamlıbel bu rakamın 900 milyon TL seviyesinde gerçekleşeceği bilgisi verdi. Bu 900 milyon TL’nin yarısı konuttan, 300 milyon TL’si Soyak’ın döküm faaliyetlerinden, 200 milyon TL’si ise çimentodan, 50-100 milyon TL aralığında bir ciro ise enerjiden geliyor. Enflasyonun da etkisi ile 2014 cirosunun 1 milyar TL’yi yakalayabileceğini öngörüyor.

2013’te enerjide ve konutta 100’er milyon TL’lik yatırım yapmış Soyak. Döküm sektöründe 20 milyon dolarlık yatırıma imza atılmış. Çimentoda yüzde 15 seviyesinde kapasite artırım için yaklaşık 30 milyon dolar yatırıma start verilmiş. Enerjide, 2014’te 150 milyon dolarlık rüzgar, jeotermal ve hidroelektrikten oluşan yeni bir yatırım planları olduğunu açıklıyor Çamlıbel: “50 megavatlık bir yatırım olacak” diyor. Döküm ve çimentoda ise kapasite artırım yatırımları devreye girecek 2014’te.

Dev dönüşümler için geri sayım başladı

2013’te 1000 konut satmayı hedefliyordu Soyak, yıl sonunda 1200 konut satılmış olacak. Gelecek yıl için yine 1000 adetlik konut hedefi var Çamlıbel’in. Aralık ayında İzmir’de bir projelerinin 600 konutluk yeni bir etabını lanse etmeyi planladıklarını anlatan Çamlıbel, “Büyük projeleri kaldırabiliyoruz biz 50 yıllık tecrübemizle” diyor. Mart-nisan aylarında ise Bahçeşehir’de 300 konutluk yeni bir projenin lansmanını yapacak Soyak. Bunların yanında devam eden projelerde satışlar da sürüyor. Bunların üzerine 2015’in başında lanse edilecek Hadımköy’deki 5 bin konutluk projenin çalışmaları devam ediyor. Ve, en önemli projelerden biri: İstanbul’un Avrupa yakasında 300 dönümlük bir kentsel dönüşüm projesi...Çamlıbel, Gaziosmanpaşa’da 5 bin konutluk bu kentsel dönüşüm projesinin de 2014 sonuna yetiştirilmesinin hedeflendiğini söylüyor. “Aynı proje çerçevesinde başka firmalar da var. Kenstsel dönüşümü şehir planlama ile ilgili, mimarlıkla ilgili bir mesele. O bölgeyi kentsel dönüşüm ilan eden bakanlık insanların günlük yaşamları paralelinde analizler yapıyor.”Çamlıbel, anketlerde, herkesin kentsel dönüşümün mutlaka yapılması gerektiğini ancak kentsel ve şehircilik analizlerinin daha iyi ele alınması gerektiğini düşündüğünün çıktığını vurguluyor. Bakanlığın bölgenin ruhuna uygun bir tasarım yapılması kararı aldığını belirten Çamlıbel, “Yapımcı firmalar kendi parsellerine o kentsel tasarım çerçevesinde projeler yapabilecekler. Bu çok doğru bir uygulamadır” bilgisini veriyor.

Soyak, enerjiyi yoğun kullanan döküm ve çimentoda, enerjiyi üreten enerji sektöründe ve Türkiye’nin enerjisinin yarısını sarf eden konut üretim sektöründe faaliyet gösteriyor.Enerji tasarrufu ve temiz uygulamaları zorunlu olmasa bile gönüllü olarak uyguluyor. Soyak’ın enerji verimliliği konusunda 2014 yılı için Çamlıbel’i çok heyecanlandıran bir kurumsal sosyal sorumluluk projesi var. İlköğretim kurumları ile yapılacak, çocukların çevresel duyarlılığını artıracak bir proje bu. Çamlıbel, “Çevre bizim için çok önemli. Bu projeye önemli bir kaynak ayırıyoruz, bizim şirketimize de memleketimize de önemli bir geri dönüş sağlayacak” diyor.

Her zaman istim üstünde olmalıyız

Çamlıbel, gayrimenkul sektörüne dair 2014 yılına ilişkin bir kaygısı olmadığını söylüyor ve ekliyor: “Ancak hepimizin daima istim üstünde olmamız gerektiğini düşünüyorum. Sadece sektör olarak biz değil, konut alıcısı değil, Maliye Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Merkez Bankası ve belediyeleriyle tüm yapının istim üstünde olması gerek. Şu anda hükümette böyle bir refleks görüyoruz. 2008 kriziyle oluşmuş bir refleks ve oldukça olumlu sonuç verdiğini, diğer ülkelerde bunlar yapılmadığında ne kadar olumsuz sonuçlar verildiğini gördük” diyor. Bu refleks sayesinde “biraz rahat” olduğunu söyleyen Çamlıbel, “Uluslararası dengelerin bir anda neye yol açacağı bilinmez” diyor.

Yasa 2 yılda hazırlandı takdir ettik

Gayrimenkul sektörü, yeni tüketici yasasını beğenmiş. Tüm sektörel dernekler, yasanın yapımında aktif olarak yer almış. Emre Çamlıbel, “Bu çalışmanın 2 yıla yayılması takdir edilmelidir. Bu sayede bütün tarafları dinleme imkanı buldu bakanlık. Onun için paydaşların neredeyse tamamını tatmin eden bir yasa çıktı ortaya” diyor.Soyak CEO’su yasada değiştirilmesini isteyecekleri birkaç madde olduğunu ama genel yaklaşımın kendilerini memnun ettiğini vurguluyor.

Vadeler 20 yıla uzayacak mı?

“Konut satışında vade, faiz oranı ile bağlantılı. Faiz düşmedikçe vadeyi uzatmanız taksitleri düşürmüyor. Vadelerin uzaması için faizlerin gerilemesi gerekiyor. 2014 için açıkçası öyle bir beklentimiz yok. Büyüme değişmeyecek, enflasyon, global ekonomiler değişmeyecek. Dolar kurunda da önemli bir değişiklik beklemiyoruz. Kampanya olarak, spot, proje bazlı olarak elbette olabilir ama 10 yıllık vadelerin 20 yıla bu yıl için uzamasını beklemiyoruz.”

TOKİ biraz daha ince çalışsaydı...

“Sadece kamu, sadece örgütler, şirketler için söylemiyorum. Türkiye’ye yönelik, hepimize dair bir özeleştiri olarak söylüyorum: Biraz analiz ve detay çalışma eksiğimiz var. Vaktimiz yok, bu doğru. Kütleler büyük, ihtiyaçlar, nüfus... Acil sonuç gerektiriyor bu ortam. Ama bütün sektörlerde biraz daha ince çalışılması gerektiğini düşünüyorum. Örneğin TOKİ’nin yaptığı çok büyük bir çalışma ama biraz daha ince çalışılsaydı daha nitelikli, estetik, daha ihtiyaçlara cevap veren uygulamalar ortaya çıkabilirdi. Belediyelerin çalışmalarında, daha detaylı çalışmalar yapsak tekrar tekrar dönüp düzeltmek gerekmeyecek. Hepimiz hızlı karar alıyoruz, detay çalışmıyoruz. Bazen daha detay çalışmak, analiz yapmak, bürokratik çalışmak daha kaliteli işler çıkarmamızı sağlayabilir.”