‘Saya kurnazlığına’ karşı ek vergi ikiye katlandı

Merve YİĞİTCAN - İSTANBUL

Hüseyin GÖKÇE - ANKARA

Türkiye’nin genel ihracatından iki yıldan bu yana pozitif ayrışan ayakkabı sektörünün önündeki engellerden biri olan saya ithalatına karşı ilave vergi yüzde 10’dan yüzde 20’ye çıkarıldı. Böylece, dışarıdan saya (ayakkabının yumuşak olan üst bölümü) getirilip Türkiye’de montajlanmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.

Bakanlar Kurulu, İthalat Rejimi Kararına Ek Karar’da değişiklik yaparak, ayakkabı ithalatında, ilave gümrük vergisi uygulanan ürün gruplarının sayısını arttırdı. Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayınlanan karar ile birlikte, 6406.10 GTİP numarası ile tanımlanan “Ayakkabı yüzleri ve bunları aksamı( takviye parçaları hariç)” ürün gruplarının altında yer alan üç grup için yüzde 20 oranında ilave gümrük vergisi uygulanması hükme bağlandı. Yüzde 20 ilave gümrük vergisi uygulanacak ürünler şunlar:

6406.10.90.10.00 GTİP’li ‘çelikten olanlar’; 6406.10.90.90.00 GTİP’li ‘diğerleri’; 6406.90.30.00.00 GTİP’li dış tabanı olmayan fakat iç taban veya diğer iç kısımlara tutturulmuş ayakkabı yüzeylerinden meydana gelenler.

6406 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu ( GTİP) ise, “Ayakkabı aksamı (dış tabanlar dışındaki tabanlara tutturulmuş veya tutturulmamış ayakkabı yüzleri dahil); çıkarılabilir iç tabanla, topuk rampası ve benzeri eşya, getrler ve tozluklar, dizlikler ve benzeri eşya ve bunların aksamı” olarak tanımlanıyor.

Halen 6401, 6402, 6403, 6404, 6405 ve 6406 ürün grupları için yüzde 10 ile yüzde 50 arasında değişen oranlarda ilave gümrük vergisi uygulanıyor. Bunlara, hesaplanan gümrük vergisi ne olursa olsun, her bir çift için minimum gümrük vergisi miktarı ise 3-5 dolar olarak uygulanıyor.

Saya fabrikaları artacak

Kararı değerlendiren Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Hüseyin Çetin, ek vergide artışı uzun zamandır beklediklerini belirtirken, sektörün beklentisinin yüzde 50’ye çıkarılması yönünde olduğunu, ancak yüzde 20 ek verginin de bir miktar engelleyebileceğini dile getirdi.

2014 yılında ithal ayakkabıya yüzde 50’ye varan ek vergi uygulaması getirilmesinin sektörü oldukça hareketlendirdiğini hatırlatan Çetin, “Ancak vergi duvarını delmek isteyenler dışarından hazır saya ithal edip burada montajlamaya başladılar. Montaj atölyelerinin sayısı arttı. Yerli saya üreticileri de bu nedenle haksız rekabete maruz kaldı” dedi.

“Sayanın yurtdışından gelmesi demek, ayakkabının taban hariç bütün aksamlarının yurtdışından gelmesi anlamını taşıyor” diyen Çetin, 2023 vizyonunda yer alan 2.5 milyar dolarlık ayakkabı ihracatı hedefinin gerçekleşmesinin güçlü yan sanayi ile olacağını belirtti.

Saya ihracatına getirilen ek verginin yüzde 50’ye çıkarılmasıyla saya üretim tesislerinin artacağını, sektör istihdamının en az yüzde 10 yükseleceğine dikkat çekti. Saya fabrikası yatırımlarına da dikkat çeken Çetin, özellikle montajcılarla uğraşmak istemeyen büyük üreticilerin kendi içlerinde üretime başladıklarını ifade etti. En son Ziylan Grup’un 6’ncı bölgede büyük bir saya fabrikasını faaliyete geçirdiğini hatırlatan Çetin, Bartın, Çorlu, Çorum ve İstanbul’da da saya üretim yatırımlarının arttığını sözlerine ekledi.

Saya ithalatı 40 milyon dolara gidiyor

Ayakkabı Yan Sanayicileri Derneği (AYSAD) Başkanı Ömer Arpacı da, Hüseyin Çetin gibi, ek vergideki yüzde 10’luk artışın sevindirici ancak yeterli olmadığını kaydederek bununla beraber referans fiyat uygulamasının da şart olduğunu dile getirdi. Saya ithalatının yükseldiğini söyleyen Arpacı, ithalatın bu yıl 40 milyon doları bulacağına dikkat çekti.

“Terlik ile tracking ayakkabısı bir tutulmasın”

İstanbul Ticaret Odası Meclis Üyesi Ender Yazıcıoğlu ise ek vergi konusunda TASD ve AYSAD başkanlarından ayrışıyor. Ek vergi getirilirken alt grup ve üst grup ürün ayrımının doğru yapılması gerektiğine inanan Yazıcıoğlu, “Outdoor, tracking, buz hokeyi ayakkabıları gibi katmadeğeri yüksek ürünlerde sayanın Türkiye’de üretilmesi gerekiyor. Çünkü bunlar dışarıdan zaten yüksek fiyata geliyor. Türkiye’de daha düşük fiyatlarda üretim yapılabilir. Ancak terliği düşündüğümüzde, zaten dışarıdan 1 dolara geliyor. Türkiye’de üretmeye kalksanız, daha maliyetli olacak. Bu yükü üreticinin sırtına eklemeye gerek yok” ifadelerini kullandı.

2010’dan bu yana 5.6 milyar dolarlık ithalat

Türkiye İstatistik Kurumu(TÜİK) verilerine göre, 2010 yılından bu yana Türkiye’ye toplam 5 milyar 600 milyon dolarlık ayakkabı ithalatı gerçekleştirildi. 64 numaralı fasılda, 2010 yılında 659 milyon dolar, 2011’de 871.4 milyon dolar, 2012’de 862.6 milyon dolar, 2013’te 992.9 milyon dolar, 2014’te 953.8 milyon dolar, 2015 yılında 794.5 milyon dolarlık ithalat yapıldı. 2016 yılı Ocak-Temmuz döneminde ise ayakkabı ithalatı miktarı 465 milyon doları buldu.