Savunma ve havacılıkta 6.7 milyar dolar ciro

Mehmet KAYA

ANKARA – Savunma ve havacılık sektörü 2017 cirosu, bir önceki yıla göre yüzde 12 oranında artarak 6 milyar 693 milyon dolar olarak açıklandı. SASAD raporu dolar cinsinden fiyatlarla hazırlanıyor. 2017 verilerinde de kur etkisi gözlendi. Ana yükleniciye satışların düşüldüğü net sektör cirosu ise 5 milyar 248 milyon dolar olarak hesaplandı. Net ciro üzerinden yapılan yurt içi satışların yüzde 18,8’i sanayiciye, yüzde 81,8’i son müşteriye yapılırken, ihracatta satışların yüzde 37.6’sı son müşteriye, 62,4’ü sanayicilere yapıldı.

Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD) 2017 Savunma ve Havacılık Sanayii Performans Raporunu yayımladı. Buna göre mal ve hizmetten oluşan ihracat 2017’de bir önceki yıla göre yüzde 6,6 oranında azalarak 1 milyar 824 milyon dolar oldu. İhracat azalmasında kur yanında hizmet ihracatındaki azalma da ana rolü oynadı.

İthalat ise yüzde 20 artarak 1 milyar 544 milyon dolara çıktı. SASAD münhasıran savunma havacılık ve sanayiine odaklanmış şirketlerin hemen hemen tamamını kapsıyor. Sektörün 2017’de aldığı siparişler de bir önceki yıla göre yüzde 32 oranında azalarak 8 milyar 55 milyon dolar oldu. Sektörün ürün-teknoloji geliştirme yatırımları da yüzde 2 azalarak 1 milyar 237 milyon dolara çıktı.

SASAD’ın üyelerinden veri derleyerek hazırladığı raporda sektörde 2017 sonunda çalışan sayısı 44 bin 740 kişi oldu. Cironun alt kırılımlarına bakıldığında, 2 milyar 362 milyon dolar ile kara araç ve sistemleri en yüksek ciroyu elde eden alan oldu. Bunu 1 milyar 132 milyon dolar ile havacılık izledi. Silah, mühimmat ve füzeler 828 milyon dolar ile en fazla cironun yapıldığı üçüncü alan oldu. Diğer alanlar sırasıyla; 660 milyon dolar ile sivil havacılık, 650 milyon dolar ile diğer sektörler, 569 milyon dolar ile deniz, 171 milyon dolar ile askeri bakım-onarım vb. hizmetler (MRO), 134 milyon dolar ile lojistik izledi.

İhracatta 2023 hedefleri zor

SASAD raporunda, ihracatta 2014 yılından sonra yaşanan zorlukların olduğuna işaret edilerek, “2016 yılına göre 2017 yurt dışı satış gelirleri yüzde 6,6 azaldı. 2014 yılından itibaren ihracattaki gelişme beklentilerin çok altında kalmış olup, 2017’de döviz kazandırıcı hizmet giderlerindeki ciddi gerileme 2012-2017 dönemi Bileşik Yıllık Büyüme Hızı göstergesini olumsuz etkileyerek 2023 ihracat hedeflerine erişmenin güçlüğünü ortaya koymuştur” denildi.

Detay verilerde, Savunma ve Havacılık Sanayii İhracatçıları Birliği’nin mal kapsamlı ihracatı verilerinde, 2016’ya göre 2017 sonunda yüzde 3,7’lik bir artışla 1 milyar 739 milyon dolara çıkıldığına işaret edildi. Raporda, ihracat gelirlerinde off-set kaynaklı klasik ABD ve Avrupa’nın yanında Ortadoğu, Pasifik-Güney Asya Türki Cumhuriyetlerine ve diğer ülkelere artışının önemine işaret edildi. Bu ülkelere yapılan teslimlerin yüzde 67’sinin “son müşteriye” olması dikkat çekti.

Öteyandan, sektörde ithalat 2017’de sıçrama yaparak, bir önceki yıla göre yüzde 20 artarak 1 milyar 544 milyon dolar oldu. İthalattaki artışın, artan toplam satış tutarına bağlı olarak ürünlerin içindeki yabancı bileşenler ile gizli ambargo nedeniyle şirketlerin ihtiyaç duyduğu bazı ürünleri stok yapmasına bağlı olabileceği anlatıldı.

Alınan siparişler

Gelecek yılların cirosunu göstermesi açısından önemli olan alınan siparişlerde azalma dikkat çekti. 2017 yılında bir önceki yıla göre yüzde 32,93 oranında azalan yeni siparişler, 8 milyar 55 milyon dolar olmuştu. En fazla sipariş 2017’de de önceki yılarda olduğu gibi kara platform-sistemlerinde oldu. Yıllık ciroya göre alınan siparişlerin oranının yüksekliği nedeniyle, yeni siparişler için iş geliştirmeye yönelik adımlar atılması gerekliliği raporda vurgulandı.

Teknoloji ve ürün geliştirme

Türkiye’de sektörel olarak en yüksek tutarda teknoloji-ürün geliştirme yatırımı yapılan savunma ve havacılıkta, 2017 yılında yatırımlar bir önceki yıla göre yüzde 1,39 oranında gerileyerek 1 milyar 237 milyon dolar oldu. Bu alandaki yatırımların yüzde 20’si teknoloji geliştirmeye yapıldı. Toplam 1 milyar 237 milyon dolarlık bu alandaki yatırımın yüzde 76,2’si (942 milyon dolar) proje teşviki kapsamında teşvikli, yüzde 23,8’i (295 milyon dolar) özkaynaklardan yapıldı.