Sanayicinin 2014 beklentileri düşük profilli

Naki BAKIR

İmalat sanayii, 2014’e de düşük profilli beklentilerle giriyor. 2014’e ilişkin öngörüler, 2013 başındakilere göre de daha vasat bir tablo ortaya koyuyor.

DÜNYA, Merkez Bankası’nca yılın son ayında 2 bin 298 imalat sanayii işyerinde gerçekleştirilen İktisadi Yönelim Anketi’ne verilen yanıtlardan yararlanarak, sektörün 2014 yılı beklentiler tablosunu çıkardı. Buna göre sanayicilerin dörtte üçü 2014’ün tümünde yatırımı ya kısma ya da artırmama eğiliminde. İlk çeyreğe ilişkin belirlemeler, yaklaşık dört sanayiciden sadece birinin iç talepte artış beklentisinde ve buna paralel olarak üretimi artırma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Maliyetlerinde artış bekleyen sanayicilerin oranı oldukça yüksek, ancak fiyat artırmayı planlayanların oranı çok daha düşük. Sanayicilerin önemli bir bölümü faizlerde yükseliş öngörüyor ve 2014’ün tümü için görece yüksek bir enflasyon bekleniyor.   Sanayicilerin 2014 için yatırım iştahı güçlü değil. Aralık ayında yapılan ankete göre gelecek 12 ayda, 2013’e göre daha fazla yatırım harcaması öngören işyerlerinin payı yüzde 26.8’de kalıyor; yüzde 56.8’lik geniş kesim 2013’teki ile aynı düzeyde; yüzde 16.4’lük kesim ise 2013’tekinden az yatırım öngörüyor.  2012 sonunda yapılan ankette, daha fazla yatırım öngörenlerin oranı yüzde 27.1’le daha yüksek çıkmıştı.

Her ay ölçülen gelecek 12 aylık dönemdeki eğilime bakıldığında, yatırım iştahının aylar itibariyle ilk dört ayda yükselerek nisanda yüzde 30’u aştığı, Fed’in parasal sıkılaştırma kararının belli olduğu mayıs ayından itibaren ise düşüşe geçtiği gözlendi.

Üretimi kısma eğilimi daha güçlü

İmalat sanayii işyerleri içinde toplam üretimdeki payı yüzde 23.9’u oluşturan bir kesim 2014’ün ilk çeyreğinde üretimini artırmayı öngörürken, üretimin yüzde 24.1’le daha büyük bir bölümünü gerçekleştiren kesim üretimini kısmayı planlıyor.  Toplam üretimdeki yüzde 52.2 ile en büyük paya sahip kesim ise mevcut üretim düzeyini koruma arzusunda. Bu öngörüler, ilk çeyrekte sanayi üretiminde düşüş olasılığını güçlendiriyor. Bu da gelecek yılın ilk çeyreğinde GSYH büyümesine sanayinin katkısının negatif olabileceğine işaret ediyor.İmalat sanayiinin üretimi artırma konusundaki ihtiyatlı yaklaşımının temelinde, iç ve dış taleple ilgili beklentilerin yeterince iyimser olmayışının yattığı görülüyor. Sektörün toplam üretimindeki payı yüzde 28 olan bir kesim ilk çeyrekte toplam siparişlerde artış, yüzde 23.9’luk bir kesim ise düşüş bekliyor.  Yüzde 48.1’le sektör üretiminin yaklaşık yarısını gerçekleştiren işyerlerinin beklentisi ise siparişlerin önceki üç aydaki ile aynı düzeyde seyredeceği yönünde.

Özellikle iç piyasa siparişlerine ilişkin beklentilerde iyimserlik dozu daha düşük bulunuyor. İhracat siparişlerinde yüzde 28 olan gelecek üç ayda artış bekleyenlerin oranı, iç piyasa siparişlerinde yüzde 23’te kalıyor. İhracat siparişlerinde azalış bekleyenler yüzde 19.7, iç piyasa siparişlerinde düşüş bekleyenler ise yüzde 23.9 oranında bir ağırlığa sahip bulunuyor.

Maliyetlerde artış beklentisi güçlü

İşyerlerinin yüzde 40.2 ile oldukça yüksek orandaki bir bölümü, girdilerin fiyat değişimine bağlı olarak ilk çeyrekte birim maliyetlerin artacağı beklentisinde. Üretim değeri ağırlıklı oranlamaya göre sanayicilerin yüzde 55.9’u ortalama birim maliyetlerin değişmeyeceğini varsayarken, düşüş bekleyenlerin oranı yüzde 3.9’da kalıyor.

Talepte canlanma beklentisinin zayıf oluşu satış fiyatlarını artırma eğilimini de baskılıyor. Maliyetlerde artış bekleyen yüzde 40.2’lik kesime karşılık, ilk çeyrekte satış fiyatlarını artırma eğiliminde olanların oranı yüzde 25’le çok daha düşük. İşyerlerinin yüzde 68.1’le büyük bölümü fiyat düzeyini koruma; yüzde 6.9’luk bir kesimin ise fiyatları aşağı çekme eğiliminde.

İstihdamda artış beklentisi yetersiz

İstihdama ilişkin öngörüler, sanayi sektörünün işsizlik sorununun çözümüne katkısının 2014 yılında da sınırlı kalacağına işaret ediyor. Sektörün üretiminde yüzde 14.9 paya sahip bir kesim 2014’ün ilk çeyreğinde istihdamını artırmayı öngörürken, yüzde 74.6’lık büyük kesim mevcut istihdam sayısını koruyacağını bildirdi. Gelecek üç ayda işçi çıkarma eğilimindekilerin eylülde yüzde 4.8’e kadar düşen oranı ise son çeyrekte hızla yükselerek aralık itibariyle yüzde 10.5’e ulaştı. Buna göre, gelecek yıl ilk çeyrekte sanayi istihdamının düzeyinde önemli bir değişim öngörülmüyor.

Faizlerde yükseliş beklentisi

Bu arada faizlerde mayıs sonrası başlayan yükseliş süreci de sanayicileri yakından ilgilendiriyor. Aralıkta sanayicilerin üretimdeki paya göre %30.1’lik bölümü 2014’ün ilk çeyreğinde kısa vadeli Türk Lirası kredi faiz oranlarının yükselmeye devam edeceği yönünde görüş bildirdi. Gelecek üç ayda faizlerde yükseliş bekleyenlerin oranı mayısta % 5.2’yekadar inmişti. Söz konusu oran ekonomide kırılma noktası olan Mayıs sonrasında sürekli yükselerek bu düzeye ulaştı.