Sanayicilerin gözü enerji zammından sonra kurda

Gamze ŞENER

İSTANBUL - Dün itibariyle doğalgaza yapılan yüzde 9.8, ve sanayi abonelerinde elektriğe yapılan yüzde 4.03’lük zam ile ticari abone elektriğine yapılan yüzde 8.06 oranındaki zam iş dünyasında şirket ve sektör hedeflerinin gözden geçirilmesine neden oldu. Zamların maliyetlere yansımasının kaçınılmaz olacağını öne süren işadamlarının gözü ve kulağı artık kurlarda. TL’nin değerlenmesi ve faizlerin yükselmesi ihtimali, zamlar karşısındaki son kalenin de yıkılması anlamına geliyor. Çünkü sanayicilere göre hem TL’nın değerlenmesi hem de faizlerin artması durumunda oluşacak açığı kapatmak mümkün olmayacak.

Meltem GÜNDÜZ

ANKARA - Akaryakıt, otomotiv, alkollü içkiler ve tapu harcına yapılan ÖTV artışının
ardından, günlerdir beklenen doğalgaz ve elektrik zammının tüketicilerin satınalma
gücünü düşüreceği ve sanayide maliyetleri artıracağı belirtiliyor. Zamlı tarifeler, 1 Ekim-31 Aralık arasında uygulanacak.Konutlarda dünden geçerli olmak üzere elektrik ve doğalgaza yüzde 9.8 zam yapılırken yapılan zammın, aylık ortalama 150 kilowat elektrik tüketen bir ailenin faturasına 4.8 TL etki edecek.

BOTAŞ’ın satın aldığı fiyatın altında doğalgaz satması gerekçesine dayandırılan zam, maliyetleri artıracağı için elektrik fiyatlarına da belli oranda yansıtıldı. 1 Ekim’den geçerli olmak üzere doğalgaz satış fiyatları, nihai tüketici fiyatlarına yüzde 9.8 oranında yansıyacak şekilde arttırıldı. TETAŞ’ın 31 Aralık 2012’ye kadar uygulayacağı elektrik toptan satış tarifesi de 18.91 kuruştan 20.80 kuruşa çıkarıldı. TETAŞ’tan yapılan
açıklamaya göre, “Perakende Satış Lisansına sahip Dağıtım Şirketlerinden elektrik enerjisi alan iletim sistemi kullanıcısı tüketicilere uygulanan tarifelerin, TETAŞ tarafından iletim sistemine doğrudan bağlı tüketicilerine uygulanmasına devam edilmesine karar
verildi” ifadesine yer verildi. En son 1 Nisan’da elektriğe yüzde 8.1, doğalgaza da yüzde 18.72 zam yapılmıştı.Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), bu hafta ikinci kurul toplantısını yaparak, elektriğe yapılan zammı karara bağladı. EPDK perakende elektrik fiyatlarının yüzde 4.03 ile yüzde 9.81 arasında değişen oranlarda artırılmasına karar
verdi. Dünden (1 Ekim 2012) geçerli olmak üzere perakende elektrik fiyatları, kilovatsaat başına meskenlerde yüzde 9.81 artarak 35.704 kuruşa, orta gerilim sanayi abonelerinde yüzde 4.03 artarak 27.748 kuruşa, ticarethane abonelerinde ise yüzde 8.06 oranında artırılarak 35.934 kuruşa yükseltildi.

TANIL KÜÇÜK - İSO BAŞKANI

İSTİHDAM VE YATIRIM KISITLANIR

Zamlar, önümüzdeki dönemde yeni istihdam ve yatırım kapasitesinin daha da kısıtlaması anlamına geliyor. Doğalgaza yapılan zam, sanayimizin, rekabet ettiği ülkelere göre zaten yüksek olan girdi maliyetlerini biraz daha yükseltecek, üretimlerinde yoğun olarak doğalgaz kullanan sektörlerimiz zamdan özellikle olumsuz etkilenecek. İç pazarda talebin durgun olduğu bir ortamda, sanayicimizin maliyetlerindeki artışı fiyata yansıtması kolay olmayacak. Bu da sanayicimizin kaynak yaratma kapasitesini etkileyecek.

ADNAN DALGAKIRAN - OAİB MAKİNE İHRACATÇILARI BİRLİĞİ BAŞKANI

REKABET KOŞULLARI ZORLAŞACAK

Hem içerde hem de dışarda rekabet koşullarının zorlaşacak. Ekonomimizin yavaşlamasıyla birlikte devletin elde etmeyi umduğu gelirleri elde edemediğini biliyoruz. Bugün  ekonomideki soğumanın yan etkilerini görüyoruz. Türkiye daha katma değerli bir alana geçemedikçe aynı süreci yaşamaya devam edeceğiz.” diye konuştu.

Tüm hükümetlerin ‘dolaylı vergi silahı’nı kullandığını ve bugün de ekonomideki  yavaşlamanın etkilerinin görüldüğünü ifade eden Dalgakıran makine sektörü için ise “Üretim ve maliyet açısından mutlaka bize de bir yansıması olacak. Maliyet artışı ürüne göre değişecektir.

İçerdeki maliyetler artarken, TL de değerlenirse bu her iki taraftan darbe yemek olacak bizim için. Hedeflerimizi bu şekilde gerçekleştiremeyiz. Gözümüz kurda. O politikaları görmemiz lazım. Hem TL değerlenir, hem faizler yükselirse açığı kapatmak mümkün olmaz” değerlendirmesinde bulundu.

HİKMET TANRIVERDİ - İHKİB BAŞKANI

HAMMADDE FİYATLARINI ARTIRIR

Nisan ayında yapılan zamlardan sonra iplik ve kumaşta yüzde 15 oranında fiyat artışı görüldüğü. Hazır giyim sektörünü hammadde bakımından olumsuz etkileyecek. Türkiye’de üretilen hammadde fiyatları artacak. Bu da toplam maliyetlerde yüzde 5’lere varan etkiler yaratacak. Bizim rekabet şansımızı da olumsuz etkiler. Halen ithalatta da anti damping vergileri var. Önümüzdeki dönemde sıkıntı yaşayacağız gibi görünüyor. Doğalgazın bu kadar zamlanacağını beklemiyorduk. Çalışmalarımızı bu yönde yapmamıştık. Artık gözümüz kurda. Bugün 2.05 TL olan sepetin 2.20 TL’lere kadar çıkması lazım ki rekabet şansımızı kaybetmeyelim.

RIZANUR MERAL - TUSKON BAŞKANI

SANAYİCİ KARA KARA DÜŞÜNÜYOR

Yapılan toplu zamlar sanayicide şok etkisi yaratıyor. Doğru olan zamların küçük yüzdeler halinde yapılması. Ekonominin daralmaya başladığı, piyasa şartının ağırlaşmaya başladığı dönemde yapılan zamlar maliyet artışı getirecek. Sanayiciler maliyetlerle nasıl başedeceklerini kara kara düşünüyorlar. Özellikle enflasyon düşüşünü sekteye uğratabilir. Yabancı yatırımların Türkiye’ye mesafeli duruşunun en önemli nedeni enerji maliyetleri. Zamlar, yabancı yatırımcıyı biraz daha uzak tutar.

VEYSEL YAYAN - DEMİR ÇELİK ÜRETİCİLERİ DERNEĞİ GENEL SEKRETERİ

BÜYÜME BEKLENTİLERİ AZALIR

VEYSEL YAYAN - DEMİR ÇELİK ÜRETİCİLERİ DERNEĞİ GENEL SEKRETERİ

BÜYÜME BEKLENTİLERİ AZALIR

Demir çelik sektörünün girdileri arasında elektriğin özel bir ağırlığı var. Yüzde 10 ağırlığı olan bir alana yüzde 10 oranında zam yapılması bizim rekabet gücümüzü zayıflatıyor. Zaten ihracatımızda duraklama söz konusu. Sanayiciyle konutlardaki kullanımın arasındaki fark rasyonel değil; sanayicinin sırtından tüketiciye sübvansiyonda bulunuluyor. Bu da sanayinin içini boşaltan bir yaklaşım. Sektörde küçülme görülmez belki ama büyüme beklentilerinin yavaşlayacağını düşünüyorum.

MEHMET HACIKAMİLOĞLU - ÇİMSA GENEL MÜDÜRÜ

SEKTÖRDE KÜÇÜLME BEKLEMİYORUZ

Doğalgaza yapılan zam bize endirekt olarak elektrik fiyatları üzerinden olumsuz bir etki yapacak. Elektriğe gelen zam hiç kuşkusuz çimento maliyetlerine yansıyacak. Zam nedeniyle sektörde küçülme beklemiyoruz. Çimento talebi ve fiyatı, inşaat sektörünün büyümesine paralel seyreder. Biz yoğun enerji tüketen bir sektörde faaliyet gösterdiğimiz bilinciyle hareket ediyoruz. Mersin’de kurduğumuz atık gazdan elektrik üretim tesisiyle, önümüzdeki yıl daha çok elektrik üretip, ihtiyacımızın yüzde 20’sini kendimiz üreteceğiz. Zammın olumsuz etkilerini azaltmayı hedefliyoruz.

ATALAY ŞAHİNOĞLU - NUH ÇİMENTO BAŞKANI

MALİYETLERE YÜZDE 2 YANSIR

Bizim maliyetimize yüzde 2 oranında bir yansıması olur. Doğalgaza yapılan zam çok yüksek değil ama genele baktığımızda yıllık zam yüzde 30’lara geliyor. Bu da önemli bir oran. Elektrik üreticileri de fiyat artışına gider. Çimento sektörü hedeflerini yüzde 2 oranında biraz satış fiyatlarına yansır. Üretimimiz ya da ihracat hedeflerimzi etkilemez.

CELAL SÖNMEZ - BTSO BAŞKANI SANAYİCİNİN KALBİNE

HANÇER SAPLANDI

Celal Sönmez, zamlarını etkisinin telafi edilmesi gerektiğini belirterek “Umarım başka yan desteklerle bu zamların etkisi azaltılır” dedi.Kurdaki düşüşlerin sanayiciyi olumsuz etkilediğini vurgulayan Sönmez “Döviz kurunun düşmesi, euronun da kısmen değer kaybetmesi sanayiciyi zaten olumsuz etkileyen faktörlerdendi. Sanayicinin rekabet şansı gittikçe zorlaşıyor. Doğalgaz ve elektriğe yapılan zamlar sanayicinin kalbine doğrudan saplanan bir hançerden farksız” diye konuştu.

SADİ SÜRENKÖK - ADASO BAŞKANI

ÜRETİM MALİYETLERİ ARTACAK

SADİ SÜRENKÖK - ADASO BAŞKANI

ÜRETİM MALİYETLERİ ARTACAK

Adana Sanayi Odası Başkanı Sadi Sürenkök, doğalgaz ve elektriğe 6 ay aradan sonra yapılan zammın, üretim maliyetlerini doğrudan etkileyerek, sanayicinin rekabet gücünü düşüreceğini söyledi. Sürenkök, zamlara tepki gösterdi. Sürenkök, sanayinin en önemli girdilerini elektrik ve doğalgazın oluşturduğunu bildirdi. Sürenkök, elektrik zammının sanayide yüzde 4 olarak gerçekleştiğini, enerji zamlarının maliyetlerini doğrudan artırarak, üretimi olumsuz yönde etkileyeceğini bildirdi. Ortadoğu pazarlarında ciddi daralma süreci yaşandığını ve rekabetin zorlaştığını ifade eden Adana Sanayi Odası Başkanı Sadi Sürenkök, Türk sanayicisinin 6 ayda bir artan enerji fiyatları sonucu yükselen maliyetlerle uğraşmak zorunda kaldığına dikkat çekti. Sadi Sürenkök, sanayicilerin uluslararası pazarlarda en çok enerji maliyetleri nedeniyle zorlanmakta olduğunu özellikle enerji ve işçilik maliyetlerinde rekabet ettiği ülkeler düzeyine kavuşturulması gerektiğini kaydetti.

ÇETİN OSMAN BUDAK - ANTALYA TSO BAŞKANI

BÜTÜN EKONOMİYİ OLUMSUZ ETKİLER

Ekonominin bu durumunda bütçe açığının, dolaylı vergilerle, özellikle de girdiler üzerindeki vergilerle kapatılmaya çalışılmasını anlamakta güçlük çektiklerini söyleyen Budak, “Ayrıca, fiyat ayarlamalarının bir süre ertelenmesi ve sonra birden yüksek oranlı zam veya ayarlama yapılması, reel sektörün bütün maliyet hesaplarını altüst etmekte ve enflasyon beklentilerinin bozulmasına neden olarak bütün ekonomiyi olumsuz etkilemekte” dedi. Budak, “Ekonomi yönetiminin harcamaları disipline etme, finansal kazançların vergilendirilmesi, vergi adaletini sağlayarak vergi tabanını genişletme konularını gündeme alması zamanı çoktan gelmiş ve geçmiş durumda” diye konuştu.

BARAN ÇELİK - TÜGİAD BURSA ŞUBE BAŞKANI

UZUN VADEDE ZAM KAÇINILMAZDI

Doğalgazı ithal eden bir ülke olarak zamların bütçeye negatif yansıdığını kaydeden. Baran Çelik, “Geçmişteki olumsuz enerji politikalarının yansımalarını ne yazık ki bugün yaşıyoruz. Her gerçekleşen maliyet artışı rekabette zayıflık yaratıyor. Uzun vadeli baktığımız zaman ise bu zamların kaçınılmaz olduğunu da biliyoruz. Bu noktada mevcut koşullarda isyan edecek bir durum yok. Ancak bundan sonrası için ne tür enerji kaynaklarına yönelmek gerekiyor, bunun irdelenmesi lazım” şeklinde konuştu.

UZMANLAR NE DİYOR

UZMANLAR NE DİYOR

PROF. DR. TANER BERKSOY: OKAN ÜNİVERSİTESİ

DALGA DALGA ZAMLAR GELİR

Doğalgaz ve elektrikteki fiyat artışı gıda da dahil sanayi ürünlerinde dalga dalga zam etkisi yaratacak. Enflasyon hedefinde nasıl bir sapmaya yol açacağı konusunda henüz net bir rakam ortaya çıkaramayız fakat, 0.5 ile 0.8 arasında bir yukarı revizyon olabilir. Son zamların iki önemli etkisi olur. Birincisi, vatandaşın geliri aynı düzeyde artmadığı için harcamalarda duraklamaya yol açar ve iç tüketimi geriletir. Şu anda yaşanan önemli sıkıntılardan biri iç talebin ve harcamaların kıpırdamıyor olması. Yapılan zamlar bu sorunu derinleştirir. İkinci etki ise maliyetler üzerinde olur. Hem doğalgaz hem de elektrik zammı, maliyetleri doğrudan yükselttiği için fiyat artışları tarafında çok  ulaşıcı bir etki yaratıyor. Bu nedenle bir fiyat artışı baskısına yol açacak. Dalga dalga yayılacağı için de enflasyona etkisi olacaktır.

PROF. DR. GÜNERİ AKALIN İSTANBUL AYDIN ÜNİ. ÖĞR. ÜYESİ

KAMU FAZLA BÜYÜYOR

Son zamların maliyet enflasyonu yaratması kaçınılmaz. Bu oranın yüzde 1’i geçeceğini düşünüyorum. Zamlara rağmen bütçe açık vermeye devam edecek. Bizim bütçemiz hasta bir bütçe. Harcamalar artarken gelirler belirli düzeyde kalıyor. Bunu da tek sefere mahsus vergilerle kapatmaya çalışıyorlar. Oysa çözüm yeni vergi koymak değil harcamaları kısmaktır. Türkiye’de çıplak vergi yükü yüzde 26 düzeyinde. Bu oran tasarruf oranının 2 katından fazla. Kamunun ekonomi içindeki payı giderek artıyor. Bu Kemal Derviş’in uygulamaya soktuğu politikalarla taban tabana zıt. Böyle giderse Türkiye’yi 2015’te büyük bir kriz bekliyor.

PROF. DR. ERDAL TANAS KARAGÖL: SETA EKONOMİ DİREKTÖRÜ

HÜKÜMET SEÇİMİNİ YAPTI

PROF. DR. ERDAL TANAS KARAGÖL: SETA EKONOMİ DİREKTÖRÜ

HÜKÜMET SEÇİMİNİ YAPTI

Elektrik ve doğalgaza yapılan zamlar, yıl sonu enflasyon hedefini 1-2 puan artırabilir. Hükümet bir tercih yapma noktasına geldiği ve tercihini, söz konusu iki kaleme zam yapmakta kullandı. Burada enflasyonla bütçe dengesi arasında bir tercih söz konusu. Hükümet, bütçe disiplininden taviz vermemeyi seçti ve bence doğru da bir karar aldı. Hele ki kriz ortamında bunun yapılması gerekirdi, çünkü bütçe dengesinden hafif bir sapma, diğer faktörleri de ciddi oranda etkileyecekti. Hükümet, bu sayede oluşabilecek riski de engelleyecek adım attı.

GİZEM ÖZTOK ALTINSAÇ GARANTİ YATIRIM EKONOMİSTİ

YÜZDE 7 BEKLENTİSİ YÜKSELİR

Yüzde 10’a yakın doğalgaz zammının enflasyona etkisi 0.15, yüzde 10 elektrik zammının etkisi ise 0.30 puan. Bu durumda zamların etkisi 0.45 puana çıkıyor. Bu da yüzde 7 olan yılsonu enflasyon beklentimizi bir miktar daha yükseltir. ÖTV artışları, elektrik ve doğalgaz zamlarının toplamda yıl sonu enflasyonuna yaklaşık 1 puanlık katkısı olur. Yarın eylül ayı enflasyonu açıklanıyor, beklentimiz yüzde 1.1. Bu veri de açıklandıktan sonra 2012 enflasyon beklentimizi revize edeceğiz. Bunlara ek olarak basında yer alan haberlere göre çeşitli gıda ürünlerine zam gelebilir. Sigaraya ise yılbaşında zam gelmesi olası. Bu durumda Mart-Nisan 2013 aylarında tutturulması beklenen yüzde 5 seviyesindeki resmi enflasyon hedefinin tutması da beklenmemeli.

PROF. DR. ERDOĞAN ALKİN: İTİCÜ ÖĞR. ÜYESİ

TASARRUFLARI VURACAK

Zamlar enflasyona yüzde 1.5-2 katkı yapar. Bence yüzde 1.5 olması daha muhtemel. Özellikle doğalgaz ve elektrik zorunlu harcamalar olduğu için ulaştırma başta olmak üzere birçok sektörü derinden etkileyecek. Bu zamların bana göre yaratacağı en kötü sonuç, orta ve dar gelirli vatandaşların tasarruflarını azaltacak olması. Bütçeyi düzeltmenin yolu harcamaları düzenlemekten geçer, vergileri artırarak sorunun bir kısmını çözülür.

HALUK BÜRÜMCEKÇİ EFG İSTANBUL BAŞEKONOMİSTİ

BİR PUANLIK YÜKSELİŞ OLUR

Haluk Bürümcekçi, elektriğin enflasyonda ağırlığının yüzde 3.1,doğalgazın ise yüzde
1.32 olduğunu belirterek, “Dolayısıyla yüzde 9.8’lik artışların elektrik tarafından katkısı 0.30 puan, doğalgaz tarafından ise 0.13 puan. Bu iki kalemdeki zammın toplam etkisi ise 0.43 puan civarında” dedi. Hükümetin son ÖTV artışlarında otomotivdeki vergi artışlarının tüketiciye yansıtılması halinde enflasyonu 0.5 puan, bu artışları üstlenmeleri halinde ise 0.4 puan yukarı taşıyacağını söyleyen Bürümcekçi, “Bu durumda hem ÖTV artışları hem de doğalgaz ve elektrik zamlarını dikkate aldığımızda enflasyonu toplamda 0.9 puan yukarı taşır. Otomotivciler bu artışları tüketiciye yansıtmazsa toplam katkı 0.8 puan olur” dedi.

İstanbul’da perakende fiyatlar yüzde 1.34 arttı

İstanbul’da perakende fiyatlar yüzde 1.34 arttı

İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) İstanbul için hazırladığı 1995 bazlı ücretliler geçinme endeksine göre, eylül ayında perakende fiyatlar aylık bazda yüzde 1.34 artarken, bu artışta giyimdeki fiyat artışları, ulaşım ve petrol ürünlerindeki fiyat artışları etkili oldu. İTO verilerine göre ulaştırma ve haberleşmede yüzde 4.12, giyimde yüzde 4.11, diğer harcamalarda yüzde 4.09, konutta yüzde 2.50, ev eşyasında yüzde 1.34, sağlık ve kişisel bakım harcamalarında ise yüzde 1.43 oranında artış kaydedilirken, kültür, eğitim ve eğlencede yüzde 0.07, gıda harcamalarında yüzde 0.19 azalış görüldü. İTO verilerine göre eylül ayında toptan fiyatlar aylık bazda yüzde 0.93, toptan gıda harcamaları grubu da yüzde 0.82 artış gösterdi.

İTO tarafından yapılan açıklamada, “Eylül ayında yeni eğitim yılının başlaması ile giyim harcamaları grubunda yer alan bazı ürünlerdeki fiyat artışları, şehiriçi ulaşım ücretlerine yapılan resmi zamlar, petrol ürünlerinde yapılan yukarı yönlü fiyat ayarlamaları bu ayki enflasyon üzerinde etkili olmuştur” denildi.

Hesaplama yöntemi:

Perakende satış fiyatı : 6,5 TL
 

ÖTV : 6,5 TL x 0,65 = 4,23 TL (perakende satış fiyatının %65’i oranında nispi ÖTV)
KDV : 6,5 TL x 0,1525 = 0,99 TL (perakende satış fiyatı üzerinde efektif %18 KDV’ye denk gelen vergi oranı %15.25’dir) Toplam ödenen vergi : 5,22 TL (perakende satış fiyatının %80,25’si) Sektöre kalan :

1,28 TL ( maliyet, üretici karı, toptancı ve perakendeci marjları toplamı)

Perakande satış fiyatı 6.5 TL olan bir ürün için 4.23 TL’si ÖTV ve 0.99 TL’si KDV olmak üzere toplam 5.22 TL vergi ödenmekte. Geriye kalan miktar ise üretici, perakendeci ve toptancı arasında paylaşılmakta olup, tüm maliyetler de paylaşılan bu tutardan karşılanıyor. Toplam vergi yükü yüzde 80.25 gibi oldukça yüksek bir düzeyde bulunuyor.