Sahte ve korsan ürün pazarı 11 milyar doları buldu
Markalar yedi bin dava ile kayıplarını önlemeye çalışıyor
KEZBAN KARABOĞA
İSTANBUL - Türkiye’de sahtecilik ve korsan ürünler pazarı toplam ekonomik büyüklüğü 10.8 milyar dolar düzeyinde. Üstelik bu ekonomik kayıp her yıl tekrar ediyor. Rakam, BASCAP (Sahtecilik ve Korsanla Mücadele İçin İş Dünyası Hareketi) raporuna ait. Rapora göre 10.8 milyar dolarlık rakamın 4.4 milyar dolarını yurtdışından gelen sahte ürünler, 5.2 milyar dolarını ise yurt içinde üretilen sahte ürünler oluşturuyor. 1 milyar doların üzerinde bir miktar da dijital sahtecilik ve korsan ürün kullanımından kaynaklanıyor. Marka Koruma Grubu (MKG) sözcüsü Dr. Ali Ercan Özgür, “Bu rakam Türkiye GSYH’sının yüzde 1’inden fazlasına denk geliyor” dedi.
Daha dikkat çekici bir başka veri, Türkiye’nin sahte ürün konusundaki sabıkası… MKG Sözcüsü Dr. Ali Ercan Özgür aktardığına göre Avrupa Birliği gümrük kapılarında ele geçirilen sahte ürünlerin analizi, Türkiye’nin sahte mal üretimi açısından ilk 5 ülke arasında yer aldığını gösteriyor. Ayrıca gıda ürünlerinin de aralarında yer aldığı bazı kategorilerde Türkiye, sahtecilik açısından başta gelen ülke konumunda.
Dr. Özgür, “İnternetten alınan ilaçlarla ilgili ABD’de de yapılan bir araştırma da Türkiye’nin sahte ilaçların en fazla üretilip piyasaya sürüldüğü ülke olduğunu gösteriyor. Son 10 yılda dijital korsan ürünlerde de Türkiye’de hızlı bir artış görülüyor” diye konuştu.
Sahte ve korsan ürün sadece ülke ekonomisi için vergi kaybı değil aynı zamanda markalar için de büyük sorun. Hem gelir kaybına hem de imaj kaybına yol açıyorlar. Bu nedenle de markalar, sahte ile mücadele için büyük bütçeler ayırıyor. Türkiye’de taklitle ilgili açılan dava sayısı hakkında net bilgi yok.
Tescilli Markalar Derneği’nin (TMD) verilerine göre; Türkiye’de 2013 yılında taklit ürünlerle ilgili görülen dava sayısı 7-8 bin civarında. Sadece TMD üyesi markaların 4 bine yakın davası görülüyor. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın ücretsiz Alo 136 İhbar Hattı ile yaklaşık 19 milyon liralık kaçakçılık tespit edildi.
Dünya büyüklüğü 650 milyar $
Bazı ülkelerin taklitle ilgili ünü var. BMW ciplerin bile taklit üretimi yapılabiliyor. Dünyada sahte ürünlerin piyasa büyüklüğünün, araştırmaya dahil edilen sektörlere ve yasadışı ticaretin kapsamına bağlı olarak 250 ile 650 milyar dolar düzeyinde değişen rakamlar olarak tahmin ediliyor.
Marka Koruma Grubu (MKG); kaçak, sahte gibi yasa dışı ürünlerle mücadeleye ve ticari marka haklarının etkin bir biçimde korunması konusunda çalışmalar yapıyor. 2001'de kurulmuş gönüllü bir özel sektör inisiyatifi olan MKG 647 marka ve binin üzerinde ürün çeşidini temsil ediyor.
Kaçak ekonomisi daha büyük
Telefon sahteciliğinde yüzde 64 artış Sigara kaçağını yakalatana ikramiye Türkiye ekonomisi, sahte ve korsan ürünlerin yanı sıra kaçak ürün ticareti nedeniyle de önemli kayıplar yaşıyor. Örneğin Türkiye’de her beş sigaradan biri kaçak... Çay ve akaryakıtta kaçak oranının yüzde 10’lar civarında olduğu tahmin ediliyor. Sadece kaçak akaryakıtın bile yıllık 5 milyar lira ÖTV, kaçak sigaranın ise 5.5 milyar liralık bir vergi kaybına neden olduğu ifade ediliyor. Marka Koruma Grubu (MKG) sözcüsü Dr. Ali Ercan Özgür, kaçakla mücadele kapsamında Haziran 2014’te Kaçakcılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı’nın bir rapor yayımladığını ve bu raporun Türkiye’de yasadışı ürünlerin boyutları hakkında sektörel bazda fikir verdiğini söyledi. MKG Sözcüsü Özgür, raporun ayrıntıları açıkladı.
Telefon sahteciliğinde yüzde 64 artış
Emtia kaçakçılığı ile mücadele kapsamında cep telefonu kaçakçılığına yönelik operasyonlarda kaynağı Uzakdoğu ülkeleri (genellikle Çin) olan kaçak cep telefonları önemli oranda İran, Irak, Suriye, Gürcistan, Bulgaristan ve Yunanistan üzerinden Türkiye’ye getirildi. Çin, Dubai, ABD ve Hong Kong’dan hava yolu ile yolcu beraberinde, kargoyla ya da dropshipping yani stoksuz alışveriş yöntemiyle doğrudan Türkiye’ye kaçak cep telefonu girişi gerçekleşti. Buna göre 2012’de 241 bin 749 adet, 2013’de ise 397 bin 490 adet kaçak cep telefonu ele geçirildi. Bu, önceki seneye göre yüzde 64 artış demek.
Sigara kaçağını yakalatana ikramiye
Kaçak ürün ticaretiyle mücadelede son dönemde önemli yasal değişik ve düzenleme yapıldı. TCK’da alkol, sigara ve akaryakıt kaçakçılığı suçlarına verilen ceza alt sınırı 3 yıla çıkarıldı. Bu değişiklik, suçu işleyenlere hapis cezasının yolunu açtı. Yine, yeni bir düzenleme ile sigara kaçakçılarını yakalatanlara ikramiye verilmesi sağlandı.
