Rusya ile gerginlik nakliyeyi vuruyor

Aysel YÜCEL

İSTANBUL - Yıllık yaklaşık 8 bin seferin yapıldığı Rusya üzerinden Orta Asya’ya yönelik taşımalar yaklaşık 10 gündür yapılamıyor. Çünkü Rusya’nın verdiği transit taşıma belgeleri tükendi. İki ülke arasında yapılan anlaşma gereği Rusya’nın talep üzerine istenilen sayıda bu belgelerin yenisini vermesi gerekiyor. UND İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener, “Belgelerimiz tükenince Rusya’dan 2 bin transit geçiş belgesi talebinde bulunduk. Rus yetkililer vermeyeceklerini söyledi. Bize 6 bin belge verildiğini, bunların henüz 4 bin 600’ünün kullanılmadığı iddia ediyorlar. Ancak Ulaştırma Bakanlığı yetkililerimiz onlara bu belgelerin tamamının kullanıldığını, belgeleri kullanan araçların plakalarını vererek konsolosluk aracılığıyla iletti. Yanıt yok” diye konuştu. 

Transite ilk kez engel koyuyor 

Rusya’nın ilk kez transit taşımalara engel koyduğunu dile getiren Fatih Şener, “Rusya ile ikili taşımalarda sorun yaşamaya alışığız. Her ayın 10. gününde bu ülkeye ikili taşıma belgelerimiz biter. 20 gün taşıma yapamayız. Başka ülkeler yapar. Ama ilk kez Rusya üzeri transit taşımada sorun yaşıyoruz. Bu durum tam da Rusya’nın Suriye’ye müdahalesi ile örtüşünce acaba organize bir şey olabilir mi diye düşünüyoruz. Sektörün elinde belge olsa niçin kapılarda beklesin? Yapılan şey, mazeret uydurarak geciktirmek, belki de vermemek. Ancak ticaret beklemez. Taşımacılar yüklerini almış vaziyette kapılarda bekliyor. Rus bürokrasisi Ortadoğu’daki gelişmelerin etkisinde kalarak durumdan vazife çıkarmış gibi görünüyor” dedi. 

Alternatif güzergah geliştiriyoruz 

Şu anda Rusya’yı transit geçerek Kazakistan ve Orta Asya ülkelerine gitmek isteyen 100’den fazla aracın bekletildiğini ifade eden Şener, “Rusya’yı transit geçiş belgesi bittiği için şu anda Rusya’ya doğru yola çıkacak olan ve gemiye binmek üzere bekleyen 100’ü aşkın araç çaresizce beklemesini sürdürüyor. Hatta bazıları geri dönerek transit geçiş belgesi olmadığı gerekçesiyle yükünü ihracatçıya iade etmek zorunda kalıyor. Bazı ihracatçılar da malını göndermekten vazgeçti” diye konuştu. 

Transit taşımaların coğrafi bir sorumluluk olduğunu vurgulayan Şener, şöyle konuştu: “Transit geçilen ülkelerin, benim üzerimden geçemezsin deme hakkı yoktur. Özellikle Dünya Ticaret Örgütü’nün Bali’de tekrar altını çizdiği gibi transit, uluslararası ve ulusal kurallara uyan taşıma araçları için bir haktır. Türk araçları tarafından her yıl, Rusya üzerinden Kazakistan’a ve Orta Asya ülkelerine 8 binin üzerinde taşıma yapılıyor. Peki, şimdi ne olacak? Biz alternatifl eri geliştireceğiz ama Rusya bu kararını gözden geçirmek zorunda. Türkiye’nin Kazakistan ve Orta Asya’ya ulaşmak için bir başka alternatifi de Sarp Sınır Kapısı'nı kullanarak Hazar üzerinden geçiş yapmak. Bu güzergah aslında yılda yaklaşık 2 bin 500 aracımız tarafından tercih ediliyor. Bu durum Türkiye’nin bu kadar önemli bir partneri olan Rusya ile son yıllarda gelişen ilişkilere bakıldığında bizim için sürpriz oldu. Büyük oranda ticaret yaptığımız Rusya lehine bu ölçüde ticaret açığımız varken, çok ciddi enerji alımı yapılıyorken, Rus firmaları tarafından önemli yatırımların inşasına başlanmışken bu durum kabul edilebilir değil." 

Bunun, Rusya ile yaşanan siyasi gündemle ilgili bir durum olmadığına inanmak istediklerini kaydeden Şener, "Zaman zaman bu tür davranışlarına şahit olmuştuk. Örneğin geçtiğimiz yıl Sayın Cumhurbaşkanımızın Rusya Devlet Başkanı Putin ile görüşerek taşıma krizini çözecek belgelerin verilmesi konusunda uzlaşmış olmalarına karşın Rus bürokratlar çok daha büyük bir ihtiyaca rağmen sadece bin adet belge vererek durumu geçiştirmişlerdi. Rusya’da bürokrasinin siyasetin de üzerinde bir gücü olduğunu zaman zaman görüyoruz. Bunun böyle bir hareket olma ihtimali de olabilir. Rus tarafının, uluslararası kurallar ve Türkiye ile imzaladığı anlaşmanın gereği olarak transit geçiş belgelerini bir an önce teslim etmesini rica ediyoruz” şeklinde konuştu.

Rusya üzeri yıllık 8 bin transit taşıma yapılıyor

Rusya üzerinden Orta Asya ülkelerine yıllık yaklaşık 8 bin taşıma yapılıyor. Bu taşımalar ağırlıklı olarak Kazakistan, Moğolistan ve Kırgızistan’a yapılıyor. Türkiye, Rusya üzerinden bu ülkelere ağırlıklı olarak taşınan mallar daha çok kimyevi maddeler ve mamulleri; elektrik - elektronik; makine ve aksamları; hazır giyim ve konfeksiyon; ağaç mamulleri ve orman ürünleri; taşıt araçları ve yan sanayi; çelik; maden ve metaller; tekstil ve hammaddeleri; değerli maden ve mücevherat ve yaş sebze-meyve.

Diğer güzargahlar da sıkıntılı

Türk nakliyecileri sadece Rusya üzeri taşımalarda sorun yaşamıyor. Ortadoğu’ya çıkış kapısı Suriye’den iç savaş nedeniyle geçiş yapılamıyor. Suriye’nin kapanması sonrası alternatif güzergah olan Mısır üzeri Körfez taşımaları da iki ülkenin ilişkilerinin bozulmasının etkisiyle anlaşma süresi uzatılamayınca kapandı. En önemli ihracat pazarlarından Irak’a yine güvenlik endişesi ile taşıma yapılamıyor. İran ise Türk taşımacılardan akaryakıt fark ödemesi istiyor. Avrupa’ya çıkışta da ciddi sorunlar yaşanıyor. Geçiş belgesi ve kota sorunlarının yanı sıra uluslararası karayolu taşımacıların sıklıkla kullandığı Kapıkule, Hamzabeyli ve İpsala kara kapıları, Bulgaristan ve Yunanistan’daki sorunlar nedeniyle verimli kullanılamıyor. Kapı kapasitelerinin son derece yetersiz oluşu nedeniyle ortalama bekleme süresi 2-3 günü buluyor. Avrupa yönlü taşımalarda da geçiş belgesi sorunları yıllardır çözülemiyor.