Rus ve Türkmen büyükelçilerden inşaatçıya çağrı

Filiz COŞKUN - Ferit PARLAK

ANKARA - Proje bedelleri milyarlarca doları bulan Aşkabat uluslararası havalimanının yeni binasının 2017’de Salon ve Savaş Sanatı 5.Asya Oyunları’nın düzenleneceği Olimpiyat Köyü’nün, Türkmenbaşı Deniz Terminali, köprüler, karayolları ve yüzlerce tesisin Türk şirketleri tarafından yapıldığına dikkat çeken Türkmenistan Büyükelçisi İşankuli Amanlyev, “Ancak ikili ticaret hacmi mevcut potansiyeli yansıtmamaktadır. KEK toplantılarının ardından alınan kararlar ikili ticaret hacminin artmasına katkı sağlayacaktır” dedi. Bu yıl Bağımsızlık Günü’nün 25. yıldönümünü kutlayan Ankara Sohbetleri'ne konuk olan Türkmenistan’ın Ankara Büyükelçisi İşankuli Amanlyev, Ankara Temsilcimiz Ferit Parlak ve arkadaşımız Filiz Coşkun’un sorularını yanıtladı.

► Türkiye ile Türkmenistan arasındaki ticaret hacmi potansiyeli yansıtıyor mu? Hacmi artırmak için neler yapılabilir?

Türkmenistan ile Türkiye arasında sıkı ticari-ekonomik ilişkiler mevcut. İkili ticaret hacmi her geçen yıl artıyor. Bugün Türkiye Cumhuriyeti ülkemizin önde gelen ticaret ortakları arasında bulunuyor. Türkmenistan’da yüzlerce Türk şirketinin faaliyet gösteriyor olması bu alanda ikili işbirliğinin yüksek seviyede olduğunu gösteriyor açıkça. Buna rağmen ülkelerimiz arasındaki ticari-ekonomik işbirliği daha büyük potansiyele sahiptir ve bugünkü durum mevcut potansiyeli yansıtmamaktadır. İki ülke önümüzdeki dönemde bu büyük imkânları hayata aktarma konusunda kararlı olduklarını ifade etmektedir. Enerji, inşaat, ulaştırma, tekstil, hammaddeyi yeniden işleme, gıda sanayi ve turizm karşılıklı yarara dayalı işbirliğinin öncelikli yönleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Kaldı ki, sayın Devlet Başkanımız Gurbangulı Berdimuhamedov’un önderliğinde enerji ve ulaştırma alanlarında önemli uluslararası girişimlere imza atılmaktadır. Bu aynı zamanda Türkmen- Türk işbirliğinin ve ikili ticari- ekonomik ilişkilerin daha üst düzeylere çıkmasına yardım edecektir.

► Türkiye’de yatırım yapmak isteyen Türkmen yatırımcılar var mı?

Her şeyden önce Türkmenistan’da özel sektörün geliştirilmesi hususunun Devlet Başkanımız Sayın Gurbangulı Berdimuhamedov’un izlediği devlet politikasının öncelikli yönlerinden birini oluşturduğunu belirtmek gerektiğini düşünüyorum. Bu çerçevede ülkemizde küçük ve orta ölçekli girişimciliğin kalkınması açısından büyük çalışmalar yapılıyor. Devlet tarafından özel sektör temsilcilerine maliye, teknik ve hukuki yardımlar sağlanıyor. Böylece gelecekte Türkmen girişimcilerin de yurt dışında yatırım yapmalarına imkân doğacaktır. Aynı zamanda, yüzlerce Türk şirketi Türkmenistan’da faaliyette bulunuyor ve milyarlarca dolarlık projeleri hayata aktarıyor. Buna bakılırsa, bir anlamda Türkmenistan tarafı da Türkiye’nin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunuyor ve Türk ekonomisine yatırım yapıyor diyebiliriz.

► Anlattıklarınız, Türkmenistan’ın hızla sanayileşeceğini gösteriyor. Bunun sosyal hayata yansıması nasıl olacak?

Doğru bir noktaya parmak bastınız. Bağımsızlık döneminde ülkemizde uygulan sosyo-ekonomik ve toplumsal kalkınma programları, gerçekten, sanayi toplumunu oluşturmayı hedeflemektedir. Bunun yanında, Türkmenistan’ın izlediği devlet politikasında Türkmen halkının zengin kültürel mirasının geliştirilmesi konusu da önemli sırayı teşkil ediyor.

Ülkede uygulanan manevi-kültürel yeniden doğuş stratejisi eğitim, bilim, kültür ve sanat düzeyinin yükseltilmesini hedefliyor. Son yıllarda yapılan ve hizmete açılan sosyal ve kültürel tesisler bu alanda güçlü bir maddi ve teknik altyapıyı oluşturmaktadır. Ayrıca, Türkmenistan Devlet Başkanı Sayın Gurbangulı Berdimuhamedov’un yürüttüğü devlet politikasında eğitim sisteminin geliştirilmesine öncelik veriliyor. Söz konusu alanda son on sene zarfında milli eğitimin kalitesi yükselmiştir. Bu gösterge tüm alanlarda yürütülen çalışmaların temelini oluşturmaktadır. Uygulanan tedbirler eğitimli, fiziksel ve ruhsal açıdan güçlü, yüksek ahlaki değerlere sahip genç kuşakların yetiştirilmesi açısından büyük önem arz etmektedir.

Türkmenistan’da insan sağlığını koruma alanında da devlet tarafından büyük çalışmalar yapılıyor. Aşkabat’ta ve ülkemizin diğer illerinde inşa edilen modern tıp merkezleri ve sağlık kuruluşları bunun bir göstergesidir. Modern teknoloji ile donatılmış bu tesisler insanlara kaliteli tıbbi hizmet vermeye olanak sağlıyor. Bütün bunların sonucunda, ülkemiz sağlık sektöründe derin ve olumlu gelişmeler yaşanmış, insanların sağlık durumunun pekiştirilmesi, hastalıkların önlenmesi ve insan ömrünün uzatılması açısından başarılar elde edilmiştir. Diğer taraftan, beden eğitimi ve spor alanında uygulanan devlet stratejisi de pozitif sonuçlar vermektedir. Dünya düzeyinde olimpik alanlarda başarıyla ülkeyi temsil eden Türkmen sporcuları altın, gümüş ve bronz madalyalar kazanmaktadır. Sporcularımız Aşkabat’ta Eylül 2017’de yapılacak olan V. Salon ve Savaş Sanatı Asya Oyunlarına hazırlanmaktadırlar. Bu uluslararası spor faaliyetleri için Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat’ta büyük bir Olimpiyat Köyü inşa edilmektedir.

► Türkmenistan’ın ‘tarafsızlık politikası’nı biraz açabilir misiniz?

Bilindiği gibi, güçlü bir iç politika izlenmesi kuvvetli dış politika prensiplerini uygulamak için sağlam temelleri oluşturmaktadır. Türkmenistan daimi tarafsızlık statüsüne sahip bir ülkedir. Bu durum BM Genel Kurulu’nun 12 Aralık 1995 ve 3 Haziran 2015 tarihli özel kararları ile hukuken tespit edilmiştir.

Türkmenistan tarafsızlık prensiplerini takip ederek, uluslararası camianın barış ve güvenliği destekleme, sürdürülebilir gelişmeyi sağlama ve dünya devletleri arasında dostane ilişkilerin geliştirilmesini temin etme yönündeki çabalarına katkıda bulunmaktadır.

Vurgulamak gerekirse, başta BM olmak üzere, önemli uluslararası kuruluşlarla çok yönlü işbirliği Türkmenistan’ın dış politika stratejisinin önemli bir vektörünü oluşturmaktadır. Türkmen devletinin dış politikası bölgede kalıcı barış ve güvenlik mekanizmalarını destekleme bağlamında, ülkemizin ve uluslararası kuruluşların uzun vadeli hedeflerinin uyuşması prensibine dayanmaktadır. Türkmenistan, BM’nin enerji güvenliği, çevre sorunları, eğitim, kültür ve ulaştırma altyapısının geliştirilmesi, küresel güvenliğin pekiştirilmesi, insan hak ve özgürlüklerinin temini, dünyada barış ve sürdürülebilir gelişimin sağlanması gibi büyük önem arz eden inisiyatif ve çözümlerine aktif destek vererek, sözü edilen kuruluşlarda etkili çalışmalar yapmaktadır. Malumu olduğu üzere, Türkmenistan enerji güvenliği ve vatandaşlığı olmayan kişilerin sayısının azaltılması konularında ilk olarak inisiyatif ortaya atan devletlerden biridir. Söz konusu politika, güvenilirlik, açıklık ve güvenlik olmak üzere üç ana unsura dayanmaktadır.

► 25 yıllık bağımsızlık döneminde Türkmen-Türk ilişkilerinin boyutları hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Ortak dil, tarih ve kültür değerlerine sahip olan ülkelerle işbirliğini geliştirmek Türkmenistan’ın dış politika stratejisinin öncelikli yönlerinden birini oluşturmaktadır. Bu bağlamda Türkiye Cumhuriyeti önemli bir sırayı teşkil etmekte ve Türkmenistan için en yakın kardeş devlettir. Ülkemizin Bağımsızlığını ilk tanıyan ülke Türkiye Cumhuriyeti olmuştur. Bugün Türkmen-Türk ilişkileri kalite bakımından yeni bir seviyeye çıkmıştır. İki ülke devlet başkanları arasında sürekli olarak düzenlenen üst düzey görüşmeler ve istişareler bunun açık göstergesidir.

Türkmenistan ve Türkiye en yakın, uzun vadeli ve güvenilir ticari-ekonomik ortaklardır. Ülkelerimiz aralarındaki ticari-ekonomik işbirliğinin daha da geliştirilmesine büyük önem veriyorlar. Türkiye Türkmenistan’ın dış ticaret ortakları arasında ilk sıralardan birini teşkil etmekte olup, ticaret hacmi sürekli gelişme kaydetmektedir. Ancak bu henüz ülkelerimizin sahip oldukları ekonomik potansiyeli tam olarak yansıtmamaktadır. Bugün Türk şirketlerinin ve işadamlarının katılımıyla Türkmenistan’da inşaat, enerji, tekstil, ulaştırma, tarım, gıda üretimi ve diğer alanlarda geniş kapsamlı projeler uygulanmaktadır.

Türkmenistan’da yabancı şirketlerin çalışmaları için uygun iş ve yatırım koşulları oluşturulmuştur. Ülkemizde faaliyette bulunan yüzlerce Türk şirketleri bunun açık bir göstergesidir. Onlar Türkmen-Türk ilişkilerinin giderek gelişmesine büyük katkı sağlamaktadır. Proje bedelleri milyarlarca doları bulan Aşkabat Uluslararası Havalimanı'nın yeni binası, 2017’de Salon ve Savaş Sanatı 5.Asya Oyunları'nın düzenleneceği Olimpiyat köyü, Türkmenbaşı deniz terminali, köprüler, karayolları ve onlarca tesisler Türk şirketleri tarafından yapılmaktadır.

Ticari-ekonomik işbirliğinin gelişmesinde hükümetler arası karma ekonomik komisyona büyük görev düşmektedir. Tarafl ar Komisyon toplantılarında ikili işbirliğinin mevcut durumunu istişare etme ve yeni işbirliği alanlarını ortaya çıkarma imkanı buluyorlar.

İki ülke karşılıklı turist sayısını nasıl artırır?

İki ülkenin turizm alanında verimli işbirliği içerisinde olduklarını rahatlıkla söyleyebiliriz. Türkmenistan’dan turistler sık sık Türkiye’ye geliyorlar. Aynı zamanda Türkiye’den de ülkemize gelen turistler var. Türkmenistan Devlet Başkanı’nın sosyal-ekonomik kalkınma programları çerçevesinde Hazar denizinin Türkmen kıyısında ‘Avaza’ milli turizm bölgesi kurulmaktadır. Söz konusu alanda inşaat işlerinin büyük kısmı Türk şirketlerince yapılmaktadır. Zaten bugün yapılan tesislerin büyük kısmı Türk fi rmaları tarafından yapıldı. Şu anda bu turizm bölgesinde otuzdan fazla modern oteller, tatil evleri, dinlenme-sağlık tesisleri ve diğer binalar faaliyette bulunmakta olup, yerli ve yabancı turistlere en iyi tatil ve dinlenme imkânları sunmaktadır. Bu bağlamda, ‘Avaza’ bölgesinin tam olarak hizmete girmesiyle gerek Türkiye’den gerekse diğer ülkelerden gelecek turist sayısında büyük bir artış beklenmektedir.

Müteahhitlik hizmetlerindeki artış ticareti de artıracak mı?

Kardeş Türkmenistan’ı 1991 yılında bağımsızlığına kavuşmasının ardından, ilk tanıyan ülke Türkiye olmuştu. O tarihten itibaren siyasi ilişkilerin yanında ekonomik ilişkiler de gelişti. Bugünkü Türkmenistan ise hidrokarbon sanayinin geliştirilmesi yönünde iddialı projeler ortaya koyuyor. 2030 yılı itibarı ile doğal gaz üretiminin yılda 250 milyar metreküpe, ham petrol üretiminin ise yılda 110 milyon tona çıkarılması planlanıyor. Söz konusu gaz ve petrolün tüketici ülkelere ulaştırılmasında ise sürekli olarak Türkiye’nin önemine vurgu yapılıyor. Türkmenistan, son yirmi yıllık dönemde, Türk müteahhitlik sektörünün en fazla proje üstlendiği ülkeler arasında birinci sıraya çıktı ve bugüne kadar Türk müteahhitlik firmalarınca üstlenilen proje sayısı bin 500’e yaklaştı, proje tutarı 45 milyar dolara ulaştı. Büyükelçi İşankulu Amanlıyev il e yeni dönemde yapılabilecekleri konuştuk…

Amanlyev'den

► İkili projelerin uygulanması sonucunda ticaret daha da artacaktır

► Ticaret hacmini artırma konusunda çalışmalar devam ediyor

► Enerji ve ulaştırma projeleri ikili ticaretin artmasını sağlayacak

► 2017 için, Olimpiyat Köyü inşaatı hız kazandı

'Türk müteahhitlerin itibarı yüksek, dönüşlerini bekliyoruz'

Rusya ile ilişkilerin normalleşme yoluna girmesiyle yeni dönemde Türk müteahhitlerin bu ülkedeki performansı merak konusu. Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Karlov, bir yandan fırsatlardan bahsederken, diğer yandan Türk şirketlerin pazara dönüşünün zaman alacağını söyledi. TMB Başkanı Yenigün de bazı sıkıntıların devam ettiğini aktardı.

Yeşim ARDIÇ

ANKARA- Türkiye Müteahhitler Birliği’nin gündem toplantısının konuğu olan Rusya Federasyonu’nun Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov, iki ülke arasındaki ilişkilerde en derin krizin atlatıldığını belirterek, artık yeni fırsatların yaratılacağını söyledi. Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Mithat Yenigün, Türk şirketlere yönelik ihale yasağı ve vize uygulamasının kaldırılmasını istedi.

Türkiye ekonomisinin lokomotifinin inşaat sektörü olduğunu belirterek konuşmasına başlayan Andrey Karlov, son dönemin en derin krizinin atlatıldığını ve artık Türk-Rus ilişkilerinde yeni bir dönemin başladığını söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya lideri Putin’in yaptığı görüşmelerde kapsamlı bir paket açıklandığını hatırlatan Karlov, bundan sonra atılacak ekonomik adımlara dikkat edilmesi gerektiğini söyledi.

Yeni rakipler geldi

İki ülke arasında kurulacak ortak yatırım fonu ile birlikte üçüncü ülkelerde de yatırım gerçekleştirilebileceğini söyleyen Karlov, Türk şirketlerinin Rusya’da elde ettikleri itibarı hakkıyla kazandığını anlattı.

Türk müteahhitlerinin Rusya’ya dönmesini beklediklerinin altını çizen Andrey Karlov, “Ancak bu çok hızlı olmaz. Aradan geçen sürede, Rus müteahhitleri ve diğer ülke müteahhitleri Türk şirketlerine rakip olarak geldi. Kaybedilen pozisyonu geri almak Türk müteahhitlerine düşer” diye konuştu. Türk müteahhitlerinin Rusya’da artık daha farklı bölgelere ilgi göstermesini de öneren Karlov, öncelikli Gelişim Bölgesi olarak ilan edilen alanlarda 1.5 yılda 7 milyar dolarlık yatırım yapılacağı bilgisini verirken, Türk müteahhitleri dört gözle beklediklerini vurguladı.

Yenigün: İhale yasağı kalkmalı

Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Mithat Yenigün ise geçirilen zor dönemlerde iki ülkenin her zaman birbirine destek olduğunu söyledi. Rusya’ya uygulanan ambargo döneminde Türkiye’nin yakın ilişkileri sürdürdüğünü vurgulayan Mithat Yenigün, “Bizler Türk müteahhitleri olarak Rusya ile işbirliğinin her alanda artarak devam etmesini çok önemsiyoruz” diye konuştu.

Gümrüklerde sıkıntı yaşanıyor

Rusya’da faaliyet gösteren firmaların acilen çözülmesi gereken sorunlarından bahsederken, Türk firmalarının ihalelere katılmasını engelleyen kararnamelerin yürürlükten kaldırılmasını isteyen Yenigün, Türk menşeli malzemelerin Rus gümrüklerinde normal sürelerde geçememesinden de yakındı.

Vizesiz seyahat için ilk adım atıldı

Rusya’nın Türk vatandaşlarına vize uygulaması konusunda önemli bir gelişme yaşandı. Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanlığı, Türk işadamlarına yönelik vize rejiminin kaldırılması için Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan talepte bulundu. Sök konusu gelişme ilişkilerin normale dönmesi açısından kilit öneme sahip olarak görülüyor.