Ramazan Bayramı arifesinde açıklanan düzenlemeler artık ‘uygulama’ bekliyor

HÜSEYİN GÖKÇE

ANKARA - Projeli yatırımlara vergi avantajı dahil süper teşvikler, ihracatçıya yeşil pasaport, damga vergisinde sadeleştirme, vergi barışı, varlık barışı, ticari araçlara ÖTV muafiyeti yanı sıra, çekte hapis cezasını yeniden getiren düzenlemelerin tamamı TBMM’de kabul edildi. İçinde teşviklerin yer aldığı torba yasa da bugünlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylanacak. Toplumun tamamını ilgilendiren bu düzenlemelerden önemli bir kısmı her ne kadar kabul edilmiş olsa da uygulama için ya Bakanlar Kurulu kararı ya da yönetmeli, tebliğ gibi ikincil mevzuata ihtiyaç duyuyor.

Yaklaşık 170 milyar liralık kamu alacağının yeniden yapılandırılmasının beklendiği vergi barışına ilişkin başvurular ise başladı. Bu kapsamda indirimli ödemede bulunmak isteyen mükelleflerin başvurularını 31 Ekim 2016’ya kadar yapmaları gerekiyor. Buna ilişkin genel tebliğ ise 23 Ağustos 2016 tarihinde Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayınlandı.

Teşvik yasası ‘torba’ ile çıktı, uygulama bekliyor

Proje bazlı teşvik sistemine geçilerek, sıfıra yakın maliyetle yatırım imkanı öngören düzenlemeleri de içeren torba yasa geçtiğimiz hafta TBMM tarafından onaylanmak üzere Cumhurbaşkanlığına gönderildi. Yasa Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından da onaylandıktan sonra Resmi Gazete’de yayınlanacak. Birçok maddenin uygulanması için ise Bakanlar Kurulu kararı veya uygulama yönetmelikleri çıkarılacak.

Devlet proje bazlı yatırıma ortak olacak

Proje bazlı teşvik modelini ilk kez mevzuata sokan torba yasa TBMM’nin tatil öncesi son çalışmalarını yaptığı 20 Ağustos 2016 tarihinde kabul edildi. Yürürlük maddesi dahil toplam 82 maddeden oluşan torba yasanın bugün yarın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylanarak yürürlüğe girmesi bekleniyor. Çeşitli konularda değişiklik öngören düzenlemenin teşvikle ilgili maddeleri yayımı tarihinde, Bağ-Kur’lulara 5 puanlık prim indirimini öngören hükümleri ise 1 Ekim 2016’dan itibaren yürürlüğe girecek.

Teşvikli yatırıma devlet alım garantisi verebilecek

Ekonomi Koordinasyon Kurulu tarafından teşvik edilmesine karar verilen bir yatırım, özel koşullarda, yer ve sektör kısıtlaması olmaksızın normal teşvik sistemi dışında teşvik unsurlarıyla desteklenebilecek. Teşvikleri verme yetkisi Bakanlar Kurulu’nun olacak. Bu kapsama girebilecek teşvikler için genel ifadelerle bir tanım yapıldı. Maddede bu tanım, “kalkınma planları ve yıllık programlarda öngörülen hedefl er doğrultusunda, ülkemizin mevcut veya gelecekte ortaya çıkabilecek ihtiyaçlarını karşılama, arz güvenliğini sağlama, dışa bağımlılığı azaltma, teknoloji dönüşüm sağlama, yenilikçi, Ar-Ge yoğun ve katma değeri yüksek olma niteliklerine ayrı ayrı ya da birlikte sahip olma” şeklinde.

Bu kapsamdaki yatırımlarda üretilen ürünlere süre ve miktarı Bakanlar Kurulu tarafından belirlenerek alım garantisi verilebilecek. Bir diğer olağanüstü avantaj ise izin, ruhsat, tahsis, lisans, tescillere yönelik oldu. Bu yönde diğer kanunlarda bulunan kısıtlayıcı hükümler Bakanlar Kurulu kararıyla bu kapsamdaki yatırımlar için istisna tutulabilecek veya bunların edinme süreçlerinde düzenleme yapılabilecek. Proje için devlet özel altyapı yapabilecek.

Hibe şeklinde faiz desteği

Köklü değişikliklerden biri, devletin bu tür yatırımlara “hibe verebilmesi” şeklinde düzenlendi. Yatırımcı projesi karşılığı sabit yatırım tutarları için kullandığı kredinin faizi veya kar payına denk gelen tutarda hibe ya da destek alabilecek.

Yatırım için belirlenen sayıda nitelikli personele, 5 yıl süreyle sınırlı olmak üzere brüt asgari ücretin 20 katına kadar ücret desteği devlet tarafından verilecek. Ağustos itibariyle bu tutar çalışan başına aylık 32 bin 940 TL’ye denk geliyor.

Devlet yatırımın yüzde 49’u ile sınırlı olmak üzere ve 10 yıl içinde edindiği payı halka arz etmek veya yatırımcıya satmak koşuluyla, yatırıma ortak olabilecek. Yani yatırıma sermaye koyabilecek.

Bu yatırımlar yüzde 100’e kadar kurumlar vergisi indirimi alabilecek. Yatırım katkı oranı yüzde 200’e kadar çıkarılabilecek. Yatırımcı eğer isterse 10 hesap dönemine kadar yatırımdan elde edilen kazançla sınırlı olmak üzere kurumlar vergisi istisnasını tercih edebilecek.

Ücretsiz yatırım yeri

Şirket, Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 80. maddesinde sıralanan ve çalışanların ücretlerinden alınan gelir vergisi stopajının asgari ücrete karşılık gelen kısmının indirilmesine imkan sağlayan gelir vergisi stopajı indirimi teşvikinden yararlanabilecek.

Bu şirketlere 49 yıl boyunca ücretsiz arsa-arazi verilebilecek. Gümrük vergisi muafiyeti tanınabilecek. Yatırım süresi içinde bitirilmesi ve 5 yıl da istihdam garantisi sağlanması halinde, arsa-arazi ücretsiz olarak devredilecek.

10 yıl süreyle yeni istihdamın sigorta primi işveren hissesinin tamamının devlet tarafından ödenmesi sağlanabilecek. Yatırıma ilişkin enerji harcamasının yarısı 10 yıl süreyle teşvik edilebilecek.

Yatırıma katkı yüzde 100’e çıkarıldı

Yatırıma başlama tarihinden itibaren kurumun diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlara indirimli kurumlar vergisi uygulanmasıyla belirlenen yatırıma katkı tutarı, yüzde 80’den yüzde 100’e çıkarıldı. Mevzuata yeni giren proje bazlı yatırımlar da bu yatırıma katkı oranından yararlanabilecek.

Teşvikli yatırımda KDV iadesi için ‘stratejik yatırım’ şartı kaldırıldı

Tasarının 30’uncu maddesi ile teşvikli yatırımlara inşaat işleriyle ilgili uygulanan katma değer vergisi indiriminde, ‘stratejik yatırım’ şartı kaldırıldı. Böylece yatırım teşvik belgesi kapsamında bulunan yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle yüklenilen ve indirim yoluyla telafi edilmeyen KDV, stratejik olarak kabul edilmeyen yatırımlar için de iade konusu olabilecek. Bu hükümden yararlanmak için geçerli olan 500 milyon liralık asgari yatırım şartı da 50 milyon liraya indirildi.

ÖTV muafiyeti için başvurular

31 Haziran 2019’a kadar Şehir içi taksi, dolmuş, servis, minibüs, midibüs ve otobüs taşımacılığı faaliyeti yürüten mükellefler, 31 Haziran 2019’a kadar araçlarını yenilemeleri şartıyla, satın alacakları yeni araçlar için ÖTV’den muaf olacaklar.

OSB’lerin kredilerine yeniden yapılandırma

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesinden organize sanayi bölgelerine ve Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatiflerine kullandırılan kredilerden, 30 Haziran 2016 tarihinden önce ödeme süresi geldiği halde ödenmeyen kredi borçları ile ile kanuni takipte olan kredi borçlarına yeniden yapılandırılacak.

Kanunun yayımlanmasının ardından ikinci ayına sonuna kadar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ya da Bakanlığın uygun görmesi halinde kredi ödemelerine aracılık eden bankaya başvuruda bulunulacak. Alacak aslı ile buna bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i alacaklar yerine Kanunun yayımlandığı tarihe kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanan tutarın ilk taksidinin, kanunun yayınlandığı tarihi izleyen üçüncü aydan başlamak üzere ödenmesi halinde de bu alacaklara bağlı fer’i alacakların tahsilinden vazgeçilecek.

Varlık barışında yeni düzenleme

Varlık barışı düzenlemesinin yürürlük tarihi itibarıyla kanuni defterlerde kayıtlı olan sermaye avanslarının, yurtdışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının, düzenlemenin yürürlüğe girmesinden önce Türkiye’ye getirilmek suretiyle karşılanmış olması halinde söz konusu avansların defter kayıtlarından düşülmesi kaydıyla düzenlemeden yararlanabilecekler.

Tarımsal krediler, TESK’in aidat alacakları da kapsamda

Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu hükümlerine göre üyelerin odalara, odaların birlik ve federasyona, birlik ve federasyonların da Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonuna olan aidat ve katılım payı borçları, Avukatlık Kanunu hükümlerine göre avukatların ve stajyer avukatların ödemeleri gereken baro kesenekleri ile staj kredisi borçları, orman köylüleri ve bu köylüler tarafından oluşturulan kooperatifl ere Orman Genel Müdürlüğü tarafından verilen kredilerin geri ödemeleri yeniden yapılandırma kapsamında olacak.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca, tarımsal amaçlı kooperatifl ere veya bu kooperatifl erin ortaklarına kullandırılan krediler de yeniden yapılandırılacak.

Tüzel kişiliği kaldırılan belediyelerden il özel idaresine devredilen alacaklarından 100 TL’yi aşmayanların tahsilatından vazgeçilecek.

Oda-borsa aidatlarına da yapılandırma

Eczaneler, stoklarında kaydi olarak yer aldığı halde fiilen bulunmayan ilaçları, maliyet bedeli üzerinden fatura düzenleyerek kayıtlarından çıkarabilecek. Kayıtlardan çıkarılan ilaçların maliyet bedeli üzerinden yüzde 4 oranında hesaplanan KDV, ayrı bir beyanname ile beyan edilerek beyanname verme süresi içinde 3 taksitle ödenecek.

Belediyeler ve bunlara bağlı müstakil bütçeli kamu ve tüzel kişiliğini haiz kuruluşlarca ödenmesi gereken tutarlar, belediyelerin genelşekbütçe vergi gelirleri tahsilat toplamı üzerinden ayrılan paylarından, ilgili kanundaki yüzde 40 oranı dikkate alınmaksızın aylık dönemler halinde azami 144 eşit taksitle tahsil edilecek. Bu kapsamda yapılacak kesinti tutarı, bu idareler adına genel bütçe vergi gelirleri tahsilat toplamı üzerinden ayrılan payların aylık tutarının yüzde 50’sini aşamayacak.

Maliye Bakanlığına, Gümrük ve Ticaret Bakanlığına ve SGK’ya bağlı tahsil dairelerince takip edilen ve vadesi 31 Aralık 2011 tarihinden önce 50 liranın altında olan düşük tutarlı alacakların tahsilinden de vazgeçilecek.

TOBB üyelerinin oda ve borsalara olan aidat, navlun hasılatından alınacak oda payları ile borsa tescil ücreti ile oda ve borsaların TOBB’a olan aidat borçları, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu hükümlerine göre ödenmesi gereken aidat borçları da yapılandırılacak.

Şirket tasfiyesi kolaylaştırıldı

Sermaye şirketlerinin tasfiye sürecini kolaylaştırmayı amaçlayan tasarı, tasfiye halindeki şirketin, kalan mal varlığını dağıtabilmek için alacaklılara yönelik yapılacak üçüncü ilandan itibaren gerekli bekleme süresi 1 yıldan 6 aya düşürülüyor. Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre tasfiye olunan şirketlerde, İcra İfl as Kanunu’ndaki tasfiye ve ceza yaptırımı hükümleri uygulanmayacak.

İhracatçıya yeşil pasaport

Yıllık ortalama ihracat değerlerine göre yapılan sınıflandırmada, son 3 yılda yıllık ortalama ihracat tutarı Bakanlar Kurulu'nun belirleyeceği değerin üzerinde olan firma yetkililerine, Bakanlar Kurulu'nca belirlenen esaslara göre 2 yıl süreyle hususi damgalı pasaport verilebilecek. Kanuna göre, kamu idareleri ve bu idarelere bağlı döner sermaye işletmelerinin yapacağı her türlü ödemelerden önce de “vadesi geçtiği halde ödenmemiş borcu bulunmadığına dair belge” aranılacak. Bu düzenlemeyle amme alacağının daha etkin bir şekilde güvence altına alınması amaçlanıyor.

Hayat sigortasında düzenleme

Hayat sigortasından 10 yıl prim ödeyerek ayrılanlar ve emeklilik hakkı kazananlar, toplu para almak yerine tasarruflarını 10 yıl ve üzeri tek primli gelir sigortalarına yatırırsa, yatırılan kısma ait ödemeler vergiden muaf tutulacak. İş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin, o ülkedeki bölgesel yönetim merkezlerinde istihdam ettiği kişilere döviz olarak ödediği ücretler, vergi istisnası kapsamına alınacak.

İşletmeye dahil olan gayrimenkullerin iktisadi değerini artırıcı niteliği olan, ısı yalıtımı ve enerji tasarrufu sağlamaya yönelik harcamalar yapıldığı yılda doğrudan gider yazılabilecek.

Damga vergisinde düzenlemeler

Damga Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikle, nispi damga vergisine tabi kağıtlarda her bir nüshanın ayrı ayrı vergilendirilmesi uygulamasına son verildi.

Maktu damga vergisine tabi kağıtlarda ise her bir nüshadan ayrı ayrı vergi alınması uygulamasına devam edilecek. Aynı kağıtta birden fazla adi kefil ve garantör bulunması durumunda, yalnız bir kefalet ve bir garanti taahhüdü için damga vergisi alınacak.

Yatırım teşvik belgesi kapsamında binalar 5 yıl süreyle, araziler yatırım teşvik belgesi süresince emlak vergisinden muaf tutulacak. Kredi Garanti Fonu’nun, TÜBİTAK, KOSGEB, TTGV, kalkınma ajansları ve benzeri banka dışı kuruluşlardan sağlanacak kamusal destekler ve mali yardımlar için vereceği kefaletler nedeniyle yapılacak işlemler harçlardan istisna olacak.

Mükelleflerin gerçekleştirdikleri yeni teknoloji ve bilgi arayışıyla ilgili araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının yüzde 100’ü, bu kapsamdaki projelerin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Ar- Ge ve yenilik projesi olarak değerlendirilmesi şartıyla, kazancın tespitinde indirim konusu yapılacak.

Yapılandırma 30 Haziran öncesi için

Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerince takip edilen vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, askerlik, seçim, nüfus, trafik karayolu geçiş ücreti ve RTÜK idari para cezaları, gümrük vergileri, taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payı, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi, genel sağlık sigortası prim alacakları ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, cezai faiz ve gecikme cezaları yeniden yapılandırılacak. Ayrıca belediyelerin idari para cezaları, su, atık su ve katı atık ücreti alacakları, belediyelere ödenmesi gereken paylar hariç, beyana dayanan vergilerde ve 2016’ya ilişkin 30 Haziran’dan önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları da yeniden yapılandırma kapsamında yer alacak.Yapılandırmalar 30 Haziran öncesini kapsayacak. Kesinleşmiş kamu alacakların asıl tutarlarının tahsilinden vazgeçilmeyecek. Bu asıllara uygulanan gecikme faizi, gecikme zammı ve gecikme cezası yerine yurt içi ÜFE esas alınarak belirlenecek tutar ödenecek. Maliye Bakanlığı, il özel idareleri ve belediyelere bağlı tahsil dairelerince takip edilen alacaklardan, vergilerin ödenmemiş kısmı ile bunların gecikme faizi ve gecikme zammı yerine, Yİ-ÜFE aylık değişim oranı esas alınacak. Sadece gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i alacağın ödenmemesi halinde Yİ-ÜFE oranında hesaplanan tutarın belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla, vergilere bağlı gecikme faizi ve gecikme zammı gibi alacaklar, ödenmiş olanlar dahil olmak üzere asla bağlı kesilen vergi cezaları ve bunların gecikme zamlarından vazgeçilecek. Mükellefler, belirlenen şartlar dahilinde gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını artırdıkları takdirde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllar için yıllık gelir ve kurumlar vergisi incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılmayacak.

Vergi barışında 31 Ekim’e kadar başvuru yapılacak

Devletin hemen hemen tüm alacaklarına ilişkin yapılandırma imkanı getiren ve 19 Ağustos 2016’da yayınlanan vergi barışı yasasına ilişkin genel tebliğ 23 Ağustos 2016 tarihinde Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayınlandı. Tebliğ uyarınca, yapılandırmadan yararlanmak isteyen mükelleflerin 31 Ekim 2016 tarihine kadar başvurmaları gerekiyor. 30 Haziran 2016 itibarıyla ödenmemiş olan vergi, prim borçlarına, gümrük vergi borçlarına 18 aya kadar yeniden yapılandırma getiren yasa teklifi Mecliste kabul edildi. 90 milyar TL’lik vergi alacağının yeniden yapılandırılmasını öngören düzenlemeden 5 milyona yakın mükellefin yararlanması bekleniyor. Sosyal güvenlik primlerinde ise yaklaşık 72 milyar liralık tutarın yapılandırılması öngörülürken, vergi ve prim olarak toplamda yaklaşık 162 milyar TL’lik tutar yeniden yapılandırılacak.

Hangi düzenleme ne aşamada?

- Varlık Barışı ve Vergi Barışı için başvurular başladı, ödemeler kasım ayında yapılacak.
- Süper teşvikler tasarısı TBMM’de kabul edildi, Cumhurbaşkanı’nın onayı ve ikincil mevzuat bekleniyor.
- İhracatçı yeşil pasaport, yasalaştı. Bakanlar Kurulu’nun belirleyeceği ihracat miktarına göre pasaportlar verilecek.
- ÖTV muafiyetli ticari araç düzenlemesini içeren tasarı TBMM’de kabul edildi, Cumhurbaşkanı onayı ve uygulama tebliğlerini bekliyor.
- Şirket tasfiyesine kolaylık; yasalaştı, uygulama yönetmeliği ve tebliğleri bekliyor.
- Çekte hapis cezasının yeniden getirilmesi düzenlemesi yasalaştı.
- Damga vergisinde sadeleştirme düzenlemesi yasalaştı, ikincil mevzuatın bir kısmı çıktı. Kapsamlı bir indirim daha bekleniyor.

Bakanlıklara yetki veriliyor

Yurtiçi tasarrufların artırılması kapsamında sermaye piyasası araçlarının vergilendirilmesinde, stopaj oranının elde tutma süresine göre farklılaştırılabilmesine yönelik Bakanlar Kurulu yetkilendirilecek.

OHAL süresinde iflas erteleme yasak

Yatırım ortamının iyileştirilmesine dönük işlem maliyetlerinin azaltılması, karşılıksız çekte hapis cezası verilmesi, şirket kuruluş ve şube açılış işlem maliyetlerinin düşürülmesi, iflas ertelemenin zorlaştırılmasını içeren Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Cumhurbaşkanı tarafından onaylanarak Resmi Gazete'de yayımlandı. Kanunda iflas ertelemelere ilişkin yeni düzenleme de yer alıyor. Ancak OHAL kapsamında yayımlanan kanun hükmündeki kararnameyle iflas erteleme talepleri OHAL süresince yasaklandı. Bu nedenle iflas ertelemeye ilişkin yeni hükümler OHAL süresince uygulanmayacak. Yeni düzenlemeye göre şirketlere iflas erteleme başvurusunu, son bir yıldır bulunduğu yerleşim merkezinde yapması şartı getirilirken, bir yıl olan iflas erteleme süresi azami bir yıl daha uzatılabilecek.

Karşılıksız çekte önce para, sonra hapis cezası

Yatırım Ortamının İyileştirilmesini Öngören Kanunda iş ve ekonomi dünyası açısından önem taşıyan düzenlemelerden biri karşılıksız çekte hapis cezasının geri gelmesi. Karşılıksız çek veren kişi, her bir çek için bin 500 güne kadar adli para cezasına çarptırılacak. Adli para cezasının ödenmemesi halinde, doğrudan hapis cezası verilebilecek. Karşılıksız çek keşide etme adli para cezasını gerektiren suç olarak tanımlandığı için, çek hesabı açtırmak isteyenler bankaya adli sicil kaydı da verecek.

Çek düzenlemede yeni dönem

Karekodlu çek düzenlenen lehtar, teslim aldığı çeki sisteme kaydedecek. Çek alacaklıları, çek ile çek hesabı sahibine ve bu çeki düzenleyenlere ilişkin verilere karekod aracılığıyla erişim sağlayabilecek. Karekodlu çekin sisteme kaydedildiği tarihten sonra çek düzenleyen tüzel kişinin temsilcilerinde meydana gelen değişiklikler, çek hesabı sahibi tüzel kişinin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacak. Böylece henüz bankalara ibraz edilmemiş çek adedi ve tutarının üçüncü kişilerin erişimine açılması, çek hesabı sahibine ait piyasada bulunan çek adedi ve bunların tutarları hakkında bilgi sahibi olunması ve alacaklının çeki kabul edip etmeme hususunda kanaat edinmesi öngörülüyor.

Zorunlu BES yasası Resmi Gazete’de yayınlandı

45 yaşını doldurmamış çalışanların otomatik olarak bir emeklilik planına dahil edilmesini öngören, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 25 Ağustos’ta Resmi Gazete’de yayınlandı.Kanun uyarınca 45 yaşının doldurmamış çalışanlar veya yeni işe girenler, işverenler tarafından, kanuna uygun esaslara göre faaliyet gösteren şirket üzerinden emeklilik planına dahil edilecek. Çalışanların hesabına yüzde 25 oranında devlet katkısı sağlanacak ve cayma hakkını kullanmaması halinde bir defaya mahsus olarak sisteme girişte bin TL ilave devlet katkısı sağlanacak. Yasa uyarınca çalışanların prime esas kazancının yüzde 3’üne karşılık gelen tutar kadar prim kesintisi yapılacak. Bakanlar Kurulu bu oranı iki katına kadar arttırabilecek veya yüzde 1’e kadar düşürebilecek. Çalışan isterse bu tutardan daha yüksek oranlı kesinti yapılmasını isteyebilecek. BES primleri işverenler tarafından ücret ödeme günün takip eden iş günü emeklilik şirketine aktaracak. İşverenin katkı payını zamanında aktarmaması halinde oluşacak parasal kayıptan sorumlu olacak. Çalışan emeklilik planına dahil olduğu kendisine bildirildiği tarihi takip eden iki ay içinde sözleşmeden cayabilecek. Cayma halinde hesapta bulunan para 10 iş günü içinde iade edilecek. Çalışanın işyerini değiştirmesi halinde, hesabında biriken primler yeni işyerinde oluşturulacak sözleşmeye aktarılacak.