"Altyapıya 4 milyar dolar ayırdık"

Fulya KAZAKLI

ANKARA - Gürcistan’dabaşta hidroelektrik santraller (HES) olmak üzere alt ve üst yapı yatırımlarının başlayacağına dikkat çeken Gürcistan Büyükelçisi İrakli Koplatadze, “Yaklaşık 4 milyar dolarlık bir fonumuz var. 2014 yılında yabancı yatırımcılarla birlikte HES’ler başta olmak üzere, alt ve üst yapı yatırımlarına başlamayı planlıyoruz. Türk müteahhitleri ve yatırımcılarının Gürcistan’ın bu yatırım hamlesinde önemli oranda rol oynayacağına inanıyoruz” dedi.  Türkiye ile olan siyasi ve ekonomik ilişkilere son derece önem verdiklerini kaydeden Koplatadze, “Vizelerin kaldırılması dostluğu ve ilişkilerdeki sağlamlığı gösteriyor. Dış ticaretimizde de Türkiye ilk sırada. Bu birliktelik yeni projeler ve yeni adımlarla daha da güçlenecektir” şeklinde konuştu. Ankara Sohbetleri’ne konuk olan Gürcistan Büyükelçisi İrakli Koplatadze, Gürcistan ile ilgili önemli noktaları Ankara Temsilcimiz Ferit B. Parlak ile arkadaşımız Fulya Kazaklı’ya anlattı. 

> Türkiye ile Gürcistan arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkiler ile ilgili ilk aklınıza gelen şey nedir?

Gürcistan bağımsızlığını kazandıktan sonra 20 yıldan fazla zaman geçti. Gürcistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biridir Türkiye. Ve biz Türkiye ile olan siyasi ve ekonomik ilişkileri aradan geçen yıllar boyunca devamlı olarak geliştirdik. Hatta ilişkilerde o kadar yakın bir seviyeye geldik ki, Türkiye ile Gürcistan arasında pasaporta gerek kalmadan nüfus cüzdanı ile seyahat yapılabiliyor artık. Bu ilişkilerimizin geldiği noktayı anlamak için en önemli göstergelerden biri.

 > Gürcistan’ı en son ziyaret ettiğimizde siyasi ve bürokratik sıkıntılar vardı. Türk iş dünyası da bu sıkıntılardan ürkerek yatırımlarını askıya almıştı. Yolsuzluk gibi, rüşvet gibi ekonomiyi olumsuz etkileyen sıkıntılar giderildi mi? 

Gürcistan’da iç güvenlik sağlandı. Demokrasi ile ilgili sıkıntılar da artık geçmişte kaldı. Bu sıkıntıların bittiğini gösteren son örnek, birkaç hafta önce Gürcistan’da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimleri idi. Uluslararası platformda bu seçimlerin Gürcistan bağımsızlığını kazandıktan sonra ilk defa uluslararası standartlara göre yapıldığı değerlendirmesi yapıldı. Bütün veriler büyük değişimlerin olduğunu göstermektedir. 

> Gürcistan ekonomisinin hızlı bir trendle büyüdüğünü görüyoruz. AB ile de bir anlaşmanız olacak. Bu anlaşma büyüme hızını nasıl etkileyecek?

Tespitiniz doğru. Gürcistan ekonomisi çok hızlı büyüyor. Özellikle son 5 yıldır bu hız arttı. Avrupa Birliği ile Gürcistan arasında kasım ayı sonunda Vilnius kentinde bir ortaklık anlaşması parafe edilecek. 23 Kasım’da imzalanacak anlaşma ile Avrupa Birliği ile entegrasyonu çok yüksek seviyelere çıkaracağız. Bu anlaşma derin ve genel serbest ticareti kapsayacak. Bu anlaşmayla uzun vadede Gürcistan ihracatının yüzde 8 büyüyeceğini öngörüyoruz. Ekonomi ise bugünkü seviyenin iki katına çıkarak yüzde 4 büyüyecek. Bu ise Gürcistan’ın Avrupa bünyesine entegrasyonuna büyük imkan ve yardım sağlayacak. 

> Türkiye ile Gürcistan arasındaki ticaret hacminin yüksek olduğunu söylediniz ama 1.5 milyar dolarlık rakam yeterli midir sizce?

Türkiye ve Gürcistan arasındaki ticaret hacmi 1.5 milyar doları aştı. Türkiye, Gürcistan’ın 1 numaralı ticari ortağı diyebiliriz. Bu rakam bizim için çok büyük bir hacim. Bu 1.5 milyar dolar diğer ülkelerle olan toplam ticari hacmimizin yüzde 15’ini içeriyor. Ticaretin 1 milyar doları aşan büyük kısmını Türkiye’den ihracat oluşturuyor. Bu rakamın da büyüme potansiyeli mevcut. Potansiyelin tamamını hayata geçirmek ve ekonomiye kazandırmak istiyoruz. Devreye girecek yeni projeler ve düşünülen yatırımlar hacmi orta vadede 23 kat artırabilir. 

> Türk yatırımlarında son  durum nedir?

Ticari hacmin büyümesinde en büyük rolü doğrudan yabancı yatırımlar oynuyor. Son yıllarda Türkiye’den Gürcistan’a yapılan doğrudan yatırımlar Gürcistan’a yapılan toplam yabancı yatırımların yüzde 10’una kadar yükseldi. Bu da tahminen 1 milyar dolar civarında. 2013 yılının ilk yarı verilerine göre de önemli bir artış var Türk yatırımlarında. Ticari ilişkiler açısından Bakü Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hattı’nın büyük önemi olduğunu ve daha da olacağını söyleyebilirim. Yine Bakü ErzurumTiflis Gaz Boru Hattı’nın ve gündemdeki BaküTiflisKars demiryolu projesinin ticari hacmi artıracaktır. Belki de hayal bile edilemeyecek rakamlara yükseltecektir. Bu da kısa sürede olacak, mesela Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan’ın ortak katılımı ile hayata geçirilen en büyük projesidir ve gelecek yıl ortalarında tamamlanması beklenmektedir. 

> Birlikte enerji üretimi konusunda ciddi bir çaba vardı. Bu alanda yapılabilecekler nelerdir? 

Hidroelektrik santralleriyle ilgili işbirliğini geliştirmek için çalışmalarımız devam ediyor. Mevsimine göre Türkiye’de elektrikle ilgili sıkıntı olduğu zaman Gürcistan’da fazlalık oluyor. Aynı şekilde Gürcistan’ın sıkıntılı döneminde Türkiye’de elektrikle ilgili arz fazlası oluyor. Bu durum birbirimizden alışverişi zorunlu kılıyor. Bu nedenle hem bu alışveriş alanında bir işbirliği çabası var hem de Gürcistan’da yüksek kapasiteli HES projelerinin yapımı için bir işbirliği çabası var. Bu çabalar sonuç verecektir. Gürcistan’ın sınır bölgesinden Türkiye ile enerji alışverişinin sağlanması için Borçe Ahıska Sınır Ötesi Enerji İletim Hattı Projesi bu amaçla hayata geçirilen bir proje. Bu sayede her iki ülke için kritik dönemlerde enerji alışverişi yapabileceğiz. Bu Türkiye ile sınır ilişkileri kapsamında gerçekleştirilen bir proje. 

> Gürcistan’da HES projelerinin başlayacağını ve bunun için önemli bir miktarda kaynak ayrıldığını duymuştuk. Türk müteahhitlik sektöründen bu alanda bir beklentiniz var mı?

Gürcistan’ın farklı bölgelerinde HES projeleri devam ediyor. Bu projelere Türk şirketlerinin ilgisi büyük. Yatırımların büyük kısmı Acara ve Batum’da yapılıyor. Yine altyapı yatırımlarında da Türk yatırımcılar var. Hidroelektrik santralleri için Türk yatırımcıları bekliyoruz. Gürcistan su açısından çok zengin bir ülke. Bu alanda uluslararası ihaleler açacağız. Şu anda Gürcistan’ın farklı bölgelerinde HES inşaatlarıyla ilgili projeler var. Biz ne kadar hidroelektrik santrali gerekli şu anda bunun çalışmasını yapıyoruz. Doğrudur, bu projelerin finansmanına yardım açısından Gürcistan’da bir fon var. Projenin hayata geçirilmesi için gereken finansmanın bir kısmı bu eş finansman fonundan yani Gürcistan tarafından sağlanıyor. Bu doğrultuda yaklaşık 4 milyar dolarlık bir fonumuz var. Bu fon Türk firmaları başta olmak üzere yabancı yatırımcıların da işini kolaylaştıracak. Enerji yatırımlarının yanı sıra hafif sanayi, altyapı yatırımları, tarım ve turizm yatırımları da bu fon kapsamında yer alıyor. 

> Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Çin ile Londra’yı birbirine bağlayacak. Bu projenin iki ülkeye getirisi ne olur? 

Söylediğiniz gibi Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu projesi tamamlandığında Çin ile Londra’yı birbirine bağlayacak bir köprü konumunda olacak. Projenin kısa ve uzun vadeli sonuçları olacak. Kısa vadede örneğin Afganistan’dan çekilecek AISAF gücünün askeri malzemeleri alternatif olarak bu yol üzerinden taşınabilecek. Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan bu alternatifin değerlendirilmesi için çalışıyorlar. Daha birçok şey. Uzun vadede bakarsak taşınan yüklerin hacmi hem batıdan doğuya, hem de doğudan batıya doğru iki yönlü olarak artacak. Bu yükler tekstil ve petrol hammaddesi gibi hafif sanayi ürünleri olabileceği gibi yolcu da olacak. Bunun yanında tam güç çalışan petrol ve gaz boru hattıyla da şu anda doğudan batıya doğru ihtiyaç karşılanıyor. Türkiye ve Gürcistan’ın şu anda kendi petrol ve gaz yatakları olmadığından bizler de ihtiyacımız olan petrol ve gazı bu yolla alıyoruz. Kısacası bu projeler bölgenin kaderini değiştirecek projeler olarak, dünyada da önemli projeler.

> Farklı sektörlerde de  işbirliği imkanı var mıdır? 

Birkaç senedir Türkiye ve Gürcistan arasında serbest ticaret anlaşması yürürlükte. Bu anlaşmayla sağlanmış ilişkilerin büyük kısmını tarım ürünleri oluşturuyor. Gürcistan için üretmek ve kendi ürünlerinin satışını yapacak yeni pazarlar bulmak çok önemli. Bunun yanı sıra teknoloji modernizasyonunu da önemsiyoruz. Dolayısı ile özellikle tarım alanında yüksek teknoloji yatırımlarına ihtiyaç duyuyoruz. Türkiye’nin bu alanda deneyimlerinin olduğunu biliyoruz. Ve bu deneyim ve tecrübelerinden faydalanmak istiyoruz. Bu konuda ciddi araştırmalar da yapıyoruz. Dolayısıyla hem sektörün gelişimi, hem üretimin ve ihracatın artması için tarım sektöründe ileri teknoloji ile yatırım yapacak girişimcilere yüksek teşvik politikası uygulamayı planlıyoruz.

İşe başlatmada dünyada 8. sırada

> Uluslararası raporlarda da Gürcistan’ın ilerlemesinden övgüyle bahsedildiğine şahit oluyoruz. Hangi alanlarda ilerleme var?

Evet, birçok alanda ilerleme var ve doğrudur bu ilerleme uluslararası raporlara yansıyor. Gürcistan 2007-2012 döneminde ilerleme kaydettiği alanlara bakalım isterseniz. Mesela işe başlatma alanında Gürcistan dünya sıralamasında 8’inciliğe kadar yükseldi. Bunun dışında ekonomik canlılığı da gösteren inşaat alanında önemli bir ilerleyiş olduğunu söyleyebilirim. İnşaat izinleri ile ilgili işlemlerde 2007 yılında 42’nci iken 2012’de 2’nciliğe kadar yükseldi. Yine ekonomik canlılığı gösteren diğer bir veri olan elektrik alımında 91’incilikten 54’üncülüğe kadar çıkmışız. Kayıt maliyetlerinde ise rekor kırmışız ve 16’ıncılıktan 1’inciliğe tırmanmışız.

Koplatadze’nin dikkat çektikleri 

Ferit B.PARLAK

SSCB ülkeleri içinde en güçlü ekonomiye sahip olan Gürcistan, birliğin dağılmasının ardından ekonomisinde ciddi sorunlar ve istikrarsızlıkla karşı karşıya kalmıştı. Bağımsızlığa geçişle birlikte ülkenin sanayi sektörünün GSYİH’daki payı azalırken, hizmet sektörünün payı artış göstermişti. Ülkenin sanayi sektörünün büyük çoğunluğunun teknolojisi eskimiş ve atıl kapasite yaratılmıştı. Yolsuzluklar ve rüşvet ekonomisi ülke ekonomisinin gelişimini engelleyen diğer bir faktör olarak filizlenmişti. Son 6 yılda yaşanan siyasi yapılanma, özelleştirme süreci ve imzalanan ekonomik anlaşmaların etkisi ile sanayi sektörüne doğrudan yabancı yatırım girişi artmaya başladı. ABD, AB ülkeleri ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin yaptığı yatırımlar ülke ekonomisinde gelişim sürecine ön ayak oldu. Türk iş dünyası ise bu süreçte Gürcistan’da kurduğu 500’ün üzerinde şirketle Gürcistan ekonomisinin gelişimine önemli katkı sağladı ve Gürcistan’ın en fazla ticaret yaptığı ülke unvanını korudu. Boru hatları, demiryolları gibi projelerle stratejik konumunu da güçlendiren Gürcistan’ın Ankara Büyükelçisi İrakli Koplatadze ile yaptığımız sohbet, Gürcistan’ın geleceği ve Türkiye ile işbirliğinin hangi alanlarda artabileceği konusunda ipuçları veriyor.