Petrol operasyonunun arkasında hangi ülkeler var?
OPEC+ ülkeleri mayıs itibarıyla petrol üretimini günlük 1 milyon varili aşkın kesintiye gitme kararı aldı, petrolün fiyatı fırladı. Enerji uzmanları, ABD’ye karşı yapılan bu şok hareketi DÜNYA Gazetesi’ne değerlendirdi: “Operasyonun ardında Suudi Arabistan ve Rusya var. Tek hareketle 5 mesaj verildi.”
Emre ERGÜL
Başını Suudi Arabistan’ın çektiği OPEC+ üyesi Arap ülkelerinden bir kısmı, “gönüllü” olarak günlük petrol üretimlerini mayıs ayı itibariyle azaltma kararı aldı; petrol fiyatları haftaya uçuşa geçerek başladı.
Gruba üye ülkeler açıklamayı pazar gecesi yaptı, Brent petrol pazartesi gününe yüzde 5 artışla giriş yaptı, varil fiyatı 85 dolara ulaştı. İlk açıklamayı Riyad yaptı: “OPEC+ ülkeleriyle koordinasyon halinde günlük petrol üretimini mayıs ayından yıl sonuna kadar 500 bin varil azaltma kararı alındı.
Gönüllü olarak yapılacak bu kesinti, Kasım 2022'de alınan kesinti kararına ektir.” Rusya da daha önce petrol üretiminde günlük 500 bin varil kesinti yapacağını açıklamıştı.
Alınan bu kararlarla birlikte, OPEC+ ülkeleri mayıs itibarıyla günlük 1 milyon varili aşkın kesintiye gitmiş olacak. OPEC+ ülkeleri, 5 Ekim 2022'deki toplantıda, günlük petrol üretimini Kasım 2022'den itibaren günlük 2 milyon varil azaltma kararı almıştı. OPEC+ üyesi ülkeler, duyuruyu dün yapılan OPEC Piyasa Gözleme Komitesi toplantısından önce, pazar gecesi, yaptı.
Enerji analistlerine göre, bu “bilinmeyen bir durum.” Çünkü “toplantı öncesi gönüllü kısıntı yapıyoruz demek, fiyatların zıplayacağını bilerek açıklama yapmak, herkesi şok etti.” Akdeniz Ülkeleri Enerji Şirketleri Birliği Petrol ve Gaz Direktörü Sohbet Karbuz, bu operasyonun arkasında Rusya ve Suudi Arabistan olduğunu söylüyor.
“Bilerek yaptılar” diyen Karbuz ekliyor: “Petrol fiyatı 85 dolarlardan 80 dolarlara inmişti. 15 aylık bir dipten bahsediyoruz. OPEC’in ana toplantısı da haziran ayında olacak. Bu toplantıdan önce düşüşü engellemek için bir operasyon olabilir. Başka nedenler de olabilir. Hepsini düşünüp bir tek atış yapalım demiş olabilirler.” Karbuz’a göre, OPEC+ üyeleri 4’ü piyasa, 1’i de siyasi içerikli 5 mesaj verdi. İşte o mesajlar:
1-Grup üyesi ülkeler, bu yılın ikinci yarısında petrol üretimleri talebin üzerinde kalmasın diye şimdiden bir ön almış oldular.
2-Spekülatörlerin short’larına cevap verdiler. “Daha fazla short yaparsanız, sizi ağlatırız” mesajı gönderdiler.
3-Asıl hedef fiyatların artması değil, düşmesini engellemekti.
4-İsmi konulmadan “Bizim taban fiyatımız bu” demek için yaptılar.
Piyasaya bir nevi “70 dolarlar olmaz, daha yüksek bir fiyatı taban olarak vermemiz gerekiyor” mesajı…80’li dolarları hedefliyorlar.
5-Siyasi mesaj da şu: Suudi Arabistan’la ABD arasındaki ilişkilerin bozuk olduğu biliniyordu. Ancak bu duyuru, Suudi Arabistan ile Rusya ikilisinin bloklaşmaya gittiğinin resmi bir hareketi oldu. İlla ki Çin’le de görüşülmüştür.
Anglosakson merkezli Batı bloğuyla Rusya’nın mücadelesinin yaygınlaştığını ve jeopolitik açıdan bunun petrol piyasasına yansıdığını belirten Karbuz, “Rusya ve Çin’i hedef alan bir ekonomik savaş vardı. Bu duyuru da karşı olarak güney bloğunun toplu bir haykırışıdır” dedi.
Enerji analisti, iki nedenden ötürü gerçekten kesinti olacağına inanmıyor: “İlki şu: Bir kere bu kesinti kararı mayıs için alındı. Bugün olan şey, piyasanın kesintiyi fiyatlandırması. Bu kısa süreli fiyatlara yansıyacaktır. İkinci neden de, zaten mevcut kotalarında üretimi sağlayamıyorlar. O yüzden de kesinti yapamazlar. Bu kısa süreli fiyat artışı için bir tehdit sadece.”
Bağdat, IKYB ile petrol ihracatı konusunda anlaştı
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ve Irak hükümeti Türkiye'ye yapılan petrol ihracatını bu hafta yeniden başlatmak için anlaşmaya vardı. IKBY Sözcüsü, Irak hükümeti ve IKBY’nin kuzeye petrol ihracatını bu hafta yeniden başlatmak için anlaşmaya vardığını söyledi. Sözcü, Bağdat’ın boru hattı akışlarının yeniden başlatılmasını talep etmek için Türkiye’ye bildirimde bulunacağını söyledi.
IKBY’nin dış medya işleri başkanı Lawk Ghafuri, Twitter üzerinden yaptığı paylaşımda şunları söyledi: “Bölgesel Kürt Hükümeti ile federal hükümet arasında yapılan birkaç görüşmenin ardından, bu hafta Ceyhan üzerinden petrol ihracatının yeniden başlatılması konusunda bir ön anlaşmaya varıldı. Bu anlaşma, petrol ve gaz yasa tasarısı Irak Parlamentosu tarafından onaylanana kadar yürürlükte kalacak.”
Çok önemli bir hareket
BBC Televizyonu Ortadoğu Temsilcisi Sameer Hashmi:
Bu sürpriz açıklama, birçok açıdan önem taşıyor. Son aylarda yaşanan fiyat dalgalanmalarına rağmen, özellikle yıl sonuna doğru, küresel petrol talebinin arzı geride bırakacağına dair endişeler vardı.
Pazar günkü duyuruyu takiben petrol fiyatlarındaki artış potansiyel olarak enflasyon üzerinde daha fazla baskı oluşturabilir – hayat pahalılığı krizini kötüleştirebilir ve durgunluk riskini artırabilir. İlginç olan, bu duyurunun Opec+ toplantısından bir gün önce yapılmış olması…
Üyelerden, aynı üretim politikasına bağlı kalacaklarına dair işaretler vardı, yani yeni kesintiler olmayacaktı, bu yüzden bu büyük bir sürpriz oldu. Grubun daha fazla üyelerinin gönüllü olarak kesintiler yapacağına dair ihtimal var. Hatta stokları daha da sıkabilirler…
Gelişme, muhtemelen ABD ile Suudi Arabistan liderliğindeki Opec+ arasındaki bağları daha da gerecek. Beyaz Saray, fiyatları düşürmek ve Rusya'nın mali durumunu kontrol etmek için gruba arzı artırma çağrısı yapmıştı. Ancak pazar günkü duyuru, petrol üreten ülkeler ile Rusya arasındaki yakın işbirliğinin de altını çiziyor.