Perakendede ‘cirodan kira payı’ modeli yayılıyor

İrem ÇETİNGÖZ

Perakendede sıkıntı yaşamaya başlayan bazı markalar kira yerine cirodan pay modeline geçiyor. Sektör zor günleri dayanışma içinde aşmaya çalışırken bu modelin markaların ayakta kalması için AVM’lerin yardım eli uzatması olduğu belirtiliyor.

Perakendede yaşanan sıkıntının birçok nedeni var. Son dönemde piyasada nakit akışının azalması, döviz kurundaki hızlı artış, kârlılıkların hızla düşmesi ve e-ticaretin sektörün dinamiklerini değiştirmesi bunlardan birkaçı... Sektör temsilcileri bu ortamda, alışveriş merkezlerinin ayakta durmakta zorlanan bazı perakendecilere destek olmak için cirodan kira payı modelini kabul ettiğini belirtti.

Zor durumda olan her markaya destek veriliyor

Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hulusi Belgü, son dönemde kiracılarla AVM yatırımcılarının bir araya gelerek bu konuda toplantılar yaptıklarını, AVM’lerin perakendecilere yardımcı olduğunu söyledi. Dövizin çok yükseldiği ve işlerin iyi gitmediği bu dönemde AVM’lerin perakendecilerden kira yerine cirodan pay aldığını belirten Belgü, “Biz gelinen noktada alınan kiranın ciro ile oranını takip ediyoruz. Ciro içinde kiranın payı perakendecinin yaşayabilmesine imkan sağlamayacak bir seviyeye çıkarsa, farklı modellerde perakendeciye destek oluyoruz. Bazı AVM’ler bu uygulamaya geçti. Tamamen ticari bir karar. İyi iş yapan ve iyi yerde olan AVM’ler sabit kiralarını almaya devam ediyor” dedi.

Perakendecilerin sıkıntı yaşadığı noktada ciro-kira modeliyle anlaşma sağlayan dükkan sayısının yüzde 5 ila 7 olduğunu söyleyen Belgü, ziyaretçi sayılarında ve cirolarında sorun olan her markaya bu desteğin verildiğini kaydetti.

Belgü, bu sayede AVM’lerin boşalmasının önüne geçildiğini ve sektörde çarkların dönmeye devam edebildiğini aktardı.

Ciro-kira sözleşmeleri yaparken yüzdenin önemli olduğuna dikkat çeken Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, ciroların ne kadarlık yüzdesinin verileceğinin iyi hesaplanması gerektiğini söyledi. Öncel, aksi durumda perakendecinin kira bedelinden fazlasını ödeme durumunda kalabileceğini kaydetti.

“Bir mecburiyet modeli”

Silk&Cashmere CEO’su Ayşen Zamanpur, ‘cirodan kira payı’ modelinin bir mecburiyet sonrası ortaya çıktığını vurguladı. Bu konuda yıllardır markaların AVM’ler ile konuştuğunu belirten Zamanpur, markaların hep cirosuna göre kirayı ödemek istediklerini fakat AVM yatırımcılarının bunu kabul etmediğini anlattı. Şimdi gerek ekonomik daralma, döviz kurundaki anormal artış ve dengesizlik, gerek birçok markanın zorluğa düşmesi, gerek yabancı markaların Türkiye’de operasyonlarını kapatmaya yönelmelerinin AVM’lerin durumu biraz daha net kabul etmelerine neden olduğunu vurgulayan Zamanpur, e-ticaretin de ciddi şekilde artışının perakendede mağazaların kapanmasına yansıdığını ifade etti. Amerika’da geçen yıl altı bin mağazanın kapandığına dikkat çeken Zamanpur, “Bu yıl da aynı rakam bekleniyor. ABD’de 2021’de mağaza sayısında yüzde 40 küçülme bekleniyor. Küçülme her zaman kötü değildir. Bunu bıçak kemiğe dayanmadan, erken görmek, mağaza açarken temkinli olmak gerekir. Kâr yapmayan noktalardan duygusallığı bırakıp hemen çıkmak gerekir. AVM ve markalar Türkiye’de hem didişir hem de çok iletişim içinde olur. Bazı AVM’ler bizler daha istemeden durumu anlar, bize destek verir. AVM ve markalar aynı network içinde” diye konuştu.

“Perakendeci maliyet artışını öngöremedi”

İstinye Park AVM Genel Müdürü Uğur Berk, elde ettiği ciro ile kirasını ödemekte zorlanan markaların bu modele geçiş yaptıklarını söyledi. Bu durumun genel anlamda yatırımcıların profiline göre değişkenlik gösterdiğini belirten Berk, markaların kapanmaması adına belli yerlerde bu modelin uygulanmaya başladığını kaydetti. Berk, şöyle devam etti: “Perakendede personel, kira ve mal maliyeti olmak üzere üç ana gider var. Mal maliyeti vergilerle, kiralar da euro ve doların ciddi yükselmesiyle artıyor. Personel gideri de asgari ücrete bakıldığında geçen yıla göre bu yıl yüksek seyrediyor. Perakendeciler ciddi öngörülemeyen gider karmaşası içinde kaldı.”