P&W ile Türkiye'de ortağız, yerli uçakta üst düzey rol için istekliyiz

İBRAHİM EKİNCİ

Yerli uçağın motoru için Pratt & Whitney Canada ile yapılan anlaşma, şirketin Türkiye'deki ortağı Kale Pratt & Whitney'in TRJet'te önemli görevler üstlenmesini gündeme getirdi. Hükümet'in projede yüksek "yerlilik" oranı hedeflemesi, Pratt & Whitney ile Kale Grubu'nun ortak şirketi Kale Pratt & Whitney'in İzmir'de uçak motorları için parçalar üreten fabrikasının, operasyonun bir parçası haline gelmesi olasılığını güçlendirdi. İzmir fabrikası kritik motor parçaları ve modülleri üretiyor.

Türkiye, ilk bölgesel uçağını üretmek için bir süredir yoğun bir çaba içinde. Son olarak TRJet uçaklarında kullanılacak olan PW306B motorlarının yükseltilmesi ve tedariki için projenin üstlenicisi şirket Sierra Nevada Corporation (SNC) ile Pratt & Whitney Canada arasında mutabakat zaptı geçtiğimiz günlerde imzalandı. İşte bu imza, uçak motoru üreticisi Pratt & Whitney'in Türkiye'deki iş ortağı Kale Havacılık'ın özellikle 'yüksek yerlilik' arayışında önemli görevler üstlenmesinin yolunu da açabilecek. Kale Teknik Bölüm Başkanı Osman Okyay, Kale Grubu'nun yerli uçak projesine en üst düzeyde katkı vermeyi hedeflediğini belirtti ve "Bu konudaki görüş ve irademizi ilgili otoritelere ilettik" dedi.

TRJet'in 32 yolcu kapasiteli 328 serisi uçaklarında kullanılacak PW306B motorların çalışmalarına 2016'da P&WC'nin Longueuil, Quebec'teki tesislerinde başlanacak ve TRJ328 uçağının üretiminin tamamlanarak ilk uçuş 2019'da yapılacak. P&WC'nin Türkiye'deki ortağı Kale Havacılık'ın özellikle İzmir'deki fabrikasının bu aşamada rol alması gündemde. Konuyu değerlendiren Kale Teknik Bölüm Başkanı Osman Okyay, "Hükümetimiz, 328 ve 628 serisi olarak tasarlanan uçakların maksimum oranda yerliliğe sahip olması için gayret gösteriyor. Projenin henüz çok erken bir fazındayız ve yerli uçakta kimin hangi fonksiyonu üstleneceği konusu netlik kazanmış değil. Ancak 30 yıla yakın bir süredir savunma ve havacılık sektörünün bilfiil içinde bulunan, çok önemli küresel projelere tedarikçilik yapan, dünyanın bütün önemli savunma ve havacılık şirketleriyle proje ortaklığında bulunan ve nihayet önceki sene Pratt & Whitney ile İzmir'de kritik motor parçaları üretmek için ortak fabrika kuran Kale Grubu olarak, yerli uçak projesinde en üst düzeyde rol alma konusunda deneyimli ve istekliyiz" dedi.

İki şirket de rol alabilir

Kale Grubu'nun havacılık konusunda çalışan şirketlerinden Kale Havacılık, İstanbul'da faaliyet gösteriyor. Kale Pratt & Whitney ise İzmir'de. Her iki şirketin de uçak motoru konusunda farklı yetkinlikleri var. Osman Okyay, "Yerli uçağın imalatında gövde parçaları ve montaj grupları için Kale Havacılık şirketimiz, kritik motor parçaları ve modülleri içinse Kale Pratt & Whitney şirketimiz sorumluluk üstlenebilir. Bu konudaki görüş ve irademizi ilgili otoritelere ilettik. Yerli uçak projesinin, yerli sanayinin teknoloji dönüşümü noktasında önemli bir kaldıraç görevi üstlenmesini mümkün görüyoruz" dedi.

İzmir fabrikası dünyanın en gelişmiş savaş uçağı olan F35'lerin çok kritik motor parçalarını üretmek üzere Pratt & Whitney ile yüzde 51-49 ortaklıkla 75 milyon dolar yatırımla kuruldu. Üretimin tamamının ihraç ediliyor. Kale Havacılık ise yüzde 100 Türk sermayeli bir şirket olarak Turbo Jet Motor Geliştirme Projesi'ni üstlendi. Savunma Sanayii Müsteşarlığı'nın Türk SOM Füzesi için jet motoru üretiyor.

Grubun havacılıkta başka işleri de var. Kale Kalıp - Baykar iş ortaklığı ile Türkiye'nin gözlem amaçlı Taktik İnsansız Hava Aracı'nı üretiyor.

Kale Grubu, 1989'da Stinger füzelerinin parçalarının üretimi ile savunma ve havacılık sanayine girmişti. Grubun havacılık şirketleri Boeing, Lockheed Martin, PFW-Airbus, Northrop Grumman ve Pratt and Whitney gibi markalara üretim yapıyor.

Dornier iki modeli modernize edilecek

Türkiye'nin ilk bölgesel uçağı TRJet'in motoru için P&WC ile anlaşma öncesinde Fatih ve Eren Özmen'in ABD'deki şirketi SNC Almanya'daki Dornier uçak fabrikasını satın almıştı. Halen üretim yapılmayan Dornier'lerin pervaneli modeli 1991-2000, jet modeli de 1996-2002 döneminde üretilmişti. Milli uçak projesinde de halen yurtdışında kullanılmakta olan bu uçağın iki modeli, SNC'nin yardımıyla modernize edilecek. Daha sonra 32 kişilik uçağın jet motorlusu TRJ-328, pervaneli olanı ise T-328 adıyla Türkiye'de üretilecek. Bütçe Savunma Sanayi Destekleme Fonu'ndan karşılanacak. Üretimine başka yerli şirketlerin de katılması beklenen projenin bütçesinin 1.5 milyar dolar olması bekleniyor.