Otomotivde 3 yeni trend

Aysel YÜCEL

Yeni gelişmeler, trendler ve iş modelleri hem araç kiralama hem de otomotiv sektöründe beklentileri yükseltiyor. Kiralama sektörü daha geniş bir pazara açılırken bu gelişme otomotivde üretim ve satış artışını destekliyor. Şirketler bir sabah bir akşam kullanılıp gün boyu yatan araçlara günlük kira ödemek istemiyor. Havuz sistemleri gelişiyor. Kişiler de bu pazara açılıyorlar. Türkiye’de otomotiv satışlarından giderek daha fazla pay alan araç kiralama sektörü ile birlikte otomotivde de büyümeyi hızlandıracak üç önemli yenilik gündemde: Şirketlerin filo kiralama talepleri artarken, şimdi bireysel kiralama tarafında yeni açılımlar geliyor. Kişiler, satın almak yerine yıllarca kullanabilecekleri şekilde araç kiralıyorlar. Bireysel kullanım için uzun süreli kiralamada da şirketler gibi yine “maliyet” faktörü öne çıkıyor. İkinci trend saatlik kiralama… ABD’de başlayan, Avrupa’da yayılmaya başlayan saatlik kiralama Türkiye’ye geldi. Koç ve Anadolu grubunun yanı sıra başka şirketler de sektöre girdi. Üçüncü trend, arabasını boş bekletmek istemeyenlerin Garajyeri gibi platformlarda araçlarını kullanmadıkları zamanlarda kiralayabilmeleri imkanı geliyor. Gerek saatlik kiralama, gerekse araç sahiplerinin platformları üzerinden kendi araçlarını kiralayabilmeleri, kullanım maliyetini düşürüyor. Bu da kullanım artışı getiriyor.

Günlük değil saatlik ücret öde

10 yılda fi lo kiralamada ciddi bir değişim oldu. 10 yıl önce oto satışlarının %25’i fi lo kiralamaya gidiyordu, bu oran %75 oldu! Rent a car fi rmaları 5 yıl önce 70 bin araçtaydı, 300 bine ulaştılar! Şimdi yeni kiralama trendleri geliyor. Bunlardan birincisi “saatlik kiralama.” ABD'de başlayan ve son 4 yıldır da Avrupa'da yayılan saatlik kiralama Türkiye'ye de geldi. Koç Grubu, Zipcar ortaklığıyla, Anadolu Grubu da GarentaMOOV ile sektöre girdi. Koç Holding Otomotiv Grup Başkanı Cenk Çimen, "Sistem Türkiye'de de hızla yayılacak, Zipcar, Türkiye’deki hizmetlerini Otokoç işbirliğiyle başlattı" dedi. Otokoç Otomotiv Araç Kiralamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı İnan Ekici de “Bu uygulama geleceğin işi olacak. Tüketici alışkanlıklarının değişmesi ile büyüyor. Gençler, öğrenciler kiralıyor" diye konuştu. Zipcar İstanbul’da merkezi noktalar ve üniversite kampüslerinde, toplam 20 lokasyonda kullanılmaya başlayacak. Anadolu Grub’nun saatlik kiralama şirketi GarentaMOOV'a üye olanlar, şehrin belirli noktalarındaki araçlardan kendilerine en uygun olanını seçebilecekler. Üyelik oluşturduktan sonra şirket kartlarıyla istenilen araca rezervasyon yapıp kullanabilecekler. 

Renault Mais Genel Müdürü İbrahim Aybar, gelişmeyi anlatırken, “Paris'te ünlü bir caddede çektiğim bir fotoğraf var. Paris Belediyesi’nin otoparkları var. Buralarda 4'erli, 5’erli gruplar halinde park ediyorlar. Herkes elinde İstanbul kart gibi kartlar. Vatandaş aracı alıyor, işi bitince başka bir semtte bırakıyor. Günde 5 altı kişi bir otomobili kullanıyor. Bir otomobil hem ekonominin içerisinde hem de dünyanın tasarrufu oluyor. Üstelik çevreye de çok muazzam katkısı oluyor. Bu olmasa herkes aracını çıkaracak” dedi. 

Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) Başkanı Türkay Oktay, “Yeni trendlerden biri saatlik kiralama. Yöneticilere verilen araçlar sabah ve akşam kullanılıyor, gün boyu boş yatıyor. Şirketler araç parklarını daha verimli kullanmak istiyor. Bu da 'car pooling' denilen araç havuzlama sistemlerini gündeme getirdi. Şu anda trend havuz ve paylaşım sistemleri. Saatlik kiralama var. Türkiye'de saatlik kiralamaya ihtiyaç var ancak henüz yeterli olgunluğa ulaşmış değil. Aracı sadece birkaç saat kullanacaksanız. Günlük kiralamadan daha iyi. Yoğun trafi ğin olduğu şehirlerde çok mantıklı. Altyapı, lojistik, otopark imkanları önemli. Şu anda AVM parkları kullanılıyor. Yurtdışında isteğiniz yere park ediyorsunuz, başka kullanıcı alıyor" diye konuştu. Zipcar araştırmasına göre, 4 kez şehir içi alışverişi, 2 kez de 400 km’lik şehir dışı gezisin varsayımıyla sistem ulaşım masrafını %43 azaltıyor. Saatlik kiralamada her bir araç, 17 özel aracı trafi kten çekiyor.

Aracın garajda yatmasın, kiraya ver para kazan

Renault Mais Genel Müdürü İbrahim Aybar, “İnsanlar artık araçların kendi ekonomik gelişmelerinde kullanılması gereken bir araç olduğunu ifade ediyor. Bunu görüyorlar. Sahiplenip de bir tarafta tutmak değil işe yaradığı zaman kullanmak istiyorlar” dedi. İşte bu ihtiyaç ikinci trendi,“Kişiden kişiye kiralama” trendini de ortaya çıkardı. Bu sistem Garajyeri gibi platformlar üzerinden kullanılıyor. Son birkaç yıldır dünya genelinde adından çok söz ettiren Airbnb modelinin benzeri olan Garajyeri, 2015’te Arda Aşkın, Güven Özyurt ve Erman Çağıral ortaklığıyla, Doğa Girişim’den alınan yatırım desteğiyle kuruldu. Girişim Hummingbird Ventures, Nevzat Aydın (Yemeksepeti.com), Gökçe Kabatepe, Aydın Evren Özol, Oytun Özer (Raiff eisen Investment), Hakan Baş (lidyana.com), Mert Bayram (Tek Cevher Yatırım Holding) ve Kaan Karamancı’dan da (Gram Games) yatırım aldı. Garajyeri, günün %95’inde boş duran kişisel araçların ihtiyacı olan kişilere kiralanmasının yolunu açıyor. Araç sahipleri de ekstra gelir sağlıyor. Yüzlerce aracın kayıtlı olduğu kişiden kişiye araç platformuna kayıtla, araç sahipleri de trafi k sigortası, kasko, benzin ve mazot gibi masrafl arını karşılayabilecek duruma gelebiliyor. Platformu kullananların %65’i mobil, %35’i ise bilgisayar üzerinden Garajyeri’ne ulaşabiliyor. Garajyeri.com’un kurucu ortağı Arda Aşkın, “Aile ziyareti, piknik, nikah ve düğün törenlerine gitmek amacıyla kiralama talepleri artıyor. Saatlik kiralama yapanlar iş toplantıları veya rutin dışı ortaya çıkan ve mini seyahatler gerektiren işlerde platformu tercih ediyor” dedi.

Kirala, işte, evde kullan, istediğinde model değiştir

Araç kiralama sektörün dikkat çeken üçüncü trend, yıllık bireysel kiralama. Kişiler araç satın almak yerine, şirketlerden kiralayarak yıllarca kullanabiliyorlar. Özellikle şahıs şirketleri bu konuda öne çıkıyor. Şirket sahibi aracı hem işinde hem günlük yaşamında kullanıyor. TOFAŞ CEO’su Cengiz Eroldu da daha önceki bir açıklamasında, “yıllık bireysel kiralamaların geliştiğine” dikkat çekerek, bunun sektörü destekleyen bir trend olduğunu belirtmişti. Bireylerin bu tercihinde de şirketlerdeki gibi maliyet faktörü rol oynuyor. Ayrıca kişi, arabanın sigorta, bakım ve yakıt gibi maliyetleri ile meşgul olmak zorunda da kalmıyor. Bir şirketten yıllık kiralama yapıyor, izleyen yıl yenileyebiliyor. Dahası bu seçenek farklı araç kullanma imkanı da veriyor. Kullanıcı yıllarca aynı araca bağımlı kalmaktan kurtuluyor. İstediği marka ve modeli değiştirebiliyor. “Araç artık bir yatırım aracı olmaktan çıktı, vasıta görevine dönüştü. Son yıllarda havayolu, deniz yolu ve demiryolu taşımacılığının artmasıyla birlikte insanlar artık şehirlerarası seyahatlerini kendi arabalarıyla yapmıyor. Kiralık araç hizmeti alıyor. Bir ilden aldığı aracı başka bir ilde bırakabiliyor” diyen TOKKDER Yönetim Kurulu Üyesi ve Trio Car Rental Genel Müdürü İlhan Yılmaz, uzun süreli bireysel kiralamalar konusunda da şunları söyledi: “Bireyler, özellikle şahıs şirketleri, mali müşavirlikler, hukuk büroları, özel muayenesi olan doktorlar, yani serbest meslekte çalışanları sürekli araca ihtiyaçları olduğu için kazasını, bakımını düşünmemek, araçsız kalmamak için kiralama yoluyla hizmet alıyor. Aracı hizmet dışı kaldığında kiralama şirketi yerine ikame araç veriyor. Kendi aracınızda böyle bir şansınız yok. Bu henüz Türkiye'de yeni bir trend ama giderek artıyor. Özellikle yerli ve yabancı yatırımcıların bu alana girmesi ile insanlar bu hizmete daha kolay ulaşabilir hale geldi. Bunun yarısına araç paylaşımları da gelişmeye başladı.”