Otomatik BES yavaşladı
Otomatik katılımın 1 Temmuz’da başlayan etabında ‘10-49 çalışanı’ olan 212 bin firma BES’e dahil edilecek. Ancak ilk veriler bu etabın yavaş işlediğini gösteriyor.
SERHAT ALİGİL
Yaşı 45’in altında olan çalışanların bireysel emeklilik sistemine (BES) otomatik katılımı (otomatik BES) 1 Ocak 2017’de başladı.
Halen 1 Temmuz’da başlayan ve ‘10-49 çalışanı’ bulunan işyerlerinin sisteme alındığı yeni etaptayız. Bu kapsamdaki çalışan sayısı 4,1 milyonu, işyeri sayısı da 212 bini aşıyor. 1 Ocak 2019’da ise son etaba; ‘5-9 çalışanı’ bulunan işyerlerine geçilecek. Bu etapta 410 bini aşkın işyerinde çalışan 2,3 milyon kişinin sisteme alınması hedefl eniyor. Ayrıca 2019 başında, daha önceki etaplarda cayma hakkını kullanan ve otomatik BES’ten çıkan 45 yaş altı çalışanlar yeniden sisteme dahil edilmeye başlanacak. Sistemin başladığı günden buyana 1 Temmuz’a kadar ortalama cayma oranı yüzde 50- 55 düzeyindeydi. Buna rağmen 1 Ocak 2017’de başlayan otomatik BES’te 27 Temmuz itibariyle 4 milyon 182 bin 906 çalışan bulunuyor. 2003 yılında başlayan gönüllü BES’teki kişi sayısının 7 milyona yaklaştığı düşünüldüğünde, otomatik BES’te ulaşılan rakam önemli. Öteyandan otomatik BES’teki çalışanların fon tutarı da 3,3 milyar liraya ulaştı.
Farkındalık sorunu var
Ancak 1 Temmuz’da başlayan yeni etapla ilgili ilk veriler, otomatik BES’in bu etabının yavaş işlediğini gösteriyor. Yeni etap öncesi, 30 Haziran’da sistemde olan çalışan sayısı 4 milyon 112 bin 680 kişiydi. Bu sayı 13 Temmuz’da 4 milyon 201 bin 409 kişiye çıktıktan sonra 27 Temmuz’da 4 milyon 182 bin 906 kişiye geriledi. Bu durumu sektör temsilcileriyle konuştuk. Konunun uzmanları, özellikle bu etapta sisteme dahil edilecek işyeri sayısının yüksekliğine, ayrıca bu şirketlerdeki farkındalığın ve altyapının yetersizliğine dikkat çektiler. Gerçekten de 1 Ocak’ta başlayan ve ‘50-99 çalışanı’ bulunan işyeri sayısı 20 bin civarındayken, içinde bulunduğumuz etaptaki işyeri sayısı 210 bini aşıyor. Hatta 1 Ocak’ta başlayan etapta kapsama giren işyerlerinin yüzde 20’nin sisteme dahil edilemediği hesaplanıyor. Ölçek küçüldükçe otomatik BES’le ilgili farkındanlık sorununun büyüdüğünü belirten Anadolu Emeklilik Hayat Genel Müdürü Uğur Erkan şu yorumu yaptı: “Bu etapta bunu daha fazla yaşıyoruz. Bilindiği gibi bu etaptaki işyeri sayısı çok daha yüksek. Ancak bir şeyler söylemek için biraz daha yol almalıyız. 2 aya kadar bu etap ilgili bir netleşme olacağını düşünüyorum. Çalışan sayısı azaldıkça sisteme dahil edilecek şirketlerdeki kurumsallaşma da düşüyor.”
‘Durum kontrol altında’
Katılım Emeklilik Genel Müdürü Ayhan Sincek de, bu etaptaki küçük firmaların kurumsallaşma sorununa, insan kaynakları ve muhasebe servislerinin yetersizliğine dikkat çekerek şu bilgileri verdi: “Kurduğumuz ve kolaylık sunan sistemler işliyor. Ancak işyeri sayısının çokluğu nedeniyle büyük işlem hacmi oluştu. Süreçleri tamamlayamayan çok sayıda işveren var. Süreç uzayacak gibi görünüyor. Yine de durumun kontrol altında olduğunu söyleyebiliriz. İşyerleri sisteme dahil olmak istiyor. Buna karşın, hâlâ otomatik BES ve buna katılması gerektiğinden haberi olmayan çok sayıda şirket var. İşverenlerin bu konuda bilinçlenmesi çok önemli.” Sincek ayrıca, güncel ekonomik gelişmeler ve tartışmalar nedeniyle otomatik BES’in işverenlerin öncelikler sıralamasında gerilere düştüğünü de vurguladı.