Önce arz-talep dengesizliği şimdi hastalık vurdu, patatesin tadı kaçtı

HİLAL SÖNMEZ

KAYSERİ - Adana, Ödemiş ve Hatay gibi erkenci bölgelerde patates fiyatlarında ani yükseliş yaşandı. Arz-talep dengesizliğinden mildiyö hastalığına kadar üretici bir çok sorunla başetmeye çalışıyor. Üretici tedirgin... Türkiye’nin kışlık patates ihtiyacını büyük ölçüde karşılayan Niğde, Nevşehir, Kayseri, Sivas bölgesi içinde gelecek sezonun sıkıntılı olacağı sinyalleri geliyor.

Bundan çok değil, 2-3 ay önce depolarda 25 ila 30 kuruşa alıcı bulamayan üretim fazlası patates, bu günlerde Antalya halinde 3 liraya yükseldi. Türkiye’nin kışlık patates ihtiyacını karşılayan Niğde, Nevşehir ve Kayseri’yi içine alan bölgede, pazar bulunamadığı için depolarda beklemeye alınan 600 bin ton patatese ihracat yolu açılmış ve ton başına 50 liralık teşvik verilmişti. Ancak ihracat tarafında işler beklenildiği gitmedi hem hava sıcaklığının mevsim normallerinden den yüksek olması ile patatesler üreticinin elinde kalarak, maliyetinin altında satıldı. Şu anda ise Adana, Ödemiş ve Hatay gibi erkenci bölgelerde patates fiyatlarındaki ani yükseliş yine iklim faktörü ile ortaya çıkıyor. Mayıs ayındaki dengesiz yağışlara bağlı oluşan mildiyö hastalığı verimi ve rekolteyi ciddi oranda etkiliyor.

Erkenci bölgelerden kış için tehlike sinyalleri geliyor

Patates piyasasında yaşanan kırılganlık ve arz talep dengesizliği hakkında DÜNYA’ya bilgi veren Kamil Aşkın, sosyal medyada ‘patates doktoru’ olarak tanınıyor ve çeşitli bölgelerde üreticilere eğitimler veriyor. Şu anda Biocampus Adana Genel Müdürü olan Kamil Aşkın, “Bugün tüm Türkiye’de arz talep dengesizliğinden kaynaklanan sıkıntılar var. Erkenci dediğimiz bölgede yaşanan sorunlar kış sezonu için Nevşehir bölgesine de tehlike sinyalleri gönderiyor. Maalesef tarımda ve özelikle patateste yaşanan istikrarsızlık önümüzdeki süreçte de devam edecek. Üreticilerimiz umutsuz ve patates piyasasının yağmur, hastalık ya da verim düşüklüğü gibi durumlarda ne kadar kırılgan olduğunu görüyorlar. Patateste üreticiden çok bu işi fırsata dönüştüren aracılar kazanıyor. Bu nedenle şu anda fiyatların yüksek olması da üreticiyi mutlu etmiyor, aksine tedirgin ediyor” dedi.

Arz talep dengesinin sağlanması gerekiyor

Şu anda bazı büyük tarım firmalarının piyasadaki patatesi depo yapmaya başladığını kaydeden Aşkın, “Patatesin kilogram fiyatı Antalya halinde 3 liraya kadar çıkmış durumda. Hastalık nedeni ile Adana ve Hatay bitti, Ödemiş'te ise az kaldı. Bundan sonraki patates Afyon yöresinden çıkana kadar sıkıntı yaşanacak. Türkiye’nin kışlık hasadı ise eylül ekim gibi başlayacak ve geçtiğimiz yıl yaşanan sorun, bu yıl da üreticiyi zora sokacak” dedi. Piyasada yaşanan spekülatif hareketlerin gerek yemeklik gerek tarıma dayalı sanayi sektörü için tehlike arz ettiğinin altını çizen Aşkın, “Üretim planlamasının sağlıklı olmaması dengeleri bozuyor. Bunun önüne geçemezsek her sezon aynı sıkıntıları yaşayacağız. Maliyetin bile altında kalan 25 ila 30 kuruş kilo fiyatı üretici için ne kadar kötüyse, iki buçuk ila 3 lira gibi yükselen fiyat da o kadar kötü. Bugün dekar maliyeti 1600 - 1800 lira arasında olan patatesin kilosunun 45 ila 50 kuruş olması ve bir lira 20 kuruş olarak tüketici filesine girmesi gerekiyor. Kışlık depo fiyatlarında ise bir lira veya bir lira 20 kuruş bandından satılarak, tüketici filesine bir buçuk liradan girmesi gerekiyor. Bu fiyatların en fazla artı eksi yüzde 10 değişmesi hem yemeklik, hem de tarıma dayalı sanayilik patates piyasasının istikrarı açısından çok önemli” ifadelerini kullandı.

Hastalıkla mücadelede bilinç zayıf

Kamil Aşkın, “Tarımsal alanda üretici olmak çok zor. Sizin dışınızda gelişen çok fazla etkenle mücade etmek zorunda kalıyorsunuz. Burada karşımıza çıkan en büyük sorun ise patatesin hastalanması. Mildiyö ise en tehlikeli hastalıklardan biri ve ilaçlama zamanında yapılmazsa büyük kayıp yaşanıyor. Bu hastalık Avrupa’da her sene ortaya çıkıyor ama oradaki üreticilerin kaybı bizim kadar olmuyor. Üreticilerimiz ve çiftçilerimiz maalesef eğitimli ve bilinçli değil. Bir an önce küçük üreticilerin gerekli eğitimleri alması ve ülke olarak arz talep dengesinin sağlandığı ciddi bir politika benimsememiz gerekiyor” diye konuştu.

Kamil Aşkın, üretici için kg fiyatının 3 TL'ye çıkmasının, 30 kuruşa inmesi kadar olumsuz olduğunu söyledi.