Negatif faiz küresel ekonomiyi baltalayacak

Hilal SARI BAŞARAN 

DIŞ HABERLER - Uluslararası Para Fonu (IMF) önceki gün yayınladığı bir raporda negatif faiz oranlarının toplam talebi artırmaya destek olduğunu ve parasal teşviklerle desteklendiğinde fiyat istikrarı sağladığını savundu. Fakat Avrupa Merkez Bankası, Japonya Merkez Bankası ve birçok büyük merkez bankasının daha uygulamaya başladığı negatif faizler uzmanlara göre hiçbir işe yaramayabilir, hatta işleri kötüleştirebilir. Küresel ekonominin merkez bankalarının teşvikleriyle cılız büyümeyle mücadele ettiği bir dönemde, dünyanın en büyük yatırım portföyüne sahip varlık yönetimi şirketleri BlackRock’ın CEO’su Larry Fink negatif faiz oranlarının tüketici harcamalarını vuracağını, kişilerin emeklilikleri için eskisine göre çok daha uzun bir süre tasarruf yapması gerektiği için insanların harcamaya değil tasarrufa yöneldiğini söyledi. Şirketin kendi blokunda konuyla ilgili bir makale de kaleme alan başka bir analist Rick Rieder ise negatif faizlerin çok aşırı olduğunu ve ekonomiye destekten ziyade köstek olduğunu yazdı.

IMF: Talebi artırır, fiyat istikrarını destekler 

IMF ise bazı merkez bankalarının negatif faiz uygulamalarına destek verdi. IMF, merkez bankalarının negatif faiz uygulamalarının ek parasal teşvik sağlanmasına ve kredi şartlarının gevşemesine yardım edeceğini savundu. IMF’nin finansal danışmanı ve para ve sermaye piyasaları direktörü Jose Vinals kaleme aldığı araştırma notunda, “Negatif nominal faiz oranıyla yaşanan tecrübe sınırlı olsa da, bizim şimdilik vardığımız sonuç genel olarak, negatif faizin ilave parasal teşvik ve daha uygun finansal koşullar sunmaya yardım ettiği ve bu koşulların talebi ve fiyat istikrarını desteklediği yönündedir.” ifadelerini kullandı.

6 merkez bankası negatif faiz uyguluyor 

Dünyada şu anda toplam altı merkez bankası negatif faiz politikası uyguluyor. Bunlardan başlıcaları Japonya ve Avrupa Merkez Bankası. Dünya ekonomisinin yaklaşık dörtte birinde resmi faiz oranı sıfırın altında bulunuyor. Macaristan’da yüzde -0.05 faiz uygulanırken, İsveçte yüzde -1.25 faiz uygulanıyor. Negatif faiz ilk olarak İsveç, Danimarka ve İsviçre tarafından uygulanmaya başlandı.

Neden işe yaramıyor?

Yaşlanan nüfus daha çok biriktiriyor

Küresel ekonominin en büyük sorunlarından biri ekonomik büyüme potansiyelini özellikle de gelişmiş ülkelerde gittikçe daraltan yaşlanan nüfus. Birçok ülkede - Japonya, Avrupa Birliği üyeleri ve Çin de dahil - insanlar ekonomiden çekiliyor. Bu da insanların emeklilik dönemi için daha fazla birikime ihtiyaç duymasına neden oluyor. Fink yaptığı açıklamada “35 yaşında bir kişi emeklilik için faiz oranlarının %5 olduğu bir döneme göre üç katı daha fazla birikim yapmak zorunda” diye konuştu.

Teknoloji, fiyatları düşürüyor

Negatif faizlerin fiyat istikrarını sağlayamamasının en önemli nedeni ise teknolojinin fiyatları düşürüyor olması. Teknoloji tüm dünyada ‘kötü’ enfl asyonu düşürerek, gıda, enerji gibi birçok şeyin fiyatını düşürdü. Otomasyon teknolojilerinin maliyetleri düşürme odaklı inovasyonlar gerçekleştirmesi, her gün daha rekabetçi bir ortam ve enfl asyon baskı eğilimi yaratıyor.

Zayıf para birimi talebi artırmıyor

Negatif faiz oranlarının bir faydası da para birimlerini zayıfl atarak bölgenin ihracatını artırmak. Fakat tarihi olarak bu yaklaşım işe yaramış olsa da, uzmanlar şu anda her ülkenin aynı yöntemle para birimini düşürmeye çalıştığı durumda, zayıf para biriminin toplam talebe bir etki yapamadığına dikkat çekiyor. Japonya’da negatif faize geçildiğinden beri Topix endeksi %17 gibi çok sert düşüş kaydetti.