Narenciyede 'pazar' hesabı

EMRE ESER / dunya.com

Rusya ile yaşanan uçak krizinin ardından ihracatta büyük düşüş yaşayan narenciye üreticileri, bu kez ihracatta ilk sıraya yerleşen Irak pazarı için kaygı duymaya başladı. Irak ile yaşanan ‘Başika Askeri Üssü’ anlaşmazlığı sonrası narenciye ihracatçıları krizin büyümesi ve bu pazarın da gelişmelerden olumsuz etkilemesinden endişeli. Sektörün asıl umudu ise bugünkü Erdoğan-Putin zirvesinden müjde gelmesi.

Üreticilerde ‘Başika’ kaygısı

Rusya ile yaşanan sıkıntıların ardından Irak, narenciyede Türkiye’nin en büyük ihracat kapısı oldu.

Eylülde Irak pazarına yapılan narenciye ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre; miktar açısından yüzde 157, değer açısından yüzde 208 artış gösterdi. Geçtiğimiz ay Irak’a yapılan 20 milyon ton narenciye satışından 9.1 milyon dolar gelir elde edildi. Ancak, Irak ile yaşanan ‘Başika Askeri Üssü’ anlaşmazlığının daha da derinleşmesi yeni bir pazar kaybına yol açabileceğinden üreticiler, tablolara yansıyan bu sevindirici rakamların da sekteye uğrama riskinden kaygılı. Türkiye Narenciye Tanıtım Grubu Başkanı Ali Kavak, "Yaşanan son gelişmeler ihracatçıları tedirgin ediyor. Şimdilik bölgedeki ortaklar ile bir sorun yok ama, sıkıntının büyümesi en büyük pazarımız için büyük tehlike olabilir. Özellikle Kuzey Irak bölgesinden giderek artan talep var. Burası gerçekten önemli bir konumda" değerlendirmesini yaptı.

Gözler yeniden Erdoğan-Putin zirvesinde

Bu arada narenciye üreticileri Putin’in bugün gerçekleştireceği Türkiye ziyareti ile yeniden heyecanlandı. Sektör temsilcileri, bugün gerçekleşecek Erdoğan-Putin zirvesi sonrasında narenciye ihracatına konan engellerin artık kalktığı müjdesini duymak istiyor.

Putin ziyareti ile oluşacak yeni bir olumlu havanın ve atılacak resmi adımların geçmişten bu yana en önemli pazar olan Rusya için çok önemli olduğunu ifade eden Türkiye Narenciye Tanıtım Grubu Başkanı Ali Kavak, oluşan havanın sadece narenciyeye değil tüm yaş sebze ve meyve pazarına katkı sağlayacağını ifade etti.

Putin ziyareti sonrasında yasakların kalkmaması durumda zor günlerin yaşanacağını belirten Kavak sözlerine şöyle devam etti: "Rus halkı alışkanlıkları olduğu için Türk ürünlerini çok iyi tanıyor ve biliyor. Bizim tekrar pazara girmemiz bu yüzden daha kolay olacak” dedi.

Narenciye ürünleri içerisinde Türkiye’den şu an Rusya’ya sadece limon gidiyor. Eylül ayında 8.7 milyon kilogram limon ihracatından 6 milyon dolar gelir sağlandı.

Rusya'ya uygulanan ambargo Avrupa pazarını da vurdu

Öte yandan AB üyesi ülkeler Rusya'ya uygulanan ambargo nedeniyle ürünlerini içerde tutmak zorunda kaldı. Bölgede fiyatların düşmesi ve ürün fazlalığı nedeniyle buraya yapılan ihracat başta Hollanda, İtalya, Yunanistan, İspanya ve Polonya olmak üzere ciddi kayba uğradı. Ukrayna'da yaşanan ekonomik kriz ise yine o bölgeye yapılan ihracatı ciddi oranda düşürdü ve ihracat yapılan ülkelerin sıralaması değişti. Önceden Rusya ve Ukrayna gibi ülkelerin yerini Irak, Arabistan ve Malezya gibi ülkeler aldı.

Üreticiler boş durmuyor

Narenciye üreticileri Rusya'da yaşanan kaybın telafisi için boş durmuyor. Çin başta olmak üzere Malezya ve Endonezya pazarı için yoğun çalışmalar yapılıyor. Kavak, “Rusya'da kaybettiğimiz alanı başka pazarlarda bulmaya çalışıyoruz. Yeni hedefimiz başta Çin olmak üzere Uzakdoğu pazarı. Bu konuda altyapı çalışmalarını tamamladık iş sadece ülkeler arasındaki ikili anlaşmalara kaldı” bilgisini verdi.

En fazla gelir Ortadoğu'dan

Türkiye, eylül ayında 59.3 milyon kilogram narenciye ihracatı gerçekleştirirken, 39 milyon dolar gelir elde etti. Eylül ayı ihracatına göre en fazla gelir getiren bölge 12 milyon 572 bin  dolar ile Ortadoğu oldu. Ortadoğu’yu 10 milyon 776 bin dolar ile AB ülkeleri takip etti.

Türkiye Narenciye Tanıtım Grubu eylül ayı verilerine göre narenciye ihracatında  ilk sırada 9 milyon 148 bin dolar ile Irak bulunuyor. Daha sonra sırasıyla 6 milyon 22 bin dolar ile Rusya, 2 milyon 571 bin dolar ile Suudi Arabistan, 1.8 milyon dolar ile Romanya, 1.5 milyon dolar ile Polonya,1.5 milyon dolar ile Almanya geliyor.

Portakal'da yeni pazar Bosna

Çeşit olarak bakıldığında Rusya'nın limondan vazgeçemediği görülüyor. Limonda ilk 5 sıra şöyle: Rusya, Irak, S.Arabistan, Romanya, Polonya.

Greyfurt üretiminin büyük bölümü ise Gürcistan-Azerbeycan-Nahçivan üçlüsüne gidiyor. Daha sonra Ukrayna ve Bulgaristan geliyor.

Mandalina ihracatında  en fazla talep Irak'tan gelirken onu sırasıyla B. Rusya, S. Arabistan, Ukrayna ve Gürcistan takip ediyor.

Türkiye'nin portakal ihracatında lider Irak olsa da Sırbistan ve Bosna pazarının yanı sıra Dubai'de önemli bir konumda bulunuyor.