Milyarlarca dolarlık yol ve köprü pazarlıkları başlıyor

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - Önümüzdeki ayın başında, ekonomide gündem iki büyük ihale olacak. İhalelerin ikisi de aynı konuda, adımları aynı günlerde atılacak, süreç paralel ilerleyecek.

Her şey yolunda giderse mayıs ayında Türkiye'nin 2 Boğaz Köprüsü ve 7 otoyolunun işletme hakkını almaya hak kazanan konsorsiyum ile 3. Boğaz Köprüsü ve bağlantı yollarını yapacak konsorsiyum belli olmuş, bu işler sahibini bulmuş olacak. Kritik tarih 5 Nisan! Köprüler ve otoyolların işletme hakkı devirinde ön yeterlilik başvurusu için son gün. İhalenin muhtemel katılımcıları belli olmuş olacak. Aynı gün 3. köprü için son teklifler kabul edilecek ve ihale yapılacak.

5 Nisan'ı önemli kılan yalnızca iki ihalede aynı gün adılar atılması değil, aynı zamanda ihalelerin büyüklükleri... Özelleştirme ihalesinde yıllık geliri 750 milyon lirayı bulan varlıkların işletme hakkı devrinde iki önemli adımdan ilki atılacak. Bu masada milyar dolarlar konuşulacağı kesin. Aynı şekilde 5 Nisan'da 3. Köprü ve Kuzey Marmara Otoyolu projesi bölünerek ihale edilecek. Bölünmesi durumunda bile masadaki büyüklük 2 - 3 milyar dolar, belki daha fazla olabilecek. Bu projenin tamamı hükümet kaynaklarına göre 6 milyar dolardı. Dolayısıyla nisan ayında iki ayrı masada milyar dolarlık pazarlıklar yapılacak. Bu durum, Nisan'a 'yol ve köprü' gündemiyle girileceğini gösteriyor.

29 Mart'ta teklifler veriliyor

3. Boğaz Köprüsü ve bağlantı yolları ihalesi için teklifler 29 Mart'tan itibaren idareye teslim edilecek. 5 Nisan saat 14.00 itibariyle teklif alımı süreci bitmiş, başka bir ifade ile sandık kapanmış olacak. Yarım saat sonra saat 14.30'da kapalı zarfla teklifler alınarak ihale yapılacak. Aynı gün, otoyol ve köprü özelleştirmelerinde ön yeterlilik başvuruları tamamlanmış olacak.

Böylece yol ve köprülerde iki önemli adım nisan başında atılmış olacak. 'Yol ve köprü' gündemi mayısa da taşınacak. 17 mayıs'ta ön yeterlilik almış şirketler, köprü ve otoyolların işletme hakkı ihalesinde kapışacak. Bu ihalede teminat bedeli 200 milyon dolar.

Özelleştirme ihalesi ile ilgilenen 20'den fazla şirket var. Toplam uzunluğu 2 bin 236 km'yi bulan 7 ayrı otoyol, iki çevre yolu ve iki Boğaz Köprüsü tek paket halinde satılacak. Bu ihale çok önemli çünkü, Körfez Köprüsü ve İzmir Otoyolu'nu kaysayan en büyük YİD projesinden sonra, Türkiye’nin en büyük ikinci YİD işi olacak.

İki Boğaz köprüsü ve otoyol özelleştirmeleri dünya basınının da dünya şirketlerinde ilgili alanında. Business Week, daha önce "ABD, Asya ve Avrupa menşeli inşaat şirketleri köprü ve otoyol özelleştirmeleri ile çok yakından ilgileniyor. En az dört grup büyük bankalara 3 milyar dolar kadar satın alma kredisi için başvuru yaptı. Özelleştirme ihalesinden 3 ila 6 milyar dolar getiri elde edilebilir" diye yazdı. Derginin yazısında "ilgili" oldukları belirtilen şirketler şunlardı: AB’nin bir numaralı inşaat şirketi Vinci SA, Autostrade per I’Italia SPA, Malezya menşeli UEM Group Behrad. İtalyanların ilgisini doğrulayan başka bir açıklama da Garanti Yatırım İcra Kurulu Başkanı Metin Ar'dan gelmişti. Ar, bir açıklamasında, "İtalyan Atlantia grubunun alt şirketi Autostade 3 - 4 milyar dolarlık otoyol özelleştirmesine talip. İtalyanların rakipleri İspanyollar, Portekizler, Fransızlar ve Avusturyalılar olacak gibi görünüyor” demişti.

Koç, ilgisini açıkladı

Koç Holding'in, Kamuyu Aydınlatma Platformu'nda (KAP) yayımlanan özel durum açıklamasında, otoyollar ve köprülerin özelleştirilmesine ilişkin ihaleye ortak teklif verilmesinin değerlendirildiğini bildirmişti. Açıklamada, 'Otoyollar ve Köprülerin Özelleştirilmesi Hakkında İhale İlanı' kapsamında birlikte teklifte bulunma imkanlarının değerlendirilmesi amacıyla şirketle, merkezi Malezya'da bulunan UEM Group Berhad ve Yıldız Holding iştiraki olan Gözde Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı AŞ arasında, ortak girişim grubu kurma çalışmalarına yönelik bir mutabakat sözleşmesi imzalandığı belirtilmişti.

"15 firma ilgileniyor"

Bu özelleştirmeye teklif vermeyi değerlendireceği açıklanan veya ileri sürülen diğer konsorsiyumlar şöyle: Limak-Fransız Vinci ortak girişim grubu; Alarko - Fiba - Nurol - MV Holding ortak girişim grubu; Akfen Holding - İtalyan Autostrade Per I'Italia, Doğuş Holding ve Makyol İnşaat ortak girişim grubu; İspanyol otoyol işletmecisi Cintra, IC Holding ve STFA konsorsiyumu. ÖİB kaynakları son üçlünün 'otoyol ve köprü özelleştirmesinde yer almak için konsorsiyum oluşturmaya çalıştıklarını" belirtmişti. İspanyol altyapı şirketi Ferrovial'ın iştiraki Cintra, Avrupa'nın önde gelen otoyol işletmecilerinden. İspanya, Portekiz, Yunanistan, İrlanda, Kanada ve ABD'de sözleşmeleri var. TAV'da hisse satan Akfen Holding'in patronu otoyol ihaleleriyle ilgili olduğunu açıklamıştı. Doğuş Holding ve Makyol İnşaat ile eşit ortaklık yapısında kurulmuş OGG ile teklif verileceği açıklaması KAP'a yapılmıştı. ÖİB kaynakları 15 civarında firmanın ilgili olduğunu belirtmişti. Anadolu Grubu Başkanı Özilhan, “İhaleyi istiyoruz ama şartlara da bakacağız” sözleriyle ilgilerini ifade etmişti. Doğrulanamayan açıklamalara göre bu ihale ile Sabancı, Çukurova, Türkerler ve Ciner Grubu da ilgileniyor.

Pakette neler var?

Otoyol ve köprü özelleştirmesinde paket bir hayli dolu. İhale, 7 büyük otoyol, 2 çevre yolu, 2 köprüyü kapsayan altyapıların üzerindeki hizmet tesisleri, bakım ve işletme tesisleri, ücret toplama merkezleri ve diğer mal ve hizmet üretim birimleriyle tek paket halinde, 25 yıl süreyle işletme hakkının devrini içeriyor. Paketteki varlıklar şunlar:
1. Edirne-İstanbul-Ankara Otoyolu
2. Pozantı-Tarsus- Mersin Otoyolu
3. Tarsus-Adana-Gaziantep Otoyolu
4. Toprakkale-İskenderun Otoyolu
5. Gaziantep-Şanlıurfa Otoyolu
6. İzmir-Çeşme Otoyolu
7. İzmir-Aydın Otoyolu
8. İzmir Çevre Otoyolu
9. Ankara Çevre Otoyolu
10. Boğaziçi Köprüsü
11. Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ve Çevre Otoyolu

3. Köprü'ye teklifler 5 Nisan'da

Üçüncü Köprü ve bağlantı yollarında "18 ilgili" sözkonusuyken, ihaleye katılım olmamış, hükümet B planını devreye koyduğunu, yeni ihalenin nisan ayında yapılacağı açıklanmıştı. Proje, ilk olarak 8 Mart 2011’de ilan edilmiş ve yap-işlet-devret modeli ile 23 Ağustos 2011’de ihalesinin yapılacağı açıklanmıştı. Proje ihalesi için şartname satın alan firmaların erteleme talebinde bulunmaları üzerine ihale tarihi 10 Ocak 2012’ye ertelenmişti. Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, ihalenin nisan ayında yenileneceğini açıklamıştı. Bakan Yılıdırım'ın bu ihale ile ilgili açıklaması şöyleydi:

"Projeyi tekrar gözden geçirdik ve ikiye böldük. Toplam 430 kilometre yol ve bir köprü olmak üzere yaklaşık 6 milyar liralık bir projeydi. Şimdi yeni durumda ihaleye çıktığımız proje, köprü artı 90 kilometre yolu, yap-işlet-devret modeliyle tekrar ihale ediyoruz. 5 Nisan'da teklifleri alacağız. Geri kalan kısmı da eş zamanlı olarak milli bütçeden yapmış olacağız. Bu projenin toplam bedelinin öncekine göre yarıdan az kısmını teşkil ediyor. Bu sefer teklif geleceği konusunda oldukça ümitliyiz. Teklif gelecektir, çünkü hem projenin hacmi küçüldü hem geri dönüş süresi, karlılığı daha da artırıldı. Ona göre bazı ilave trafik garantileri verildi. O yüzden daha cazip hale geldi ve teklif verileceğini öngörüyoruz. Kalan kısımlarının milli bütçeden yapılıyor olmasının diğer yatırımlarımıza olumsuz etkisi olmayacak. Onu mevcut bütçe imkanları içerisinde yapacağımızı düşünüyoruz."

Otoyollarda hedef büyük

Türkiye'nin halen çok uzun otoyolları yoksa da projeleri büyük. Mevcut otoyalların toplam uzunluğu 2 bin 236 km. Buna en büyük katkı Körfez köprüsü ve İzmir Otoyolu ile olacak. Bu işin ihalesi yapıldı, yapımı işi başladı. Bu yolla birlikte 3 bin km'ye yaklaşacak. 2019 yılında 6 bin 118 km'ye, 2023'te de 7 bin 827 km'ye ulaştırılması hedefleniyor. 15 Kasım 2011 itibariyle 21 bin 227 km olan bölünmüş yol uzunluğu da 2015'te 26 bin km'ye, 2023'te 36 bin 500 km'ye ulaşacak.
2002'de bin 714 km'ydi:
Yıllar itibariyle otoyol uzunluğu ve hedef:
* 31 Aralık 2002 1.714 km
* 25 Ağustos 2011 2.236 km
* 2019 Hedefi 6.118 km
* 2023 Hedefi 7.827 km

İlgilenen veya adı geçen şirketler

*Yabancılar:

Vinci SA (Fransız)
Autostrade (İtalya)
UEM Group Behrad (Malezya)
Cintra (İspanyol)

*Yerliler:

Koç Holding
Yıldız Holding (Gözde)
Anadolu Grubu
Limak
Alarko
Fiba
Nurol
MV Holding
Akfen Holding
Doğuş Holding
Makyol İnşaat
IC Holding
STFA