Limanda ‘tartı’ sıkıntısı

Mehmet FİLOĞLU 

İSTANBUL - Uluslararası Denizcilik Örgütü konteynerlerin doğrulanmış brüt ağırlığının gemiye yükleme yapılmadan önce bildirilmesini zorunlu hale getirdi. Mal sahibi dolumu tamamlanmış konteynerin toplam brüt ağırlığının teyidiyle yükümlü kılındı. Türkiye’de bu uygulama 1 Temmuz itibariyle yürürlüğe girdi. Ancak uygulamada ciddi sıkıntılar olduğu bilgileri geliyor. İşlerin nasıl yürütülmesi ile ilgili bilgi boşlukları bulunuyor. Ayrıca limanların teknik yetersizlikleri sürecin yavaşlamasına yol açıyor ve maliyet artıyor. 

Kimse işi üstlenmek istemiyor

İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Zekeriya Mete, konteynerlerin dolu tartım işlemini sadece gümrükteki kantarların yapabilmesinin, ihracatlar için konteynırların limana girişinde kantar sıralarına yol açtığını kaydetti. Fiyatlama konusunda da belirsizlik olduğunu aktaran Mete, uygulamada yaşanan karışıklığı şöyle anlattı: “Konteynerlerin dolu tartım işlemi gümrükte olduğu için hem acente, hem forwarder firması, hem gümrükçü, hem de iç nakliye yapan firma bu işlemi kendilerinin yapmayacağını savunuyor. Bir firmamızın 1 yükünü tartım işlemi 1,5 gün sürmüş ve tartımla ilgili hiçbir yerden kiloyu öğrenememişler. Diğer bir yüklerini de yine hiçbir firma kabul etmemiş ve 1 gün süren konuşma sonucunda en sonunda 1 firma (gümrükçü) bir kereliğine bu işlemi yapacağını ileterek işlemlere başladı.” 

Zekeriya Mete, “Uygulamaya ilişkin yöntemlerin hafifletilmesi veya kaldırılması talebimizi Ekonomi Bakanlığı’na, TİM, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na ilettik. Bu konuda ihracatçıyı mağdur etmeyecek yeni bir sistemin geliştirilmesini, bu süreçte ise adapte edilen sistem ile ilgili eksikliklerin giderilmesini ilgililerden talep ediyoruz” diye konuştu. 

İlk günlere göre düzelme var 

Bulut Gümrük Yönetim Kurulu Başkanı İlhan Bulut, uygulamanın özellikle ilk günlerinde ciddi karmaşa yaşandığını, zarara yol açtığını söyledi. Ancak acenteler ve liman yönetimlerinin attığı bazı adımlarla kısmen bir rahatlama sağlandığını kaydetti. Bulut’a göre sağlanan iyileşmeye rağmen yeni uygulama hala zaman ve maliyet konusunda şirketlere zarar veriyor ve güncellenmesi gereken alanları var. 

Gümrük idaresini bağlamıyor 

Konuyla ilgili değerlendirme yapan İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği, “Doğrudan doğruya gümrük müşavirlerinin sorumluluğunda olamayan konteynerlerin brüt ağırlıklarının tespiti işlemi, limanlardaki tartı sisteminin düzeni ve bazı yetersizlikler nedeniyle problem yaratacağı aşikardır” açıklaması yapmıştı. Söz konusu uygulamaların uluslararası denizcilik Örgütü ve Uluslararası anlaşmalarla belirlenmiş yazılı kurullar olduğu hatırlatılırken, “Bu uygulama gümrük idaresini bağlayan bir işlem değildir. Gümrük idaresinin yaptığı kontrollerin dışında olan tartım işlemi neticesinde tespit edilen brüt ağırlık gemi güvenliğini ve kıyı güvenliğini ilgilendirmektedir. Dolu konteyner tartı işlemi ihracatçı firma ile yukarıda adı geçen acentelerin sorumluluğundadır” ifadeleri kullanıldı.

5 adımlı zorlu süreç

Gemiyle yapılan konteyner taşımacılığında ağırlık ölçümü için her biri sırasıyla yapılması gereken beş adım bulunuyor. Öncelikle konteyner alınıp yüklemeye alınıyor. Yükleme sonrasında irsaliye ve taahhütname düzenlenerek gümrüğe gönderiliyor. Gümrükte gümrükçü ve nakliyeci firmanın kantar sırası alması ve tutanakla birlikte beyanname görüntüsünü kantara teslim etmesi gerekiyor. (Kantar için VGM sertifikası gerekiyor ve bu sertifika sadece gümrükte bulunuyor) Verilen beyanname ve kantarın birbirini tutmaması durumunda usulsüzlüğe göre beyannamenin düzeltilmesi şart. Belirli bir sayıdan sonra firma sorunlu listesine düşüyor. Kantardan alınan evraklar (düzeltilmiş) beyanname ile birlikte örtüştürülerek beyannamenin, Cut Off saatinden önce acente ve kaptana teslim edilmesi gerekiyor. Teslim edilmeyen evrakların konteynerleri gemiye alınmıyor.