Küresel ekonomiye siyaset yön verecek

Evrim KÜÇÜK

DIŞ HABERLER - Bu yıl hem dünyada hem de ülkemizde ekonominin seyrinde siyasetin gölgesi hissedildi. Küresel piyasalarda yatırımcının tercihlerinin belirlenmesinde ABD seçimleri, İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılmasına (Brexit) yönelik referandum, son zamanlarda ise İtalya’daki kabine değişikliği gibi politika belirsizlikler etkili oldu. Sayılı günlerin kaldığı yeni yılda da yatırımcının bir gözü merkez bankalarının kararlarında diğeri ise politikacılarda olacak.
The Economist tarafından yayınlanan The World in 2017’de (2017’de Dünya) küresel ekonominin hız kazanmakta zorlanacağı ve dünya ekonomisinde yeni normalin ‘cılız büyüme ‘ olduğu yorumu yapıldı. Dergiye göre yeni yılda ekonomiyi şekillendirecek unsurların başında politik gelişmeler gelecek. ABD’de 6 Kasım seçimleriyle göreve başlayan Donald Trump yönetimi bazılarına göre yeni bir dünya düzeninin başlangıcı olabilir. Trump yönetiminin altyapı harcamalarını artırma, vergileri indirme, parasal politikanın sıkılaştırılması konusunda daha ağır hareket etme planları ve ticarette nasıl bir bir politika izleyeceği yakından izlenecek. Yatırımcının odağında ayrıca Brexit’in İngiltere ve Avrupa ekonomisine etkisi olacak. İlkbahar aylarında yapılacak Fransa’daki başkanlık seçimleri ve muhtemelen eylülde yapılacak Almaya parlamento seçimleri de piyasaların radarında. Bunun nedeni ise seçimlerde sağ kanadın güçlenmesinin daha milliyetçi ve ticari işbirliğine daha mesafeli bir atmosfer yaratabilecek olması.

Dünya, yüzde 3’ün altında büyüyecek

The Economic Intelligence Unit (EIU) tahminlerine göre küresel ekonomi cari fiyatlara göre önümüzdeki yıl art arda 6’ncı yıl yüzde 3’ün altında kalacak. 2008 krizinden sonra beklenen ancak bir türlü gelmeyen güçlü büyüme EIU’a göre 2017’de de yaşanmayacak. Reel olarak yüzde 4 büyüme genellikle güçlü bir performans kabul edilirken, yüzde 3 civarında gezinen büyüme rakamları normal kabul ediliyor. 2017’de dünya ekonomisinin sadece yüzde 2.5 büyüyeceği tahmininde bulunan EIU, gelecek yıllarda da ekonomi bundan daha iyi bir büyüme sergileyemeyecek. Satın alma gücü paritesine göre ise 2017’de büyüme beklentisi yüzde 3.4.
2017’de en hızlı büyüme yüzde 5.2 ile Asya’da gerçekleşecek. Sahra Altı Afrika yüzde 3.0, Ortadoğu ve Kuzey Afrika yüzde 2.8 ile Asya’yı takip edecek. Kuzey Amerika’da yüzde 2.3, Doğu Avrupa’da yüzde 1.9, Latin Amerika’da yüzde 1.7 ve Batı Amerika’da yüzde 1.1 büyüme bekleniyor. ‘Zayıfl ık her yerde’ diyen The Economist’e göre ABD gelecek yıl yüzde 2.5 büyümeyi aşamayacak. Euro Bölgesi’nde altı yıldır büyüme yüzde 2’nin altında kalırken, AB’Den çıkma hazırlığı yapan İngiltere’de ekonominin sadece yüzde 1.4 büyüyeceği tahminleri yapılıyor.

Japonya yüzde 1’e bile ulaşamayacak. Borç yükü altında ezilmeye başlayan ve konut sektöründeki yavaşlama iyici hissedilen Çin’de 2017’de ekonominin yüzde 6.0 genişlemesi beklenirken, gelecek yıl büyüme ani bir frenle yüzde 4’e inebilir. Dünyanın ağırtopları arasında sadece Hindistan’ın yüzde 7.5’lik sağlam bir performans göstermesi bekleniyor. İki yıl süren resesyondan sonra Rusya yeniden büyümeye geçecek.

Türkiye için iyimser tahmin

Finans kuruluşlarının Türkiye için 2017 yılı büyüme tahminleri yüzde 2.6 ile 3.3 arasında değişirken, The Economist Türkiye için iyimser tahminde bulunanlar arasında. Dergiye göre Türkiye ekonomisi gelecek yıl yüzde 3.3 büyüyecek. IMF, Türkiye’nin 2017’de yüzde 3.0, Morgan Stanley yüzde 2.6 büyüyeceğini öngörüyor. Türkiye’de yaşanan darbe girişiminin AKP hükümetine desteği artırdığı yorumunu yapan dergi 2017’de Türkiye’de kişi başına gelirin 9.821 dolar olarak gerçekleşeceği tahmininde bulundu. Satın alma gücü paritesine göre ise kişi başına gelir 21.800 doları bulacak. Enflasyon oranını yüzde 7.2, bütçe açığının GSYH’ye oranını yüzde 2.0 olarak öngördü.

İran, Çin’i takip ediyor

Dergiye göre 2017’de not edilmesi gereken en önemli pazarlardan biri İran olacak. İran’ın bölgesel bir güç olmak için Çin’i izleyebileceğini belirten dergiye göre 2017’de İran’ı anlamak için 1990 Çin’ine bakmak gerek. Uluslararası izolasyondan kurtulmasının ardından İran’daki dinamik girişimciliğin iyiden iyiye hissedileceğine dikkati çeken The Economist, tıpkı Çin’de olduğu gibi İran’da da endüstriyel yatırımların büyümenin anahtarı olabileceğini kaydediyor. Ülkenin otomotiv, ilaç, turizm, gıda ve halıcılık sektörlerindeki gelişmeye dikkat çeken dergi, Avrupa ve yeni Asya arasındaki ticari bağları güçlendirenlerin bundan zararlı çıkmayacağı yorumunu yapıyor.

Yeni yılın büyüme şampiyonu Yemen!

Finans krizi sonrasında gelişmekte olan ülkelere azalan sermaye akışı 2016’da canlandı. Sermaye hareketlerindeki hızlanma, yeni istihdam yaratmaya çalışan gelişen ülkeler için iyi haber. 2017’de de büyümenin şampiyonu gelişen ülkelerden çıkacak. İç savaşla çöküşün eşiğine gelen Yemen, barışın sağlanması halinde gelecek yıl yüzde 9.0 ile dünyanın en hızlı büyüme potansiyeline sahip. İkinci sırada sivil ve eskeri güçlerin anlaşmaya varmasının ardından ekonomisi rahatlayan Myanmar geliyor. Bu ülkenin yüzde 8.6 büyüme yakalayacağı tahmin ediliyor. Siyasi istikrarın sağlandığı ve yabancı yatırımların teşvik edildiği Fildişi Sahilleri yüzde 8.3 ile bu ülkeleri takip ediyor. Mineral ihracatının verdiği destekle Moğolistan’ın yüzde7.8, altyapı yatırımlarının desteklediği Laos’un yüzde 7.6 büyümesi öngörülüyor. Dünyanın başlıca ekonomileri arasında büyümenin yıldızları arasında girmeyi başaran tek ülke, piyasa reformları sayesinde yüzde 7.5 ile Hindistan oldu. Gana’nın da aynı oranda büyümesi bekleniyor. Listedeki diğer ülkeler yüzde 7.2 ile Kamboçya, yüzde 6.8’lerlik büyüme ile Bhutan ve Cibuti.

2017 yılı küresel ekonomik tablo

► Almanya: Angela Merkel’in en geç ekimde yapılması beklenen seçimlerde dördüncü kez başbakanlık koltuğuna oturması bekleniyor. Başlıca görevi İngiltere’nin ayrılmasına karşık AB’nin bütünlüğünü korumaya çalışmak olacak. Ülkede 2017’de ekonomik büyümenin yüzde 1.3 ile Avrupa ortalamasının üzerine çıkması ancak 2016’nın gerisine düşmesi bekleniyor.

► Bulgaristan: Kemer sıkma karşıtı gösteriler sonrasında ekonomiye ivme kazandıracak politikalar gündeme getirilecek. Büyüme beklentisi yüzde 3.2 ile Avrupa&nın üzerinde.

► Çek Cumhuriyeti: Almanya pazarındaki canlanmanın etkisiyle ekonomisi destek bulacak. Özellikle otomotiv endüstrisinde vites yükseliyor. 2017’de GSYİH’nin yüzde 2.7 artması beklenen ülkede enflasyon tahmini yüzde 1.7.

► Fransa:Nisan ayındaki başkanlık seçimi ülke için kritik. Terör, Brexit ve göç dalgası aşırı sağı güçlendirdi. Brexit’in dolayı ve doğrudan etkileri ekonomide hissedilecek. Ekonominin gelecek yıl yüzde 1.1 büyümesi bekleniyor.

► Hırvatistan: 2016’da iktidara gelen Andrej Plenkovic hükümeti, ekonomik politikalara odaklandı ve önceki hükemetten daha istikrarlı bir görünüm sergiledi. Tüketici güvenini pekiştiren bu durum ekonomik büyümeye yüzde 2.2 olarak yansıyacak. Yine de ekonomi 2007-08 krizi öncesi seviyenin altında.

► İngiltere: Ülkenin gelecek birkaç yılını, AB’den ayrılma oyu sonrasında, Avrupa ve dünyanın geri kalanı ile geliştirilecek yeni ilişkiler renklendirecek. Brexit’in soğutu etkisini bertaraf etmek için ekonominin yeni teşviklere gereksinimi olacak. Merkez Bankası’nın cephanesi tükenmek üzere olduğundan teşvikler mali politikalara kayacak.

► İspanya: Siyasi problemlere rağmen, ekonominin daha önce uygulamaya konan reformlardan fayda sağlaması bekleniyor. Yeni yılda büyüme beklentisi yüzde 2.0.

► İtalya:Siyasi belirsizlik, finans sisteminin zayıflaması ve Brexit’in etkisiyle ekonomik çatlak büyüyecek. 2017’de GSYİH artışı binde 9 olarak tahmin ediliyor.

► Macaristan:Hükümetin, Nisan 2018’deki seçimler öncesinde hayata geçirdiği vergi kesintileri ve kamu harcamalarındaki artışın yardımıyla ekonominin ivme kazanması bekleniyor. Büyüme yüzde 2.4 ile Avrupa normlarının üzerine çıkacak Enflasyonun yüzde 1.7 olacağı hesaplanan ülkede kişi başına gelir 12.755 dolara olarak gerçekleşecek.

► Polonya: Ekonomik sıkıntıların ve AB ile yaşanan bazı gerimlerin 2017’de olması bile hükümetin çökmesi ihtimalini doğuruyor. Büyüme beklentisi yüzde 2.9.

► Portekiz: Kriz öncesi uygulanan kamer sıkma politikalarının tersine çevrilmesi çabaları sürecek. Ekonomide küçük çaplı bir ralli beklentisi var. Büyüme tahmini yüzde 1.3. Kişi başına gelir 20 bin dolara yaklaşacak.

► Romanya: Tüketimde canlanma var. Tüketim artışı ekonomik büyümenin yeni yılda yüzde 3.4 olarak gerçekleşmesini sağlayacak. Kişi başına gelir 10 bin doların biraz üzerinde.

► Rusya: AB’nin Moskova’ya uyguladığı yaptırımların süresi Ocak 2017’den itibaren uzatılacak. Rusya’nın misilleme olarak yaptığı yaptırımlar da yürürlükte kalmaya devam edecek 2017’de ülkenin parasal durumu kritik bir döneme giriyor. En önemli iki nakit kapısından biri olarak görülen Rezerv Fonu’nun 2017’de tükenmesi bekleniyor. Bunun sonucunda harcamalardaki kısıntı derinleşebilir. Enfl asyonun yüzde 5.7 olarak tahmin edildiği 2017’de büyüme beklentisi yüzde 0.7.

► Yunanistan: Yüzde 1.5’lik ılımlı bir büyüme bekleniyor ancak siyesi sorunlar da dikkate alındığında The Economist, Yunanistan’ın, İngiltere’den önce AB’den çıkma ihtimalinin hala masada olduğu uyarısı yapıyor.

► Avustralya: Madencilik kapasitesinin artırılmasına yönelik yatırımların meyvesini vermesi ve tüketici harcamalarının artmasının etkisiyle ülkede siyasi sorunların ekonomiye etkisi fazla yok. Ekonomik büyüme 2017’de yüzde 2.9, enflasyon ise yüzde 2.2 olarak bekleniyor.

► Çin: İhracata yatırım modelinden tüketimi artırma modeline geçişin etkisiyle ekonomi daha yavaş büyüyor. Kredi artışının yarattığı varlık balonunun söndürülmesi, vasıflı istihdam yaratmada güçlükler yaşanıyor. Gelecek büyümenin yüzde 6. olması bekleniyor. 1.37 milyar nüfuslu ülkede enflasyon tahmini ise 2.1.

► Endonezya: Altyapı yatırımlarına öncelik verilmeye başlanan, yabancı yatırımın önü açılan ve emtia fiyatlarındaki düşüş sonrasında imalatın desteklendiği ülkede ekonomi 2017’de hızlı büyüme gösterecek. Nüfusu 260 milyonu geçen ülkede büyüme beklentisi yüzde 5.3 dünya ortalamasının oldukça üzerinde.

► Filipinler: Bugüne kadar olumlu sonuç veren ekonomi politikaları devam edecek. Bir başka deyişle altyapı yatırımları ve özel sermayenin teşviki sürecek. Ekonominin yüzde 6.3 büyümesi bekleniyor.

► Hindistan: Sürdürülebilir ekonomik büyümenin keyfini süren ülkede reformlar sürüyor. 2017’de ülke genelinde bir satış vergisi yürürlüğe girecek, iflas kurallarında yeni düzenlemeler yapılacak. Yılın ikinci yarısında ise hükümetin dikkatinin seçimlere kayması bekleniyor. Kişi başına gelirin 1.722 dolar olması beklenen ülkede 2016’da GSYH artışı yüzde 7.5 olarak tahmin ediliyor.

► Japonya:Abenomics olarak bilinen parasal, yapısal ve finansal reform paketi hız kaybedecek ancak ekonomiye etkilerinin sürmesi bekleniyor. Binde 4 büyümesi beklenen ülkenin bütçesi ise yüzde 7 ile büyük bir açık verecek.

► Kazakistan: Petrol gelirlerinde sert düşüş ve para biriminin zayıflaması iç talebi baskılıyor. Diğer yandan, özelleştirmeyi de kapsayan reform planlarıyla istihdamın ve ekonominin korunması hedefl eniyor. 2017’de büyüme yüzde 1.5 olarak tahmin ediliyor.

► Malezya: Düşük petrol fiyatlarının yarattığı baskıya karşın ülkenin yüksek gelirli ülke statüsüne kavuşma çabaları sürüyor. Ekonomi büyümeyi devam ediyor ancak birkaç yıl önceki ivme hız kesmiş durumda. 2017’de beklenti yüzde 4.5.

► Pakistan: Altyapısını iyileştirmeye ve Çin ile ticari ilişkilerini güçlendirmeye kararlı olan Pakistan, güvenliği sağlamada yetersiz kalıyor. 2017’de yüzde 5.1 ile dünya büyümesinin üzerinde bir GSYH artışı bekleniyor.

► Sri Lanka: Barışın sağlanması ekonomide iyileşmenin devam etmesini sağlayacak. Ayrıca yaşam standartlarını yükseltmeye yönelik tedbirler de ekonomik aktiviteyi güçlendiriyor. Yüzde 5.1 ile Asya’nın hızlı büyüyecek ekonomilerinden.

► Vietnam: Trans Pasifi k Ticaret Anlaşmasının etkileri izlenecek. Güçlü büyüme devam ediyor. w2017’de yüzde 6.6 büyüme bekleniyor.

Ortadoğu ve Afrika

► Angola: Orta sınıfı tatmin etmek için gerekli olan kamu harcamalarının azalmasına neden olan petrol fiyatlarındaki düşüş nedeniyle protestoların artması bekleniyor. Bu da iş ortamına güveni zayıflatacak. Ekonomik büyüme tahmini yüzde 3.0.

► Güney Afrika: Yetkililerin enflasyonu kontrol altında tutmak ve ülkenin uluslararası piyasalardaki yatırım yapılabilir statüsünü korumak amacıyla parasal ve finans politikalarında disiplin sağlaması gerekiyor. Büyüme beklentisi yüzde 1.4.

► Irak: Hükümetin IŞİD ile mücadelesi sürecek. IMF programı desteğiyle ilerleyen ekonomide yüzde 4.0 büyüme beklentisi var.

► İran: Batı’nın yaptırımlarının kalktığı ancak petrol fiyatlarının düşük seyrettiği ortamda hükümet daha fazla yabancı yatırım çekmeye odaklanacak ve üretim hızını yükseltmenin yollarını arayacak. Ekonominin buna ve petrol fiyatlarında kademeli ralliye tepki vererek yüzde 5.4 büyüme göstermesi bekleniyor.

► Mısır: Düşük petrol fiyatları, Mısır’ın Körfez’deki finansal destekçilerinin cömertliği konusunda bir sınav olacak. 2017’de Mısır ekonomisinin yüzde 4.8 büyüyeceği öngörülüyor.
► Nijerya: Etnik çatışmalar ve yeni düzenlemeler petrol sektöründe baskı yaratacak. Ancak petrol fi yatlarındaki artış ve iş ortamının iyileşmesi 2016’daki resesyonun atlatılmasına yardım edecek. Büyüme beklentisi yüzde 2.2.

► Suriye: Muhalefet ve hükümet güçleri arasında yaşanan çatışmalar nedeniyle, insanların başka ülkelere göçü devam edecek. Ekonominin 2017’de yüzde 2.2 daralması, tüketici fiyatlarının yüzde 61 yükselmesi bekleniyor.

Kuzey ve Güney Amerika

► ABD: İşgücüne 2017’de 2 milyon yeni katılım bekleniyor. Bu atmosferi iyileştirecek ancak yatırımlarını şimdiye kadar askıya almış olan şirketler, yeni başkanın kendilerine yön vermesini bekleyecek. Yollara, köprülere ve limanlara yapılacak yatırımlar adres olabilir. Bunun da verimliliği artırması bekleniyor. Büyüme tahmini yüzde 2.3.

► Arjantin: Seçmenin desteğini elinde tutmak için hükümet reformlara devam edecek. Kişi başına gelirin 13 bin 29 dolar olması beklenen ülkede ekonominin yüzde 2.8 büyümesi bekleniyor.

► Brezilya: Bu yıl ekonomisi darbe alan ülkenin, tüketici ve işdünyası güveninin geri gelmeye başlamasıyla 2017’de yüzde 0.1 büyümesi öngörülüyor.

► Meksika: Başkan Enrique Pena Nieto; enerji, eğitim ve telekom gibi alanlardaki yapısal reformları hayata geçirmek için var gücüyle çalışacak. Büyüme beklentisi yüzde 2.5.

► Peru: Emtia patlamasının sona ermesi ekonomiyi sarsmıştı ancak altyapı yatırımlarıyla birlikte 2017’de GSYH’nin 4.2 büyüyeceği öngörülüyor.

► Venezuela: Ülkede kaosun büyümesi bekleniyor. Üretim maliyetlerinin altına düşen petrol fiyatlarına bağımlı olan ekonomide sert gerileme sürüyor. Tüketici güveni zayıf. 2018’den önce herhangi bir toparlanma beklenmiyor. 2017’deki ekonomik daralma tahmini yüzde 7.3. Enflasyonun ise yüzde 484.3 olacağı tahmin ediliyor. Bütçe açığı beklentisi de yüzde 20.2