Kredilere uygulanan standartlar sıkılaştı

İSTANBUL - Ekim-Aralık 2013 dönemi Banka Kredileri Eğilim Anketi'ne göre, Ekim-Aralık 2013 döneminde genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uygulanan standartlar bir önceki çeyreğe göre sıkılaştırıldı. 

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2013 yılı Ekim-Aralık dönemi Banka Kredileri Eğilim Anketi sonuçları yayımlandı.  

Banka Kredileri Eğilim Anketi'nin Ekim-Aralık 2013 döneminde açıklanan sonuçları, 2013 yılının son çeyreğinde gerçekleşen değişimler ile bankaların 2014 yılının ilk çeyreğine ilişkin beklentilerini içeriyor. 

Ekim-Aralık 2013 dönemi sonuçları incelendiğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uyguladıkları standartları sıkılaştırdığı görüldü. Bireysel kredilere uygulanan standartlar, konut kredilerinde temelde aynı bırakılırken taşıt kredilerinde gevşetildi, diğer bireysel kredilerde ise sıkılaştırıldı. 2014 yılının ilk çeyreği için beklenti, hem işletmelere kullandırılan kredilerde hem de bireysel kredilerde standartların sıkılaştırılacağı yönünde oldu. Kredi talebi açısından bakıldığında, işletmelerin banka kredilerine olan talebinin genel olarak arttığı, tüketicilerin kredi talebinin ise tüm bireysel kredi türlerinde gerilediği görüldü. 

Firmalara ilişkin olumsuz beklentiler standartları sıkılaştırdı

Ekim-Aralık 2013 döneminde genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uygulanan standartlar bir önceki çeyreğe göre sıkılaştırıldı. Hem Türk Lirası hem de yabancı para cinsinden kullandırılan kredilerde standartları sıkılaştıran bankalar, büyük ölçekli işletmelere kullandırılan kredilerde standartları sıkılaştırırken küçük ve orta büyüklükteki işletmeler açısından gevşetti, uzun vadeli kredilerde standartları temelde değiştirmezken kısa vadeli kredilerde sıkılaştırdı. Rekabet baskısının standartlar üzerindeki gevşetici etkisine karşın, genel ekonomik faaliyetlere ve endüstri ya da firmalara ilişkin olumsuz beklentiler standartların sıkılaştırılmasına neden oldu. 2014 yılının ilk çeyreği için beklenti, standartlardaki sıkılaşmanın devam edeceği yönünde oldu. 

İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan koşul ve kurallar açısından bakıldığında; bankaların daha riskli olarak değerlendirdikleri kredilerden aldığı kar marjını artırdığı görüldü. Bankalar yılın son çeyreğinde kredinin vadesi açısından daha esnek bir politika izledi, teminat ihtiyacı, faiz dışında alınan ücret ve komisyonlar ile kredi sözleşmesi özel koşullarını temelde değiştirmemeyi tercih etti. 

Bankalar, 2014 yılının ilk çeyreğinde bireysel kredilere uygulanan standartların sıkılaştırılacağı görüşünde 

Türk Lirası cinsinden açılan kredilerde talep arttı

Ankete katılan bankalara göre 2013 yılının son çeyreğinde işletmelerin kredi talebi yılın üçüncü çeyreğine göre genel olarak artış gösterdi. Bankalar, firma ölçeği açısından küçük ve orta ölçekli işletmelere kullandırılan kredilerde, vade kompozisyonu açısından uzun vadeli kredilerde, para cinsi açısından ise Türk Lirası cinsinden açılan kredilerde talebin arttığını bildirdi. Talep artışının ardındaki en etkili faktör olarak diğer bankalardan alınan krediler gösterildi. Satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar ile işletmelerin finansman ihtiyaçları talebi artıcı yönde etkileyen diğer faktörler oldu. 2014 yılının ilk çeyreği için beklenti, talebin artmaya devam edeceği yönünde oldu. 

Ekim-Aralık 2013 döneminde ankete katılan bankaların bireysel kredilere uyguladıkları standartların gelişimine bakıldığında, konut kredilerinde değiştirilmeyen standartların, taşıt kredilerinde gevşetildiği, diğer bireysel kredilerde ise sıkılaştırıldığı görüldü. Taşıt kredilerine uygulanan standartların gevşetilmesinin ardındaki neden olarak diğer bankaların rekabeti gösterildi. Diğer bireysel kredilerde ise genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler ve tüketicilerin kredi itibarından kaynaklanan risk algısı, standartların sıkılaştırılmasında etkili oldu. Ankete katılan bankalar, 2014 yılının ilk çeyreğinde bireysel kredilere uygulanan standartların sıkılaştırılacağı yönünde görüş bildirdi. 

Bankalar, taşıt kredilerinde teminat ihtiyacını azalttı

Konut ve taşıt kredilerinde ortalama krediler üzerinden alınan kar marjını artıran bankalar, daha riskli kredilerde kar marjlarını temelde aynı bırakmayı tercih etti. Diğer bireysel kredilerde ise hem ortalama hem de daha riskli krediler üzerinden alınan kar marjı azaltıldı. Taşıt kredilerinde teminat ihtiyacını azaltan bankalar, konut kredileri ve diğer bireysel krediler için bu koşulu değiştirmedi. 

Ekim-Aralık 2013 döneminde, tüm bireysel krediler açısından talebin yılın üçüncü çeyreğine göre gerilediği görüldü. Konut kredilerine olan talebin gerilemesinin ardındaki neden olarak, krediler üzerinden alınan vergi ve benzeri yükler ile tüketicilerin finansman ihtiyaçlarındaki değişim gösterildi. Taşıt kredileri ile diğer bireysel krediler açısından bakıldığında ise, talepteki gerilemenin, finansman ihtiyaçlarındaki değişim ile krediler üzerindeki vergi ve benzeri yüklerin yanı sıra bireysel tasarruflar ve diğer bankalardan alınan kredilerden kaynaklandığı görüldü. 

Gelecek çeyrek için beklenti, konut kredilerine olan talebin temelde aynı kalacağı, taşıt kredilerine olan talepteki gerileme devam ederken, diğer bireysel kredilere olan talebin artacağı yönünde oldu. 

Beklenti, hem yurt içi hem de yurt dışı fonlama koşullarının sıkılaşacağı yönünde

Fonlama koşullarının gelişimine bakıldığında, yurt içi fonlama koşullarında 2013 yılının ikinci çeyreğinde başlayan sıkılaşmanın yılın son çeyreğinde de devam ettiği, yurt dışı fonlama koşullarının ise yılın üçüncü çeyreğine göre daha sıkı olduğu görüldü. 2014 yılının ilk çeyreği için bankaların beklentisi, hem yurt içi hem de yurt dışı fonlama koşullarının sıkılaşacağı yönünde oldu.