"Kotanın kalkması şeker fiyatını yükseltir"

HÜSEYİN GÖKÇE

LONDRA - Başta pancar olmak üzere, kamış, nişasta bazlı şeker üreticilerini bir araya getiren Dünya Şeker Zirvesi'nde sıfırlanan kotalar ve bunun üretime etkisi tartışıldı.

10 yıllık geçiş süresinin ardından geçen yıl kotaları kaldıran Avrupa Birliği'nde (AB) pancar çiftçisinin gelirinin 1.8 milyar dolar azaldığı ifade edildi. Zirveyi değerlendiren PANKOBİRLİK Genel Müdürü Taner Taşpınar, bu sürecin devam etmesi halinde Avrupa'da birçok üreticinin çekileceğini ve fabrikaların da kapanacağını aktardı. Türkiye'nin Avrupa'nın kota krizinden ders çıkarması gerektiğinin altını çizen Taşpınar, şekerde çiftçiyi de içine alan üretim modeline geçilmesinin şart olduğunu bildirdi. Uluslararası Avrupa Pancar Üreticileri Konfederasyonu (CIBE) Genel Sekreteri Elisabeth Lacoste de, zor bir döneme girildiğini belirterek, "çiftçi pancar üretmekten bir kere vazgeçerse geri dönüş olmaz" dedi.

Uluslararası Şeker Örgütü (ISO) tarafından düzenlenen zirveye aralarında Amerika, Brezilya, AB ülkeleri, Hindistan, Meksika, Rusya, Türkiye'nin yer aldığı şeker üreticisi 59 ülkenin temsilcileri katıldı. İki gün süren zirvede Avrupa'nın nişasta bazlı şeker kotasını kaldırması ağırlıklı tartışma konusu oldu.

Avrupa'nın yanlışlarından ders çıkarılmalı

PANKOBİRLİK Genel Müdürü Taner Taşpınar, zirveye ilişkin gazetecilere yaptığı değerlendirmede, şeker pancarının sadece gıda değil, ilaç, hayvancılık, enerji gibi çok sayıda alanda kullanıldığını ve önemli bir ekonomik katkı sağladığını söyledi. "Avrupa'nın yanlışlarından (kotaların kaldırılması) ders çıkarmalıyız" diyen Taşpınar, Türkiye'de 10 milyon insanın şeker pancarından doğrudan ve dolaylı olarak ekonomik fayda sağladığını vurgulayarak, "Zirvede Avrupalı çiftçiler ve fabrika yöneticileri kotaların kalkmasıyla birlikte gelecek beş yılda pancar üretiminin azalacağının altını çiziyor. Ülkemizde nişasta bazlı üreticiler kotaların kalkması gerektiğini sık sık dile getiriyor. Ancak Avrupa bunun sonuçlarını acı şekilde gördü şimdi çıkış yolu arıyor. Çiftçinin pancardan uzaklaşması şeker fiyatlarını yükseltir. Türkiye'nin bu acı deneyimden gerekli dersleri çıkarması gerekiyor" diye konuştu.

Çiftçi oluşturulacak modelin içinde olmalı

Şeker üretiminde çiftçinin de dâhil olmadığı bir çözümün mümkün olmadığını hatırlatan Taşpınar, "Avrupa'da pancar üreticisi örgütlü. Fabrikalar kooperatifler eliyle çalıştırıldığı için çiftçi güçlü. Buna rağmen kotaların kalkması çiftçinin üretimden çekilmesi demek. Türkiye'de de çiftçiyi doğrudan fabrikalara entegre edecek yeni bir yapı oluşturulmalı. Bu şeker sektörüne de güç katacaktır. Çiftçinin içinde olmadığı bir modelin yanlış olduğu şimdiden görüldü" değerlendirmesini yaptı.

"Çiftçi pancar ekiminden vazgeçerse geri dönüşü olmaz"

Uluslararası Avrupa Pancar Üreticileri Konfederasyonu (CIBE) Genel Sekreteri Elisabeth Lacoste da kotaların kalkması nedeniyle Avrupalı çiftçilerin ciddi maddi zarara uğradığını belirtti. Lacoste, "Çiftçi bir kere şeker pancarı üretiminden vazgeçerse geriye dönüşü olmaz. Çünkü mekanizasyon gerektiren bir tarım. Bu makineler elden çıkarılırsa bir daha satın alamazlar. Bir fabrika kapandığında yerine yenisi konulamıyor. Dolayısıyla pancar üretimi düşer, fabrikalar kapanır, şeker fiyatları yükselir" dedi. Avrupa'da kotaların kalkması sonrasında yeni formüle ihtiyaç olduğunu belirten Lacoste, "Mevcut durumda üretim miktarını yüzde 20 düşürmeniz gerekiyor. Bu acı ve kanlı olacak. En popüler ürün istenmeyen ürün haline gelecektir" uyarısında bulundular.

Türkiye üretimde beşinci sırada

Dünyada 2017 yılında yaklaşık 182 milyon ton şeker üretildi. Türkiye'nin pancar şekeri üretimindeki payı yüzde 7'ye ulaştı. Türkiye, Rusya, ABD, Fransa ve Almanya'nın ardından beşinci sırada yer alıyor. Avrupa ülkelerinde üretimin yüzde 75'i kooperatifler kanalıyla yapılıyor. Avrupa'da yaklaşık 154 bin pancar üreticisi bulunuyor. Bunların 100 bini pancar kooperatiflerine üye.