Köprü ve otoyol satışında imtiyazdan vazgeçiliyor

Hüseyin GÖKÇE

Canan SAKARYA

ANKARA - Köprü ve otoyolların özelleştirilmesinde henüz kesin olmamakla birlikte ibre hisse satışına dönerken, imzalanacak işletme hakkı devri sözleşmesinin de ‘imtiyaz’ yerine özel hukuk hükümlerine tabi olması öngörülüyor. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu bünyesinde oluşturulan alt komisyonda yapılan değişiklikle, köprü ve otoyollar için Özelleştirme İdaresi Başkanlığı’na  1 milyar lira sermayeli bir veya birkaç anonim şirket kurdurulması ve özelleştirme işleminin ve şirketlerin hisselerinin satışıyla gerçekleştirilmesi hükme bağlanıyor.

Köprü ve otoyolların işletme hakkı devri için çıkılan ve Koç-Ülker ortak girişim grubunun 5.7 milyar dolarla en yüksek teklifi verdiği ihalenin iptal edilmesiyle belirsizlik dönemine giren özelleştirme sürecinde, yeni gelişmeler yaşanıyor.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’na geçen yıl haziran ayında getirilen Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile ilgili KHK’da yapılan değişiklikle, köprü ve otoyolların özelleştirilmesine yönelik de bir madde yer alıyordu. Burada oluşturulan alt komisyonda ise bu özelleştirmeye ilişkin köklü değişiklik öngören düzenlemeler yapıldı.

Buna göre, köprü ve otoyolların özelleştirmeye hazırlık işlemleri Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından 4046 sayılı Özelleştirme Kanunu’nun “Özelleştirme Yöntemleri, Değer Tespiti, İhale Yöntemleri” başlıklı 18’inci maddesinde yazılı yöntemler çerçevesinde yapılacak.

Hisse satış yöntemine karar verilmesi halinde, otoyollar ve üzerinde bunulan bakım-işletme tesisleri, hizmet tesisleri ve diğer birimlerin işletme hakkı, bedelsiz olarak 25 yıllığına Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından kurulacak bir veya birden fazla anonim şirkete verilecek. Bu şirketin hisse satışında ise hisse değeri, yine 4046  sayılı kanun uyarınca ayrıca yapılacak.

Gelirin yüzde 25’i Karayolları’na

İşletme hakkı verildikten sonra, yolların bakım, onarım ve işletmesiyle ilgili her türlü işlem ve harcamalar Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılacak veya yaptırılacak.
Sözleşme boyunca her ay işletme hakkı verilenlerden Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından tahsil edilecek tutarlar, takip eden ayın 15’ine kadar ilgili anonim şirkete aktarılacak.

Aktarılan bu tutardan KDV ve Boğaziçi Kanunu gereğince ödenmesi gereken yüzde 10’luk tutar (Köprü gelirlerinin yüzde 10’u Boğaziçi İmar Müdürlüğü bütçesi için ayrılıyor) kesildikten sonra kalan tutarın yüzde 25’i Karayolları Genel Müdürlüğü’ne ödenecek.
İşletme hakkının ilgili şirkete devrine ilişkin düzenlenecek sözleşmeler damga vergisinden, yapılacak intikal işlemleri veraset ve intikal vergisinden müstesna tutulacak.

Anonim şirketteki ÖİB’e ait kamu paylarının satışı tamamlanana kadar kamuya ait hisseler ve imtiyazlı hisseler, TTK uyarınca bakan tarafından idare ve temsil edilecek. Yönetim Kurulu 7 kişiden oluşacak. Beş üye Hazine’nin bağlı bulunduğu bakan tarafından iki iye ise Maliye Bakanlığı’nın teklif ettiği adaylar arasından atanacak.

Karayolları Genel Müdürlüğü’nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 29’uncu maddesinin mevcut halinde, işletme hakkı devrinin imtiyaz sözleşmesi yoluyla verileceği düzenleniyordu. Yeni düzenlemede ise imtiyaz hakkı yerine özel hukuk sözleşmesi hükümlerinin geçerli olacağı hükme bağlanıyor.

İlgili maddede “Bu madde kapsamında işletme haklarının verilmesi imtiyaz addolunamaz. Bu çerçevede imzalanacak olan sözleşmeler özel hukuk hükümlerine tabidir” şeklinde yer alıyor.

İmtiyaz ise hukukta şöyle tanımlanıyor: “Kamu hizmetinin; sermayesi, kârı, hasarı ve zararı özel hukuk kişisine ait olmak üzere, idarenin gözetim ve denetimi altında, genellikle çok uzun süreli bir ‘idari sözleşme’ uyarınca, özel hukuk kişilerince yürütülmesi.”