Konteyner taşımacılığı 10 yılda 4 kat arttı

Aysel YÜCEL

İSTANBUL - Limanlarda konteyner taşımacılığına yönelik yatırımlar hızlandı. Özel sektörün konteyner taşımacılığı alanındaki artan liman yatırımları bir yandan mevcut kapasiteyi artırırken diğer yandan da taşımacılıkta konteynerin payını yükseltiyor.  Konteyner liman kapasitesi 11.1 milyon TEU'ya çıkan Türkiye, 2015 yılına kadar bu kapasiteyi 21.milyon TEU'ya çıkarmayı hedefliyor. Son 10 yılda Türk limanlarında elleçlenen konteyner miktarı neredeyse 4'e katlandı. 2003 yılında 1.798.545 TEU olan yıllık konteyner elleçleme miktarı 2012 yılında ise 7.192.396 TEU'ya ulaştı. 2013'ün ilk dokuz ayında ise bu rakam 5.922.052 TEU olarak gerçekleşti. 11. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Şurası’nda da 2035 yılına kadar transit konteyner elleçleme miktarları bakımından Mersin Bölgesi’nin, Güney ve Doğu Akdeniz Bölgesi’nde lider olması hedefi konuldu.

‘Bölgenin transit merkezi olabiliriz’

Denizcilik sektörünün duayenlerinden Marvel Denizcilik Yönetim Kurulu Başkanı Levent Karaçelik de Türk limanlarındaki konteyner elleçleme miktarının ve konteynerin ithalat-ihracat mallarının taşınmasındaki payının giderek artığına dikkat çekti. Türk limanlarında elleçlenen konteyner miktarının 10 milyon TEU’ya doğru hızla ilerlediğini vurgulayan Çelik, “Bu sayının beş yıl içinde ikiye katlanacak olması hayal değil” dedi. Türkiye’nin konteyner taşımacılığında önemli bir transit merkezi haline gelebileceğini belirten Çelik, “Limanlarımız ilerleyen yıllarda ‘mega carrier’ gemiyi buraya çekebilecek. Akdeniz limanlarımız çok rahatlıkla Port Said ve Malta gibi aktarma limanlarının yerini alabilir. Çandarlı, tüm Karadeniz ve tüm Yakın Doğu Asya için transit liman olabilir, Pire’nin yerini alabilir” diye konuştu. Çelik, tüm bu hedeflere ulaşmak için gemilerin beklemeden yanaşmasının sağlanması, fiyatlarda rekabetçi olunması ve gerekli modern ekipman yatırımlarının yapılmasının yeterli olacağını ifade etti.

Konteynerin payı % 20’ye ulaştı

Türkiye’de deniz taşımacılığının yüzde 87’si denizyoluyla yapılıyor. Denizyoluyla taşınan yüklerin yüzde 34’ünü sıvı dökme yükler oluştururken, konteynerlerle taşınan yük miktarı ise yüzde 20 oranı ile ikinci sırada geliyor.  Bu sıralamayı yüzde 28 ile katı dökme yük, yüzde 16 oranıyla genel kargo ve yüzde 2’lik payla araç içi taşınan yükler takip ediyor.  Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü verilerine göre, 2012 yılında Türk limanlarında elleçlenen konteynerlerin yüzde 40’ını ihracat, yüzde 41’ini ithalat, yüzde 3’ünü kabatoj yükleme, yüzde 3’ünü kabotaj boşaltma, yüzde 7’sini transit yükleme ve yüzde 6’sını transit boşaltma oluşturuyor. 2012’de en fazla konteyner elleçleyen limanlar arasında Ambarlı Limanı 3 milyon 23 bin 960 TEU ile birinci sırada yer alırken, Mersin 1 milyon 250 bin 873 TEU ile ikinci sırada yer alıyor. İzmir, İzmit, Aliağa, Antalya, İstanbul, İskenderun ve Trabzon ise sırasıyla konteyner elleçleme miktarı bakımından ilk 10’da yer alan diğer limanlar. 

Yabancı devlerin Türkiye’ye ilgisi artıyor

Deniz Ticaret Odası’na kayıtlı gemi listesine göre Türkiye’de toplam 54 Türk bayraklı konteyner gemisi bulunuyor. Bu gemilerin toplam kapasitesi ise 59 bin 653 TEU’ya ulaştı. Maersk, CMA CGM ve MSC gibi dünya devi konteyner operatörlerinin de Türkiye’ye olan ilgisi giderek artıyor. Bu şirketlerin Türkiye’de uğrak yaptıkları liman ve hat sayıları hızla artıyor. Dünyanın en büyük konteyner operatörlerinden Maersk, bölgesel  büyüme amaçlı kurduğu Seogo Line’ın Akdeniz ve Karadeniz'deki merkezini Türkiye yaptı. Seago Line 15 merkezden biri olan Türkiye, büyüme hızı ve taşıma hacmiyle açık ara birinci sıraya oturdu.

Global liman kapasitesi 994 milyon TEU’ya koşuyor

Denizcilik alanında yaptığı araştırmalarla tanınan İngiltere merkezli Drewry Maritime Equity Research, yayınladığı son çalışmasında global konteyner taşımacılığının önümüzdeki iki yıl içerisinde önemli bir artış göstererek 2014 sonunda 684 milyon TEU seviyesine yükseleceğini öngörüyor. Drewry Maritime Equity Research’ın raporuna göre; konteyner ticareti 2013’te global bazda yüzde 4,7 2014 yılında ise yüzde 5,7 artış gösterecek. Ayrıca 2014 sonu itibariyle toplam liman kapasitesinin de 994 milyon TEU düzeyine yükselmesi bekleniyor. Bu rakam 2011’de öngörülen toplam yüzde 3,9’luk büyüme hızının da üzerinde bir kapasiteye işaret ediyor. Ayrıca 2011 yılında yüzde 67 dolayında seyreden kapasite kullanım oranının da yüzde 69 seviyelerine çıkması bekleniyor.  Küresel tonajın yüzde 65'ini temsil eden dünyanın en büyük armatör birliği olan BIMCO da konteyner taşımacılığında büyüme beklediklerini açıklamıştı. Ancak BIMCO, konteyner pazarındaki ar-talep dengesizliğinin önümüzdeki yıllarda da devam edeceğine de dikkat çekiyor.