KİT'lerin stratejileri ve istihdam koşulları belirlendi

Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) ve bağlı ortaklarının 2019 Yılına Ait Genel Yatırım ve Finansman Programı'na göre uygulayacakları strateji ve istihdam koşulları belirlendi.

Konuya ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete'de yayımlandı.

Buna göre, 2019 yılında kamu işletmelerinin, ülke kaynaklarını etkin ve verimli kullanmak suretiyle işletmecilik faaliyetlerini yerine getirmelerini ve kendi değerlerini azami düzeye çıkartmalarını sağlayacak strateji ve yöntemlerin belirlenmesi amaçlanıyor.

Karar, Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'ye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri ile bağlı ortaklıklarını, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'a tabi olup sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya ait olan işletmeci kuruluşları kapsarken, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu ile sermayesinin yüzde 50’sinden fazlası kamuya ait olan veya Sayıştayca denetlenen diğer işletmeleri kararın bazı hükümleri bağlıyor.

Kamu teşebbüsleri, 2019 yılı faaliyetlerini, uygulanan ekonomi politikaları ile program çerçevesinde belirtilen ilkelere ve tabi oldukları mevzuata uygun olarak yürütecek. Kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde faaliyet gösterilecek.

Tüm işletmecilik faaliyetlerinde verimliliği ve karlılığı artıracak tedbirler alınacak. Etkin insan kaynağı politikası izlenecek. İşletme politikaları çerçevesinde etkin stok yönetimi yapılacak.

Atıl durumda olan gayrimenkuller, ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla satış, kiralama veya bedelli devir gibi usullerle rayiç bedel esas alınarak değerlendirilecek.

Üretilecek mal ve hizmetlere yönelik tedarik edilecek ham madde miktarı ve fiyatı ile üretilen mal ve hizmetlerin miktar ve fiyatları, programda yer alan hedefleri sağlayacak şekilde tespit edilecek.

Faaliyet alanlarını ilgilendiren konularda Ar-Ge ve inovasyon çalışmalarına gereken önem verilecek. Piyasa koşullarında daha kaliteli ve düşük maliyetli mal ve hizmet üretmek amacıyla üretim teknolojisindeki gelişmeler takip edilecek, bilgi ve iletişim alt yapısı ile organizasyon yapıları gözden geçirilecek.

Kamu teşebbüsleri, ticari kredi kullanımlarını ve mali yükümlülüklerini, programda belirlenen hedefler çerçevesinde asgari düzeyde tutmak ve yönetmekle yükümlü kılındı.

Cari açığın azaltılmasını teminen yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanan üretim, azami düzeye çıkarılacak. İşletme faaliyetlerinde etkin risk yönetimi yapılacak ve finansal risklere karşı tedbir alınacak.

KİT'lerde istihdam stratejileri

Teşebbüs içi personel nakli suretiyle personel ihtiyacının karşılanması mümkün olmadığı hallerde, kamu teşebbüslerinde, 2018 yılında ayrılan personel sayısının en fazla yüzde 75’i kadar personelin açıktan veya naklen atanması, 2018 yılında ayrılan personel sayısının en fazla yüzde 10’u kadar personelin de özelleştirme uygulamaları nedeniyle Devlet Personel Başkanlığına bildirilen nakle tabi personelden atanması hususlarında kamu teşebbüsünün yönetim kurulu yetkili kılındı.

Hazine ve Maliye Bakanlığınca 2018 yılında sermaye aktarımı yapılan kamu iktisadi teşebbüslerinin personel atama işlemleri Bakanlığın uygun görüşüne bağlandı.

3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'ne ekli (I) ve (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere yapılan atamalar, özel kanunlarda belirtilenler ve sivil havacılık sektöründe faaliyet gösteren kamu teşebbüslerinde istihdam edilecek uçucu personel hariç, 2019 yılında emekli yeni personel istihdamı yapılmayacak.

Kamu teşebbüslerince, 2017 ve 2018 yıllarında ilgili yıl genel yatırım ve finansman kararnameleri kapsamında Bakanlıktan veya Özelleştirme İdaresi Başkanlığından uygun görüş alınan ve atama işlemlerine yönelik olarak Türkiye İş Kurumu veya Devlet Personel Başkanlığı nezdinde gerekli işlemlere bağlandığı halde sonuçlandırılamayan personel atama izinleri, 2019 yılında ilave bir izne ihtiyaç bulunmaksızın kullanılabilecek. 2018 ve 2019 yıllarında açıktan atama yoluyla ilk defa işe alınan personele ait kadroların ölüm, istifa, kamu görevinden çıkarılma, sözleşmenin feshi, naklen atama sebebiyle personelin işe başlama tarihinden itibaren bir yıl içinde boşalması halinde, kamu teşebbüslerinin 2019 yılında herhangi bir izne ihtiyaç duymaksızın bu personel yerine yeni personel alma hakkı saklı tutuldu.

Uluslararası standartlar çerçevesinde istihdamına gerek görülen özel niteliklere sahip personel, yeni üretim tesisi, işletme birimi kurulması, devir alınması veya yeni hizmet birimlerinin faaliyete geçmesi halinde bu tesisler için gerekli personel, kamu teşebbüslerinin mal veya hizmet üretiminde artış görülmesi veya faaliyet alanının genişlemesi durumunda ihtiyaç duyulan personel ile Ar-Ge faaliyetleri için istihdamına gerek duyulan personele yönelik talepler ve diğer nedenlerle kamu teşebbüsünce ortaya konulan personel ihtiyacına ilişkin talepler ilave atamalar kapsamında değerlendirilebilecek. Kamu teşebbüsleri söz konusu ihtiyaçlarına ilişkin detaylı analiz ve gerekçeleri ilgisine göre Bakanlığa veya Özelleştirme İdaresi Başkanlığına bildirecek. İlaveten atanacak personel sayısı, 2018 yılında ayrılan personel sayısının yüzde 50’sini geçemeyecek.

Kamu teşebbüslerince, istihdam maliyetleri kısmen veya tamamen uluslararası kuruluşlar tarafından karşılanan personele ilişkin atamalar, uluslararası standartlarca belirlenen asgari istihdam sayısı koşullarının karşılanması amacıyla yapılacak olan kılavuzluk ve römorkaj hizmetleri, gemi trafik hizmetleri sisteminde görev yapacak kılavuz kaptan, gemi adamı ve deniz trafik operatörü ile hava alanı kurtarma ve yangınla mücadele memuru atamalarına yönelik talepler söz konusu personelin sadece talep edilen ilgili alanda istihdam edilmesi kaydıyla Bakanlıkça ayrıca değerlendirilecek.

Belirtilen bazı sınırlamaların dışında tutulan ve herhangi bir izne tabi olmaksızın, boş kadro/pozisyon dahilinde göreve başlatılabilecekler ise şöyle sıralandı:

"İlgili yıl içinde asgari sınırlara göre kontenjan açığı doğması kaydıyla, özel kanunlar ve ilgili mevzuat gereği çalıştırılması zorunlu olan personele ilişkin atamalar. 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (I) ve (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere yapılan atamalar. İlgili mevzuat hükümleri gereğince, kamu teşebbüsü tarafından gönderildiği eğitim veya görevlendirmeler kapsamında teşebbüse karşı mecburi hizmet ile yükümlü bulunan personele ilişkin atamalar. Askerlik hizmeti sonrasında kamu teşebbüsündeki görevine geri dönen personele ilişkin atamalar. Profesyonel sendikacı olarak görev yapmasının ardından kamu teşebbüsüne geri dönen personele ilişkin atamalar. Mahkeme kararları nedeniyle göreve başlatılması gereken personele ilişkin açıktan atamalar, bunun yeterli olmaması halinde ise izleyen yıllar kontenjanından mahsuben gerçekleştirilecek."

Engelli personel istihdamında, kamu teşebbüsünün işçisi iken sakatlanmış olanlara öncelik tanınacak.

Öte yandan düzenlemede istihdamda yapılacak sınav ve geçerli koşullar da belirlendi.

İşçi statüsüne alınacak taşeron personele sınav koşulu

Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarında, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından çalıştırılmakta olanlardan, 4 Aralık 2017 tarihi itibarıyla en az 2 yıl kesintisiz (yıllık izin, doğum izni, askerlik ve toplamda 30 günü geçmeyen kesintiler hariç olmak üzere) olarak ilgili teşebbüs ve bağlı ortaklıklarda çalışmış ve halen çalışmaya devam edenler için de yapılacak sınavda başarı göstermeleri halinde halihazırda görev yaptıktan teşebbüs ve bağlı ortaklıklarında işçi statüsünde istihdam edilebilmesi karara bağlandı.

Bu maddenin uygulanmasında, kişilerde aranacak şartların tespiti ve personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmesinin kapsamının belirlenmesi açısından, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23. maddesi hükümleri esas alınacak.

Kamu teşebbüsleri sadece mevsimlik işlerde veya kampanya işlerinde geçici işçi çalıştırabilecek. Söz konusu geçici işçilerle yapılacak sözleşmelerde işçinin mevsimlik veya kampanya işçisi olduğu belirtilecek. 2019 yılında geçici işçilerin çalıştırılacakları toplam adam/ay süresi, belirlenecek tavanı aşmayacak şekilde, yıl içinde askerden dönecekler de dikkate alınarak, Devlet Personel Başkanlığına vize ettirilecek.

Fazla çalışma

Kamu teşebbüsleri, 2019 yılında, belirlenen tavanı aşmayacak şekilde ilgili mevzuat çerçevesinde fazla çalışma yaptırabilecek. Fazla çalışma tavanının yeterli olmaması halinde, birinci fıkraya göre belirlenen tavanı yüzde 10’una kadar artırmaya kamu teşebbüsü yönetim kurulu yetkili kılındı.

Ürün alım kampanya faaliyetleri rekolteye bağlı olarak değişiklik gösteren, yeni mal veya hizmet üretim birimleri faaliyete geçen veya tesis veya birimleri başka bir kamu işletmesine devredilen, özelleştirilen veya başka bir kamu işletmesinin tesis veya birimlerini devralan, mal veya hizmet üretiminde artış görülen, rehabilitasyon ve bakım onarım faaliyetleri yürüten ve enerji arz güvenliğinin sağlanması amacıyla faaliyet gösteren kamu teşebbüsleri ile üretiminin yarısından fazlasını ihraç eden kamu teşebbüslerinde fazla çalışma tavanı ilgisine göre Bakanlık veya Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından yeniden belirlenebilecek.

Kamu teşebbüsleri, bu kararda bahsi geçmeyen her türlü personel alımından önce ilgisine göre Bakanlıktan veya Özelleştirme İdaresi Başkanlığından izin almak zorunda kılındı.

Kamu ihale mevzuatında tanımı yapılan hizmetler, 2019 yılında ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde ihale yoluyla temin edilebilecek.

Yeni üretim tesisi, işletme birimi kurulması veya devir alınması, yeni hizmet birimlerinin faaliyete geçmesi, kamu teşebbüslerinin mal veya hizmet üretiminde artış görülmesi veya faaliyet alanının genişlemesi durumunda ilave hizmet alımı talepleri ile diğer nedenlerle kamu teşebbüsünce ortaya konulan hizmet alımı ihtiyacına ilişkin talepler ayrıca değerlendirilecek.

KİT'ler bütçeleri

Kamu teşebbüsleri, 2019 yılına dair işletme bütçelerini program hedeflerini esas alarak hazırlayacak ve 31 Aralık 2018 tarihine kadar, Bakanlığa ve ilgisine göre Özelleştirme İdaresi Başkanlığına bildirecek.

KİT'ler ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ürettikleri mal ve hizmetlerin fiyat ve tarifelerini belirlemekte serbest tutuldu. Satış fiyatları ve tarifeler, uygulanan ekonomik programda yer alan ilke ve politikalar, programdaki mali hedefler ve teşebbüsün finansman ihtiyacı dikkate alınarak belirlenecek.

Kamu iktisadi teşebbüsleri alım fiyatı açıklayarak temin ettikleri tarım ürünlerinin alım miktar ve fiyatını Bakanlığın görüşünü alarak tespit edecek. Kamu iktisadi teşebbüsleri, kendi aralarındaki ticari ilişkiler dolayısıyla oluşan veya oluşacak borç ve alacaklara uygulayacakları faizi, kendi aralarında yapılacak bir protokol ile belirleyecek ve hesaplarını uzlaşılan faiz oranları üzerinden tutacak. Kamu işletmeleri, mali ve mali olmayan konsolide verilerini sağlıklı ve sürekli bir şekilde üretecek bilgi işlem alt yapısını kuracak veya kurmuş oldukları bilgi işlem alt yapısını geliştirecek.

Kamu teşebbüsleri, yurt dışında kurulmuş ve yerleşik olduğu ülkenin mevzuatına tabi faaliyet gösteren bağlı ortaklıkları ile iştiraklerine ve yurt dışında yapmış oldukları yatırımlara ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi, talep edilmesi durumunda, Bakanlığa bildirecek.

Kamu iktisadi teşebbüslerinin yönetim kurulları, bağımsız denetim kuruluşunu seçmeye, kuruluşla bağımsız denetim sözleşmesi imzalamaya ve konuyla ilgili diğer hususların yerine getirilmesine yetkili kılındı.