Kahvaltı sahur için de iyi bir alternatif!

YAVUZ DİZDAR

Kahvaltı neden önemlidir?

İnsan vücudunun çalışma prensipleri de elbette doğanın çalışma prensiplerine benzerdir. Biz sosyal yaşam gereği gün döngüsünü ne kadar esnetmeye çalışsak da, vücudun yapım ve yenileme işlevi gün batımıyla birlikte başlar ve gece boyunca sürer. Bu süreç özellikle melatonin denen hormonun kontrolündedir. Lakin sabahın erken saatlerinde (daha doğrusu gün doğumuna yakın güvercinlerin guruldama vakti) salınan kortizonla birlikte uyanış başlar. Yapım ve yenileme ister istemez kaynakların azalmasıyla sonuçlanır, dolayısıyla gün başlarken kahvaltı yapılması karın doyurmaktan çok, ortaya çıkan ihtiyaca binaen gerçekleşir. İyi bir kahvaltı gün boyu acıkmayı engelleyecek kadar doyurucudur. Nitekim günün diğer öğünlerini aksine peynir gibi süt ürünleri, reçel, bal, kaymak gibi yoğunlaştırılmış ürünler özellikle sabah tüketilir.

Kahvaltıdaki yoğunlaştırılmış içerikten anlatılmak istenen nedir?

Bunu peynir örneğiyle açıklamaya çalışalım, kaliteli peynir 8-9 litre sütten elde edilir. Üstelik bu süt endüstriyel süt değildir, hayvan merada otlamış olmalıdır, dolayısıyla besleyici bileşeni ve aroması çok yüksektir. Bu ürün mayalanma sonrası daha da zenginleşir ve besleyicilik açısından (zaten lezzetinden de ayırt edersiniz) fabrikasyon taze kaşarlardan çok üstündür. Sağlıklı bir birey sadece bunu tüketerek vücudunun gereksinimleri büyük ölçüde karşılar. Doğal köy yumurtası da yoğunlaştırılmış tam içerik demektir, yenilmesi çok uzun bir tokluk hissiyle sonuçlanır.

O halde sahurda özellikle kahvaltıyı tercih etmek mantıksız görünmemektedir...

Kuşkusuz, çünkü sahur günün başlamasına karşılık gelir, aslında yenmesi gerekenler kahvaltılıklardır. Sahurda iyi bir kahvaltı yapılırsa acıkma hissi çok geç ortaya çıkar. Beri yandan günde kaç öğün yenmesi gerektiği konusundaki bilgiler de bilimsel olmaktan çok, çalışma düzeniyle şekillenir. Öğle yemeği daha çok iş saatleri arasında verilmesi gereken boşluğun ve sosyal etkileşimin bir sonucu olarak doğmuştur. Hele hele masa başı çalışılan işlerde amaç ayrıca beslenmek değil, işe ara verip bir nefes almaktır; lâkin fiziksel yük altında çalışanlarda bir ihtiyaca dönüşür. Sahurda kahvaltının dikkat edilmesi gereken en önemli unsuru, oruç sırasında su da içilemeyeceğinden susatacak tuzlu kahvaltılıklardan uzak durulmasıdır. Yani pazar kahvaltılarının tercih edilen, hatta ayrılmaz bileşeni olan sucuk gibi tuz içeriği yüksek et ürünleri susuzluk hissini artırabilir. Aynı şey elbette tuzdan yoğun diğer gıdalar için de geçerlidir. Ama iş klasik beyaz peynire, dil peynirine geldiğinde durum değişir, zira bunlar besleyici değer açısından yoğun olmakla birlikte, aşırı tuz içermezler.

Kahvaltıda çorba içmek gibi geleneksel yaklaşımlar da var...

Elbette, çünkü çorba da içerik olarak yoğunlaştırılmıştır ve tamdır. Dahası coğrafi özelliğe göre güne künefe ile başlamak, ciğer yemek, işkembe içmek gibi alışkanlıklar da var. Bunların ortak noktası ihtiyacın lâyıkıyla karşılanmasıdır ki, meselâ künefe çok özel bir peyniri içerir, ciğer zaten olağanüstü kaynaktır. Ama oruç ile birleştirdiğinizde su ihtiyacınızın artmaması elzem olduğundan, mercimek çorbası istisna, rahat kaldırılamayabilir. Oruç öncesi kahvaltı sadece doyurmamalı, daha uzun süre tok tutmalı ve susatmamalıdır. Tereyağı, zeytinyağı, reçel-bal-kaymak, kaliteli beyaz peynir, yumurta bu ihtiyacı fazlasıyla karşılar, ama sofra açma fırın böreği ile de taçlanabilir. Kaymak bulunamıyorsa seçenek süzme yoğurttur. Ceviz de tok tutmak açısından ayrıcalıklı bir konuma sahiptir. Ve elbette bol miktarda çay gerekir, çünkü çay özellikle yaz aylarında, hangi mekanizmayla olduğu bilinmese de harareti alır.