İş güvenliğinde 1 Temmuz alarmı!

RESUL KURT 

1 Temmuz’dan itibaren, işçi çalıştıran her işveren için artık yeni bir yükümlülük yürürlüğe girdi. 

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamı dışında kalan tüm işyerleri artık iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli istihdam etmek zorunda. 

Aşağıda yer alan faaliyet ve kişiler hakkında ise bu zorunluluk uygulanmayacak: 

a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı’nın faaliyetleri. 
b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri. 
c) Ev hizmetleri. 
ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar. 
d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan iş yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri. 

★★★ 

İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli görevlendirme zorunludur 

İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı zorunluluğu 50’den çok çalışanı olan işyerlerinde, 1.1.2013 tarihinde 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için de 1.1.2014 tarihinde başlamıştır. 

01.07.2016 tarihi itibariyle de, kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için başlamıştır. Bir başka ifade ile 1 Temmuz itibariyle 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri de iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırma yükümlülüğü altına girmektedir. 

★★★ 

Görevlendirme nasıl yapılacak? 

İş sağlığı ve güvenliğinde, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ya da diğer sağlık personeli çalıştırılması, ya işverenlerin kendi bordrolarında yer alan kişilerce ya da osgb’ den hizmet alınması yoluyla sağlanmaktadır. 

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre, işverenlerin iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ile on ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirmesi gerekmektedir. İşverenler bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden (OSGB şirketlerinden) hizmet alarak yerine getirebilir. 

İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerin yasal olarak alınmış sayılması için, işverenlerin ya kendi bordrolarında bulunan bir kişi tarafından bu hizmetin sağlanması ya da OSGB’ler tarafından hizmet satın alınması gerekmektedir. 

Dolayısıyla, uzman bir hekimin fatura kesmesi, aile hekiminden destek alınması vb. farklı uygulamalar, yasal olarak bu hizmetlerin yerine getirilmiş olmasını sağlamamaktadır. 

Bunun tek istisnası ise, ondan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin işveren veya işveren vekili tarafından yürütülebilmektedir. 

On çalışan sayısının tespitinde ise, aynı işverenin Türkiye genelinde birden fazla tescilli ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerinin olması halinde, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri üstlenilebilecek işyerlerinin belirlenmesinde Sosyal Güvenlik Kurumu’ndaki tescil kayıtları esas alınmaktadır. Bu hizmetin işveren veya işveren vekili tarafından yerine getirilmesi halinde, eğitim alan işveren veya işveren vekillerinin üstleneceği iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri; işe giriş ve periyodik muayeneler ile tetkikleri kapsamamaktadır. Bu hizmetler, işyeri hekimlerinden alınabileceği gibi kamu sağlık hizmet sunucuları veya aile hekimlerinden de alınabilmektedir. 

★★★ 

İş güvenliği uzmanının belge sınıfı

Kural olarak, iş güvenliği uzmanlarından; (C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta, (B) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıfl arda, (A) sınıfı belgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıfl arında yer alan işyerlerinde çalışabilmektedir. 

Ancak İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, buna ilişkin bir geçiş hükmü ile düzenlemeye gitmiştir. Buna göre, 

Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, 1/1/2018 tarihine kadar (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi; 

Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, 1/1/2017 tarihine kadar (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine getirilmiş sayılır 30 Haziran 2016 tarihli Resmi Gazete’ de yayınlanan ve İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik yapan Yönetmelik ile birden fazla iş güvenliği uzmanı görevlendirilen kamu, maden, inşaat, metal, tekstil, sağlık, ulaşım, taşımacılık, ticaret, imalat, bakım, onarım, kurulum, enerji, kimya, tarım, ziraat, hayvancılık, mobilya, ormancılık, gıda, matbaa, atık yönetimi, su temini, temizlik, ilaçlama sektörlerine ait işyerlerinde, tam süreli iş güvenliği uzmanlarından sadece birisinde uygun belge sınıfı aranacağı hüküm altına alınmıştır. 

Yine söz konusu Yönetmelik değişikliği ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; işveren ve hizmet sunanlar arasında mutabık kalınarak aynı sözleşme yılı içerisinde, aylık hizmet süreleri birleştirilebilecek veya hizmet sunum aralıkları belirlenebileceği hüküm altına alınmıştır.

Ne kadar süre görevlendirme yapılacak?

Görevlendirme süreleri, işyerinin çalışan sayısı ve tehlike sınıfına göre değişmektedir.

İşyeri hekimleri 

a) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 5 dakika. 
b) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika. 
c) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 15 dakika. Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 2000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir işyeri hekimi görevlendirilir. Tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir işyeri hekimi görevlendirilir. Çok tehlikeli sınıfta yer alan 750 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 750 çalışan için tam gün çalışacak en az bir işyeri hekimi görevlendirilir. 

İş güvenliği uzmanları 

a) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika. 
b) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 20 dakika. 
c) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 40 dakika. Az tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Tehlikeli sınıfta yer alan 500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Çok tehlikeli sınıfta yer alan 250 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 250 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir 

Diğer sağlık personeli 

a) Çok tehlikeli sınıfta yer alan 10 ila 49 çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 10 dakika. 
b) Çok tehlikeli sınıfta yer alan 50 ila 249 çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 15 dakika. 
c) Çok tehlikeli sınıfta yer alan 250 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 20 dakika. Tam süreli işyeri hekiminin görevlendirildiği işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi şartı aranmaz.