İş dünyası çeki, çekle döndürüyor

TL’de yaşanan kayıp, büyümedeki yavaşlama derken artan konkordato kararları iş dünyasını piyasa içinde kendi çözümlerini bulmaya yöneltiyor. Finansal kesimde tahsili gecikmiş alacaklar dikkatle izlenirken Türk iş dünyası için nakdin karşılığı olan çekte ‘karnesini’ bozmak istemeyenler karşılıklı uzlaşmaya gidiyor.

DÜNYA’nın edindiği bilgiye göre vadesi geldiğinde eski çek yenisi ile değiştirilerek vade uzatıldığı gibi, tutar taksitlendirerek ödeniyor.

Çekini, çekle döndüren iş dünyası temsilcileri özellikle iş ilişkileri geçmiş yıllara dayanan firmaların çeklerinin arkasını yazmak yerine, yeni çekin kabul edildiğini anlatıyorlar.

Karşılıksız çek işlemlerinin çok yüksek olmamasının bir nedenin de şirketler arasındaki uzlaşmanın olduğu belirtiliyor.

Türkiye'de normal dönemde çeklerin ortalama vadesi 90 gün. Fakat bu süre özellikle son dört ayda 180 güne çıkmış durumda. Uzmanlar herkesin çekini 'takla' attırarak günü kurtarmaya çalıştıklarını belirtiyor.

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, iş dünyasının kendi arasında borç yapılandırma yaptığını anlatarak, banka faizleri yüksek olduğu ve firmaların kredi puanları düşmesin diye karşılıklı olarak vadelerin uzatıldığına işaret etti.

Çekte vade uzatma işinin her zaman olduğunu kaydeden İstanbul Ticaret Borsası Başkanı Ali Kopuz, fakat bunun son dönemde çok fazla olduğunu ifade etti. Kopuz, şirketlerin bankalarla sıkıntıya girmek yerine çek verdiği şirketle anlaşarak, belli bir vade farkı koyarak yeni bir çek yazdığını anlattı.

Zarardan değil, nakit döngüsünden zarar görüyorlar

İş dünyasının tahsilat ve ödemelerle ilgili kendi çözümlerini ürettiğini anlatan Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Başkanı Orhan Turan uzun süredir çalıştıkları firmaların tahsilatlarını yapamamalarına karşın, çek uzatma ya da açık hesap oluşturma gibi yöntemlere yöneldiklerini söyledi.

Çek uzatmaya giden firmaların, çeklerin ödeme süreleri geldiğinde arkasını “Karşılıksızdır” diye yazarak icraya verme yoluna gitmediğini belirten Turan, "Ya çek uzatma yaşanıyor ya da yeniden tahsilatlarla ilgili yeni çekler karşılıklı olarak benimsenip yazılıyor. Ülkemiz ekonomisinde çarkların işleyebilmesi için KOBİ’lerimizin tahsilat sorunlarının çözülmesi büyük önem kazanıyor. Aksi durumunda işletmelerimiz ve KOBİ’lerimiz iş yapamaz duruma gelince, haliyle bir sıkışıklık yaşanıyor” dedi.

Türkiye'deki şirketlerin zarardan değil nakit akışını yönetememek nedeniyle battığını belirten uzmanlar, o nedenle şirketlerin bir şekilde uzlaşmaya çalıştıklarını vurguluyorlar.

İç Anadolu Sanayici ve İşadamları Dernekleri Federasyonu (İÇASİDEF) Başkanı Mehmet Akyürek de çeklerin günü geldiğinde ödeme problemi varsa, önceden haberdar edenlere 2 farklı seçenek sunulduğunu bildirdi. Ödeme güçlüğü çeken firmanın ya yeni çek yazdığını ya da çekin arkası yazılmadan bekletildiğini dile getiren Akyürek, "Bir çekin arkasını yazıp icraya verip, firmayı batırmak kimsenin işine gelmez" diye konuştu.

Güvenilen firmaya vade, tanımadıklarına haciz

Güney Ege Sanayici ve İş Dünyası Federasyonu (GESİDEF) Başkanı Aysun Nalbant, firmaların elinde çeki olan firmaların konkordato ilan etmesi durumunda ne yapacaklarına çalıştıklarını kaydetti. Bu dönemde herkesin öz sermayesini güçlendirmesi gerektiğine işaret eden Nalbant, birçok şirketin elindeki çeklerle ilgili çalışmalar yürüttüklerini ifade etti. Firmaların tanıdıkları firmaların çekleri gününde ödeyememesi durumunda çeki elinde tutup, parayı kısa aralıklarla parça parça tahsil etme yoluna gittiğini anlatan Nalbant, "Eğer çeki veren güvendikleri bir firma değilse, o firmayla ilgili araştırma yapılıyor. Çekin günü gelip de ödenmezse, firmanın el konulabilecek malı varsa hemen icraya veriliyor. Haciz edilecek bir şey yoksa mal karşılığı olarak borcunu tahsil etmeye çalışıyorlar" dedi.

Vadeler esnetiliyor

Konuyla ilgili görüşüne başvurduğumuz Finansal Kurumlar Birliği Faktoring Sektör Başkanı Çağatay Baydar ise “Bir artış trendi var ve bunu normal görüyoruz. Oranlar 2008-2009 krizinde yüzde 7-8’lere kadar gelmişti. Eylülde sektörümüzde yüzde 3.6’ya geldi. Yüzde 4’lere kadar yükselebileceğini öngörüyoruz. Ekim ayı verilerini dikkatle izliyoruz, ilk 15 günlük grafik beklentilerimizden iyi. Karşılıksız çıkan sonradan yapılan tahsilatların yüzde 85’lere kadar çıktığına da işaret eden Baydar, “Çek konusunda müthiş bir anlayış var. Vadelerde esneklik yapılıyor ve karşılıklı uzatıyorlar. Ödenmeyen çekler yeni çeklerle değiştiriliyor. Ödemek için taksit yapılıyor. Ticaretin devamı için küçük ölçekli firmalar birbirine destek oluyor” yorumunu yaptı.