İranlılar yatırımı Dubai’den İzmir’e kaydırdı

Sedat ALP

İZMİR - Uzun yıllar Batı’nın uyguladığı ekonomik ambargoya maruz kaldığı için global ekonomiye entegre olmak için Dubai’de üslenen İran sermayeli yatırımlar, İzmir’i tercih etmeye başladı.  

Son yıllarda 13 İranlı firma, Dubai’deki yatırımlarını İzmir’e kaydırırken, bu ülkeden yatırımcı ilgisinin artması ile 2011’de Ege Bölgesi ve İran İşbirliği Derneği kuruldu. Dernek Başkanı Hossein Arian, İzmir’de İran sermayeli 25 firmanın kurulduğunu, bunların arasında beyaz eşya, otomotiv yedek parça, bakır ve ilaç sanayisine yönelik üretim yapan 6 fabrikanın da bulunduğunu aktardı. Arian, ülke dışında yatırıma giden İran sermayesi için İzmir’in Dubai’nin yerini almaya başladığını, İzmir’in Avrupa, Afrika ve Orta Asya bağlantılarının daha güçlü olması nedeniyle ön plana çıktığını vurguladı.

Türkiye’de yatırım yapan şirketlerden biri otomotiv yan sanayisinde İran’ın en büyük grubu olan Pirouz Group. Fransız Peugeot onaylı üretim yapan Pirouz Group, GBB şirketi ile Ege Serbest Bölgesi’nde fabrika kuruyor. Tesis bitmek üzere. Form Medit ise ilaç makineleri konusunda üretim yapmak üzere tesis kuruyor. İzal Co, demir-çelik, Egen firması arıtma sistemleri ve Ege Art Co. beyaz eşya konularında üretim yapmak üzere kurulan İran sermayeli firmalar. Bunun yanında yine Pirouz Group, bir Türk firması ortaklığında, Kemalpaşa’da izolasyon malzemeleri üretimi ve asfalt üretimi konularında yatırım yapacak. Ege Bölgesi ve İran İşbirliği Derneği, İran’da yatırım yapmak isteyen Türk firmalarına da aracılık yapıyor. Makine üreticisi Martek Makine, araba yıkama makineleri üreten DBF, araç üstü ekipman üreticisi Ayalka, branda, çadır ve tente üreticisi Barış Tente, trafo üreticisi Aydın Trafo firmaları da İran’da yatırım yapan firmalar arasında.

35 üyeli dernek faaliyette

Ege Bölgesi ile İran arasında ticari ilişkileri geliştirmek amacıyla 2011’de kurulan Ege Bölgesi ve İran İşbirliği Derneği’nin 15’i İranlı olmak üzere 35 üyesi var. Merkezi İzmir’de bulunan derneğin 2014’te Tahran’da şubesi açılacak. Tebriz ve Meşhed’de de temsilcilikler kurulacak. Tahran, Tebriz, İsfahan ve Meşhed’deki ticaret odaları Ege Bölgesi ile ekonomik ilişkilerin geliştirilmesine büyük önem verdikleri için kentlerinde derneğin şubesinin açılmasını talep ettiklerini söyleyen Dernek Başkanı Arian, 5+1 ülkeleri ile İran arasında yapılan anlaşma sonrasında İran’da büyük bir değişim yaşandığını,  4 bin Tümen’e çıkan 1 doların, toplantıdan bir gün önce 3 bin 500 Tümen’e, toplantıdan sonra da 2 bin 900 Tümen’e gerilediğini aktardı. 

Öncelik Çin, Hindistan  G. Kore ve Türkiye’nin

İran’da yatırım yapmak isteyen yabancı firmaların da bu karardan hemen sonra harekete geçtiğine dikkat çeken Arian, “Uluslararası firmalar İran’ı bir baklava tepsisi olarak görüyor ve her biri kendince çok pay almanın hesabını yapıyor. Özellikle Avrupalı firmalar petrol konusunda İran’a gelmek için kapıyı aralamak istiyor. Ancak, İran İslami Danışma Meclisi, ticari ilişkilerin geliştirilmesinde, ambargonun uygulandığı zor dönemlerinde İran’a destek olan ülkelere öncelik verilmesi yönünde bir karar aldı. Bu karardan olumlu etkilenecek ülkeler Türkiye, Hindistan, Çin ve Güney Kore olacak” diye konuştu.  

İranlı firmaların ilgisi son 10 ayda arttı

Özellikle son 10 aydır İran’la Türkiye’nin ilişkilerinde belirgin bir artış yaşandığına işaret eden Hossein Arian,  dernek olarak da Ege ile İran arasında ticari ilişkilerin daha da ivme kazanması için çalıştıklarını, İran’dan da Tahran, Tebriz, İsfahan ve Meşhed ticaret odalarından önemli davetler ve işbirliği teklifleri aldıklarını açıkladı. Arian, İzmir’deki 6 fuara katılması için İran’dan firmaları davet ettiklerini, onların stant, konaklama ve yol masraflarını karşıladıklarını belirterek, “Her 3 ayda bir İran’da bir kente ticaret heyeti ile gidiyoruz.2 ay sonra 25 kişiden oluşacak bir heyetle Tahran ve Tebriz’e bir ziyaretimiz olacak” dedi.

İstanbul pahalı geldi tercih İzmir oldu

İranlı firmaların, daha pahalı ve kalabalık olduğu için İstanbul’da yatırım yapmaktan daha çok İzmir’i tercih ettiğine dikkat çeken Arian, bu kentin uygun ortam sunmasının yanında büyük bir limana sahip olması, kalifiye eleman olanağı sunması ve İstanbul’un yarısı kadar masraf çıkarması gibi etkenlerle İranlı yatırımcıyı çekmeye başladığını ifade etti.

Pirouz Group, İzmir’e 3 fabrika kuruyor

Arian, İranlı firmaların İzmir’de işbirliklerini hızla geliştirdiğini, son yıllarda fabrikalar kurmaya başladığını belirterek, şu bilgileri verdi: “ İranlılar İzmir’de 25 firma kurdu. 6’sı fabrika. Bunlardan biri otomotiv yan sanayisinde İran’ın en büyük grubu olan Pirouz Group. Fransız Peugeot onaylı üretim yapan Pirouz, GBB şirketi ile Ege Serbest Bölgesi’nde fabrika kuruyor. Tesis bitmek üzere. Bu grup ayrıca bir Türk ortağı ile birlikte Kemalpaşa’da izolasyon malzemeleri üretecek bir fabrika ve  asfalt tesisi kuruyor. Form Medit ilaç makineleri konusunda üretim yapmak üzere tesis kuruyor. İzal Co, demir-çelik, Egen firması arıtma sistemleri ve Ege Art Co. beyaz eşyada üretim yapmak üzere kurulan İran sermayeli firmalar.”

Ülke dışında yatırım yapan İranlı firmaların şimdiye kadar çoğunlukla Dubai’de üstlendiğini, Dubai’de yapılan her 4 yatırımdan birinin İran’a ait olduğunu, oradaki konut projelerinin çoğunu da İranlılar tarafından satın alındığını açıklayan Arian, son yıllarda İran yatırımları için İzmir’in Dubai’nin yerini almaya başladığını söyledi.

Bu yıl ortaklık için gelen yabancıların yüzde 7.5’i İranlı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin açıkladığı verilere göre, bu yılın ilk 11 ayında Türkiye’de toplam 3 bin 535 adet yabancı ortaklı şirket kuruldu. Bu şirketlerin 438’inin Suriye, 362’sinin Alman, 266’sının da İran ortaklı olduğu belirlendi. Bir başka deyişle yılın ilk 11 ayında kurulan yabancı ortaklı şirketlerin yüzde 7.5’i İran ortaklı oldu.

Sardies, Perslerin eski başkentiydi

Manisa’daki Sardies antik kentinin Perslerin eski başkenti olduğunu hatırlatan Hossein Arian, modern çağda Ege’nin İran için yeniden önemli bir merkez olmaya başladığını vurgulayarak, “Son 3 yılda İzmir’de 25 İranlı firma yatırım yaptı. Bunlardan 15’i Dubai’den buraya geldi. Dubai’deki firma Avrupa’dan mal aldığı zaman önce Dubai’ye götürüyor, sonra İran’a aktarıyor. İzmir üzerinden bu sevkiyatı daha kolay yapma imkanı var. İranlı firmalar özellikle serbest bölgelerle ilgileniyor. Yaz döneminde 6 ay boyunca İzmir’den Tahran’a direkt uçuş var. Kışın da devam etmeli” dedi. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin, İran Ticaret, Sanayi, Tarım ve Madenler Odası Başkanı Dr. Mohammed Nahavandian’ı Genel Sekreteri olarak atadığını hatırlatan Arian, Oda Başkanlığı döneminde Ege Bölgesi ve İran İşbirliği Derneği ile yakın ilişkileri olan Nahavandian’ın Türkiye ile ekonomik ilişkilerin gelişmesine de önem verdiğini, İzmir’e geleceğini aktardı.