İran'dan iki güzel haber

1 - Türk taşımacılarına İran kapısı aralandı

Aysel YÜCEL

İSTANBUL - ABD’nin İran’a yönelik uygulanan ambargoyu yumuşatması, bu ülkeye yapılan taşımalarda yeni bir dönemin de kapılarını açtı. Türk taşımacılarına yönelik katı tutumunu gevşeten İran, geçiş ücretini neredeyse iki katına çıkaran ‘akaryakıt fiyat farkı’ uygulamasını kaldıracak. Geçtiğimiz çarşamba günü Ankara’da Türkiye-İran Kara Ulaştırması Karma Komisyon (KUKK) toplantısı yapıldığını ifade eden Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) Başkanı Çetin Nuhoğlu, “İran ilk kez bu kadar yumuşak bir tavır sergiledi. ‘Biz ABD’lilerle anlaştık, sizinle niye anlaşmayalım’ diyerek Türk TIR’larından ‘akaryakıt fiyat farkı’ alınmaması talebimizi prensipte kabul ettiler” diye konuştu. Nuhoğlu, İran’a taşımaların en az yüzde 40 artmasını beklediklerini söyledi. UTİKAD Başkanı Turgut Erkeskin de “İran’a yapılan karayolu ve demiryolu taşımalarında ciddi artışlar göreceğiz” dedi. 

‘İlk kez pozitif geldiler’

DÜNYA’ya konuşan UND Başkanı Çetin Nuhoğlu, İran’a ambargonun yumuşatılması karanın Türk nakliyecisine çok olumlu yansıdığını belirtti. 

İran’ın içinde bulunduğu kuşatılmışlık ve ambargo duygusunun onları çok agresif yaptığını dile getiren Nuhoğlu, “İran son yaşanan gelişmelerden sonra bu tutumunu hemen kaldırdı. Ve bu da hemen Türk nakliyecisine yansıdı” dedi. Geçen hafta Ankara’da İran ve Türkiye arasında ulaştırma toplantısı yapıldığı bilgisini veren Nuhoğlu, görüşmelerin çok olumlu geçtiğini belirterek, “İranlılar ilk defa çok pozitif geldiler. ABD’lilerle anlaştıktan sonra bizimle anlaşmamaları için bir neden olmadığını vurguladılar” dedi. 
İran’a yönelik taşımalarda en büyük sıkıntılardan birinin ‘akaryakıt fiyat farkı’ adı altında alınan çok yüksek geçiş ücretleri alınması olduğunu dile getiren Nuhoğlu, Ankara’da yapılan toplantılarda İran tarafı ile geçiş ücretlerini iki misline çıkaran bu uygulamanın kaldırılması konuşunda prensipte anlaştıklarını aktardı. Nuhoğlu, şöyle konuştu: “İran bizden mazot farkı parası diye İran’a giden araçlar ve İran’dan transit geçen araçlardan çok yüksek miktarlarda geçiş ücreti alıyordu. Toplantıda görüşülen bir konuda bu yüksek ücretlerin normale dönmesiydi. Bu uygulamanın kaldırılması konuşuldu. ‘Siz bizim ülkemizden transit geçtiğiniz zaman sizden akaryakıt mazot farkı almayacağız. Yeter ki Türkiye’den girerken benim ülkemden mazot almayın, mazotla gelin’ dediler. Daha önceden Türk TIR’larının Türkiye’den mazotla gelmesine rağmen iki misli ücret alıyordu. Aynı şekilde İran içine yapılan taşımalarda da bizden çok yüksek akaryakıt ücreti alınıyordu. Buna geçiş parası demiyordu ‘akaryakıt fiyat farkı’ diyordu. Şimdi bunu hemen ilk görüşmede gündeme aldılar. Bunun en kısa sürede teknik çalışmalarını yapacağız ve kaldırtacağız.”

İran’a taşımalar yüzde 40 artacak

Türk nakliyecisinin hem İran içine hem de İran üzerinden transit taşımaları olduğunu belirten Nuhoğlu, İran içine yapılan taşımaların son yıllarda giderek azaldığını ve sürekli olmaktan çıktığını söyledi. Bu gelişmelerden sonra İran’a yapılan taşımaların önemli oranda artacağını ifade eden Nuhoğlu, “İran’a yapılan taşımalar sürekliliğini kaybettiği için Türkler İran’la iş modelini ikinci plana aldı. Çünkü ne zaman ne olduğu belli değildi. Para transferi her zaman yapılamıyordu. Bu nedenle Türk taşımacıları için İran bir alternatif olmaktan çıktı. Bu da bize dönecek. Yeniden planlı bir mal akışı sağlanacağı için bu da bize ciddi bir mal akışı sağlayacak. Taşımalar en az yüzde 40 artacaktır” dedi. 

Lojistik konusunda henüz yeterince ilerlememiş olan İran’da Türk lojistik firmaları için büyüme potansiyeli olduğuna dikkat çeken Nuhoğlu, şunları söyledi: “İran’a 2000 öncesi Türk firmaları çok ciddi yatırımlar yaptılar. Ama şu bir gerçek ki, İran hala kapalı bir ekonomi. Henüz liberal sistemler oluşmadı. Bu kurallar, yasalar ve düzenlemeler bu süre içerisinde net tarif edilememişti. Bu nedenle firmalarımız da oradaki işlerini ya askıya aldılar ya da küçülttüler. Ancak bu süre içerisinde dünyada çok hızlı mal hareketi oldu ve kurallar değişti. İran’da bu kuralları yeniden düzenlerse Türk yatırımcılar mutlaka orada yeniden yatırım yapacaktır.”  

‘Bölgenin önemli bir üretim üssü olan Türkiye’den İran’a mal ticareti artacaktır’

Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Başkanı Turgut Erkeskin, “Ambargonun hafiflemesi ile İran’a mal akışının hızlanacağını, bunun sonucu olarak da iki ülke arasındaki taşımacılığın önemli oranda yükselişe geçeceğini söyledi. Erkeskin, DÜNYA’ya şu açıklamalarda bulundu: “Gerek Türk firmalarının İran’da, gerekse İran firmalarının da Türkiye’de önemli yatırımları var. Son günlerde politik ortamda yaşanan olumlu gelişmelerin iki ülke arasında var olan ticari işbirliğini daha da iyi seviyelere çıkartacağını öngörüyoruz. Özellikle ambargonun hafiflemesi ve serbest ticaret anlaşmasının imzalanması ile beraber, bölgenin önemli bir üretim üssü olan Türkiye’den İran’a mal ticareti artacaktır. Tabii bunun doğal sonucu olarak iki ülke arasında ve 3. ülkelerden Türkiye üzerinden İran’a taşımacılıkta ciddi artışlar göreceğiz. Komşu olmamız ve hızlı teslim imkanları açısından, bu artıştan en çok karayolu taşıma filomuzun istifade etmesini bekleyebiliriz. Bilindiği gibi, 3 ülkeyi birbirine bağlayan ve ‘Gül Treni’ diye adlandırılan İstanbul-Tahran-İslamabad arasında hizmet verebilen bir demiryolu sistemimiz var. Demiryollarımızda altyapı yatırımlarının tamamlanması ve Van Gölü geçişinin rehabilite edilmesi ile iki ülke arasında intermodal taşımacılığı da geliştirebiliriz. Tabii yine son dönemlerde iki ülke arasındaki neredeyse sıfıra inen konteyner taşımacılığı da özellikle ambargonun hafiflemesi ile yine canlanacaktır. Gerek ticaret ve gerekse taşımacılık konusundaki olumlu beklentiler, özellikle yurtdışı yatırımlar ile büyüyen lojistik firmalarımızı, İran’da da yatırım yapmaya teşvik edecektir.”

[PAGE]

2 - Riyal değer kazandı, siparişler başladı

Sercan AKINCI

İran’a uygulanan ambargoların yumuşatılmasının ardından Türk firmalar ilk meyveleri aldı. Daha önce dövizin İran piyasasında pahalı olması nedeniyle ödemeler yapılamıyordu. Ambargoların yumuşatılmasından sonra İran Riyali’nin dolar karşısında değer kazanması, geciken ödemelerin yapılmasını sağladı. İran’da ekonomiye doping etkisi yapan bu gelişmenin ardından yeni siparişler de gelmeye başladı. Alchera Abiye’nin sahibi ve Osmanbey Tekstilci İş Adamları Derneği’nin (OTİAD) Yönetim Kurulu Yedek Üyesi İnanç Ulu 2 sene önce Osmanbey piyasasının İranlılara yapılan satışlarla döndüğünü söyleyerek, İranlıların tekrar piyasaya girmek için planlama yaptıklarını ifade etti. Ambargoların katı olduğu dönemde döviz bulamayan İranlıların sipariş veremediklerini kaydeden Ulu, yeni dönemi şöyle anlatıyor: “Bir İranlı toptancı müşterim riyalin dolar karşısında değer kazanmasıyla yapamadığı ödemelerini gerçekleştirdi. Artık dolar alabildikleri için hemen yeni siparişler de verdi. Anlaşmanın ardından meyveleri toplamaya başladık.” Bunların yanında İranlı Zarrab ailesiyle İpekyol arasında distribütörlük anlaşması imzalandı ve önümüzdeki sene şubat ayında ilk mağaza Tebriz’de açılacak. Öte yandan Abdi İbrahim İranlı şirketlerle görüşme halinde ve 2015 senesinde İran’da antidepresan ve nörolojik ilaç üretimine başlayabilir. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Hüseyin Doğan da İranlı firmalardan anlaşmanın ardından randevu talepleri yağdığını ifade ediyor.

İran’da yatırım yapan 150’ye yakın Türk firmasının olduğunu belirten Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türk-İran İş Konseyi Yürütme Kurulu Başkan Vekili Bilgin Aygül, ambargolar nedeniyle son 1- 2 senedir inşaat projelerinin ve oradaki Türk üretiminin durduğunu hatırlattı. İran’ın dış alımlarının da sıfıra yakın düzeyde olduğunu ifade eden Aygül, yumuşama döneminin ezber bozduğunu vurguladı. Türklerin İran’da yüzlerce projesi olduğunun da altını çizen Aygül, yeni sürecin yatırımlara yansımasının 7- 8 ayı bulacağını aktardı. Bununla beraber Bilgin Aygül,  İran’la dış ticaret hacminin 30 milyar dolara ulaşacağını savundu.
 
Gümrük sıkıntıları azalacak

İstanbul Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Başkanı Abdullah Tever, İran’a para girdikçe durumun Türkiye açısından daha da iyi olacağını ifade ederek, şunları söyledi: “Mobilyanın hammaddesi olan ürünleri satıyorduk İran’a ama rakamlar küçülmüştü. İran ambargoyla birlikte kendi piyasasını korumak için gümrük fiyatlarını yükseltiyordu. Şimdi dövize kavuştukça gümrükte çıkarttıkları sıkıntılar da azalır. Türk firmalar da tekrar oraya yüklenmeye başlarlar.”

Sıkıntı yaşamamak için ‘takas’ şart

İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçı Birliği Başkanı Murat Akyüz ise süreç için daha temkinli yaklaşılması gerektiği görüşünde. Bir süre bekleyerek sıkıntıların tam olarak aşılıp aşılamayacağının görülmesinin gerektiğini söyleyen Akyüz, anlaşmadan rahatsız olan Rusya, Suudi Arabistan ve İsrail gibi ülkelerin anlaşmayı çökertebileceğini belirtiyor. Böyle bir durumda sıkıntı yaşanmaması için takas usulü ihracat yapılmasının yararlı olacağını aktaran Akyüz, şöyle devam etti: “Bence bu 6 aylık süreçte herkes temkinli davranmalı. Firmalar kendilerini riske atmadan sürekli ticareti kovalamalı. İran’la yapılan ticaretlerinin en az yüzde 50’sini takasla çevirmeli. Yatırımların devamlılığı için bu 6 aylık sürecin atlatılması gerekli.” Geçtiğimiz senenin ocak- ekim döneminde 9 milyar 328 milyon doları ihracat 10 milyar 368 milyon doları ithalat olmak üzere İran’la dış ticaret hacmimiz 19 milyar 696 milyon dolar seviyesindeydi. Bu senenin aynı döneminde ise ambargolar nedeniyle ihracatımız 3 milyar 673 milyon dolar, ithalatımız ise 8 milyar 793 milyon dolar olarak gerçekleşirken dış ticaret hacmimiz 12 milyar 476 milyon dolara geriledi.