Irak'a iş yapan firmalar borç ertelemesi istiyor

DERYA EĞRİCAN GÜLEÇ

MERSİN - Irak’ın güneyine çalışan Türk firmaları, alacaklarını tahsil edememekten şikâyetçi. Türkiye’deki çalışmaların da bu alacaklar nedeniyle sıkıntıya gireceği endişesini taşıyan firma temsilcileri yurtiçindeki borçlarının yapılandırılmasını bekliyor. Türkiye’den taşımalar ağırlıklı olarak Irak’ın kuzeyine Türk araçlarıyla gidip oradan Arap plakalı araçlarla güney bölgesine aktarılırken şimdilerde güney bölgesine aktarımların tamamen durması gerek yatırımcıları gerekse nakliye sektörünü sıkıntıya soktu. Sıkıntıların ay sonuna kadar böyle devam etmesi halinde Irak’ta yatırım yapan firmalar personelini Türkiye’ye çekmeye hazırlanıyor. Irak’ın güneyinde doğrudan ya da ortaklı çalışan 600 civarında Türk firması bulunuyor.

Irak’ta faaliyetleri olan firma temsilcileri adına değerlendirme yapan Yörük Süt Yönetim Kurulu Başkanı ve Türk Irak Uluslararası Yatırımcılar Derneği (TURİYAD) Irak’tan Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi Ramazan Öz, ülkenin güneyine doğrudan ya da ortaklı çalışan 500-600 civarında Türk firması bulunduğunu tahmin ettiklerini söyledi. En az etkilenen firmanın iş hacminin yüzde 50 durduğunu anlatan Öz, “Ancak büyük bölümün işleri şu anda tamamen durmuş durumda” ifadelerini kullandı. O bölgeye çalışan firmaların alacaklarının da ciddi boyutlarda olduğuna dikkat çeken Öz, “Türk firmalarının o bölgeden alacağının 500 milyon dolardan az olmadığını düşünüyorum” diye konuştu. Bu borca sahip olan Türk girişimcilerin Türkiye’de de sıkıntı yaşayacağını vurgulayan Ramazan Öz, sıkıntının boyutlarının artmaması için Türkiye’deki borçlarının yapılandırılmasını beklediklerini anlattı. 

Yörük Süt olarak bölgedeki çalışmalarına da değinen Öz, şunları söyledi: “Irak’ta biri Erbil diğeri Zaho’da olmak üzere iki tane fabrikamız bulunmakta. Zaho’daki fabrikamız günlük 30 ton süt işlerken şu anda 5-6 ton işleyebiliyor. Bu fabrikamızın ürünleri tamamen güneye satılıyordu. Erbil’deki fabrikamızın da büyük bölümü Kuzey’e satılmasına rağmen buradan da güneye ürün gönderiyorduk ve bu fabrikada da günlük 30 ton olan işleme 15 tona düştü.” 

Kuzey Irak’taki satışların ise alınan göçler sonrasında yaklaşık yüzde 10 arttığını bildiren Öz, ancak bunun yeterli olmadığını, şartların bu şekilde devam etmesi halinde her iki fabrikada çalışan personelin yüzde 50’sini geri çekmek durumunda kalacaklarını söyledi. Öz, her iki fabrikada toplamda 150 personel çalıştırdıklarını anlattı. 

Unat: İş hacmimizin yüzde 75’i güneydeydi 

Irak’ın güneyinde 40 yıldır yerleşik olarak hizmet verdiklerini, kuru gıda üzerine faaliyet gösterdiklerini anlatan UNT Tarım Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Baran Hızır Unat iş hacimlerinin yaklaşık yüzde 75’ini güney bölgelerinin oluşturduğunu söyledi. Şu anda talebin yaklaşık yüzde 50 azaldığını bildiren Unat, “Biz 40 yıllık yerleşik bir firmayız. O bölgede her dönem sorun yaşanıyor. Biz de tedbirlerimizi buna göre alıyoruz. Ancak bizim durumumuz biraz daha farklı çünkü orada kendi şirketlerimiz, kendi dağıtım ağlarımız, depolarımız var. Bu nedenle tedbir almamız diğer Türk firmalarına göre daha kolay oluyor” dedi. Irak’a çalışan firmaların ciddi sıkıntı içinde olduğunu kaydeden Unat, “Biz şu anda kesin satışlara yöneldik. Depolarımızda ürün bekletmiyoruz. Bu şekilde bir süre daha bekleyip olayları izleyeceğiz” diye konuştu. 

Arıç Lojistik Yönetim Kurulu Başkanı ve UND Yönetim Kurulu Üyesi Rıdvan Arıç ise lojistik sektörünü değerlendirdi. Irak’ın Kuzey bölgesinde bir sorun olmadığını ancak sünni bölge ile güneye araçların giremediğini kaydeden Arıç, “Irak taşımalarının yarısından fazlasının bu bölgelere gerçekleştiriliyor. Doğrudan bir taşıma olmasa da araçların içindeki ürünler aktarmalı olarak Kuzey’den sünni bölgeye ve güneye gidiyordu. Şu anda peşmergeler yalnızca Türk araçlarına değil Arap araçlarına da geçiş izni vermiyor bu nedenle Arap plakalı araçlar gelip yüklerimizi alamıyorlar” dedi. Irak’a çalışan araçların önümüzdeki süreçte ne yapacaklarının henüz kestirilemediğini dile getiren Arıç, “İran ve Avrupa’ya çalışan araçlar belli. Irak araçları da büyük ihtimal oralara yönelecek ama bu da ayrı bir sıkıntı olur” diye konuştu. 

Taşımalarının büyük bölümünü Irak’a gerçekleştiren Kılıç Grup Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Kılıç da Irak’a taşımaların yüzde 70 durduğunu söyledi. Sıkıntının fazla süreceğini tahmin etmediğini anlatan Kılıç, “Hedef Irak’ı 3’e bölmekti. Bunu gerçekleştirdiklerinde sorun ortadan kalkacaktır. Bir haftaya kalmaz taşımaların başlayacağına inanıyorum” dedi. 

İzol: Turizmin etkileneceğini düşünmüyorum 

Mersin Turizm İşletmecileri Derneği Başkanı Hamit İzol ise Suriyeli turist açığını Iraklı turistlerle kapatma düşüncelerinin hala devam ettiğini anlattı. Kuzey Irak’ta bir sorun yaşanmadığını vurgulayan İzol, “Aynı savaş bizim sınırımızda da yaşanıyor, Kuzey Irak sınırında da. Kürt bölgesinde hayat devam ediyor. Belki bir miktar düşüş olacaktır ama çok fazla etkileneceğimizi düşünmüyorum” dedi.