İhracatın yolu kesildi, sektör kaygılı

İZMİR  - Terör örgütü Irak Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) tehdidi, Türkiye'nin kanatlı sektörü için can simidi olan ihracat pazarını tehdit ediyor.

Beyaz et ve yumurta ihracatının yüzde 80'inini Irak'a yapan kanatlı sektörü, ihracatın tamamen durmasından endişe duyuyor.  

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlenen bilgilere göre, Türkiye'den Irak'a, 2010 yılında 6 milyar dolar, 2011'de 8.3 milyar dolar, 2012'de 10.82 milyar dolar, 2013'te ise 11.95 milyar dolar ihracat yapıldı. Türkiye, Almanya'dan sonra en büyük ihracat pazarı olan Irak'a, hububat ve bakliyattan demir çeliğe, elektronik alet ve makineden bitkisel yağlara her kalemde mal satıyor.

Irak pazarı son yıllarda bazı sektörlerin ihracatı için adeta can simidi oldu. Bu sektörlerden biri olan kanatlı ürün grubu, ihracatın yüzde 80'ini Irak'a yapıyor. Türkiye, geçen yıl yaptığı 626 milyon 913 bin dolarlık beyaz et ihracatının 440 milyon 330 bin dolarlık kısmı ile 406 milyon 711 bin dolarlık yumurta ihracatının 372 milyon 767 bin dolarlık bölümü Irak'a gerçekleşti. Türkiye'den Irak'a geçen yıl 4 milyar 141 milyon 51 bin 602 adet, bu yıl 1 Ocak-15 Haziran tarihlerinde ise 2 milyar 88 milyon 184 bin 716 adet yumurta ihraç edildi.   

Sektör temsilcileri, gelişmeleri endişe ile izliyor

Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamüller İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bedri Girit, Irak'taki gelişmelerin sektörde endişeyle izlendiğini söyledi. Girit, hem beyaz et hem de yumurtada Türkiye'nin ana ihracat pazarı olan Irak'a sevkiyatın durmasının sektörü olumsuz etkileyeceğini belirtti. Türkiye'nin Irak pazarındaki hakimiyeti sayesinde yumurta ihracatında dünya ikincisi olduğunu vurgulayan Girit, "Kuzey Irak'taki toptancılar, güneye mal gönderemedikleri için alımlarını durdurdu. İhracat tamamen durmuş değil ama büyük sıktı var. İhracatın önünde ticari bir engel yok. Güvenlik sıkıntısı var. Onlar sipariş verdikleri malları çekemiyorlar" dedi.  

Girit, ihracatın önündeki tek sıkıntının Kuzey Irak'taki toptancıların Bağdat başta olmak üzere ülkenin iç ve güney kesimlerine güvenlik sebebiyle dağıtım yapamamasından kaynaklandığını söyledi. İhracatın durması durumunda iç piyasada oluşacak arz fazlasının sektöre faturasının ağır olacağını dile getiren Bedri Girit, Irak'ın yumurta ve beyaz et tedarikçileri arasında Türkiye'nin ilk sırada bulunduğunu, yumurtada Ukrayna'nın ikinci, İran'ın ise üçüncü sırayı aldığına işaret ederek, şunları söyledi:

"Beyaz ette Brezilya ikinci sırada yer alıyor. Bizden alım yapan toptancılar iç piyasaya dağıtım yapamadıkları için yeni siparişlerini çekemiyor. Nakliye firmaları da Irak'a gitmeye çekiniyor. Büyük korku var. Göndereceğimiz yumurtaların yolda omlet olmasını biz de istemiyoruz. Oradaki iş ortaklarımız sıkıntının bir kaç gün içinde çözüleceğini söylüyor. İhracatın bir kaç gün durması çok önemli değil, hakim olduğumuz pazarı bu süre içinde başka ülkelere kaptırmaktan endişe ediyoruz."

Türkiye'nin Irak pazarı sayesinde yumurta ihracatında dünya ikincisi olduğunu kaydeden Girit, "Irak pazarını kaybedersek dünya ikinciliğini de kaybetmiş oluruz. Hem kanatlı etinde hem de yumurtada ana pazarımız Irak'ın kaybedilmesi sektörü son derece olumsuz etkiler" dedi.  

"Irak'a Türkiye'nin bir şehri gibi ihracat yapıyorduk"

Irak'a, Türkiye'nin bir şehrine mal gönderir gibi kolay ihracat yaptıklarını belirten Girit, şöyle dedi:

"Irak'a ihracat yapmak İstanbul Rami'ye mal göndermekten daha kolay. Rami'de paranızı kaptırma riski var ama Irak'ta böyle bir durum yok. Kolay mal gönderdiğimiz bir pazarı daha da büyütme düşüncemiz vardı. Orada yayınlanan Türk dizileri arasına yumurta ve beyaz et tanıtım reklamları koyma hazırlığımız varken, beklemediğimiz bir gelişmeyle karşılaştık."

Kanatlı Tanıtım Grubu (KTG) Başkan Yardımcısı Derya Pala, Irak pazarını kaybetme şıkkını akıllarına bile getirmek istemediklerini söyledi. Kanatlı sektörünün en önemli pazarları olan Irak'ta, IŞİD'in Musul kentini kontrol altına almasıyla güneye giden yolların kapandığını ve sevkiyatın durduğunu kaydeden Pala, "Türkiye'den Irak'ın kuzeyine mal yavaşlasa da halen gidiyor. Tırlar, yükünü Zaho ve Dohok gibi şehirlerdeki depolara boşaltıyor. Bu depolardan Bağdat başta olmak üzere güneydeki şehirlere Irak kamyonlarıyla götürülüyor. IŞİD yolları kestiği için güneye götürülemeyen mallar depolarda bekliyor" dedi.  

Pala, Türkiye'den Irak'a ihraç ettikleri yumurtanın yüzde 25'inin kuzeyde tüketildiğini, yüzde 75'inin de IŞİD'in kontrolüne geçen yollardan güneye gönderildiğini ifade etti. Kuzeydeki depolarda stoğun artması durumunda, yavaşlayan alımların tamamen durmasından endişe ettiklerini dile getiren Derya Pala, "Irak en büyük pazarımız. Yaşanan gelişmeler bizi endişelendiriyor. Ne olacağını kestiremiyoruz. Pazarı kaybetme şıkkını aklımıza bile getirmek istemiyoruz. Yumurtada yüzde 26 üretim fazlası var. İhracatın yüzde 80'inin yapıldığı bu pazarın kaybedilmesi durumunda sektör büyük sıkıntıya girer" diye konuştu.