İhracatın yolu Ar-Ge’den geçiyor

Hüseyin GÖKÇE

ANKARA - Türkiye teşvik sistemini, katma değerli üretim ve ihracatın arttırılması amacıyla sürekli revize ederken, daha cazip hale getirilen Ar- Ge destekleri, bu kapsamda yatırım yapılan sektörleri ve yatırım yapan illeri ihracatta ön plana çıkardığı gözlendi.

DÜNYA’nın Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile TÜİK ve TİM verilerinden yaptığı derlemelere göre, faaliyette olan Ar-Ge merkezlerinin yoğunlaştığı sektörler ve iller aynı zamanda ihracatta da ön plana çıkıyor.

Ar-Ge merkezi kuran işletmelere gerek vergi gerekse istihdam ettikleri Ar-Ge personeline yönelik teşvik verilmesini öngören düzenlemenin ilk çıktığı 2008 yılından bu yana Türkiye’de faaliyet gösteren Ar-Ge merkezlerinin sayısı 218’e ulaştı.

Toplam 218 Ar-Ge merkezinin yüzde 23.39’u otomotiv yan sanayi, yüzde 5.96’sı otomotiv sektöründe faaliyet gösteriyor. Otomotiv yan sanayinde 51, otomotiv alanında ise 13 Ar-Ge merkezi bulunuyor.

Genel ihracatın yüzde 1.4 azalarak 142 milyar 138 milyon dolara gerilediği 2016 yılında, otomotiv endüstrisinin toplam ihracatı yüzde 12.9 artarak 21 milyar 151 milyon dolardan, 23 milyar 899 milyon dolara yükseldi.

Savunma sanayii sektöründe Türkiye’de 13 firma Ar-Ge merkezi kurmuş durumda. Türkiye’nin ortalama birim ihracat gelirinin 2 doların altında olmasına rağmen, 27 dolarlık ortalama değerle yüz akı sektörlerden birisi olan savunma sanayi, genel ihracat geliri bakımından 1 milyar 677 milyon dolar ile ihracatını önceki yıla göre yüzde 1.4 arttırdı.

Ar-Ge merkezi sayısının 13 olduğu kimya sektöründe, ihracat her ne kadar önceki yıla göre yüzde 9.5 gerilese de 13 milyar 936 milyon dolarlık ihracat geliri ile kimyevi maddeler ve mamulleri, otomotiv ve hazır giyimin ardından, en fazla ihracat yapan üçüncü sektör oldu.

İstanbul, 62 Ar-Ge merkezi ile en çok Ar-Ge merkezine sahip il olurken, gerçekleştirdiği 57 milyar 422 milyon dolarlık ihracatla da ilk sırada yer aldı. Bursa 31 Ar-Ge merkeziyle ikinci sırayı alırken, 12 milyar 959 milyon dolarlık ihracatla bu sıralamada da ikinci oldu. Kocaeli 30Ar-Ge merkeziyle hem bu sıralamada, 10 milyar 169 milyon dolarlık ihracatla da ihracat sıralamasında üçüncülüğü aldı.

DESTEKLERDEN YARARLANMA ŞARTLARI KOLAYLAŞTIRILDI

■ İlk olarak 2008 yılı Mart ayında yayınlanan 5746 sayılı Ar-Ge teşviklerini düzenleyen kanun, 2016 yılı Şubat ayında 6676 sayılı kanun ile bazı değişikliklere uğramıştı. 2016 yılı Ağustos ayında ise 6728 sayılı kanun ile Ar-Ge desteklerinde kapsam genişletilmişti. Ar-Ge desteklerinden yararlanmak için gerekli personel sayısı önce 50’den 30’a indirilirken, daha sonra yapılan düzenlemeyle 15’e düşürüldü.

■ Ar-Ge ve yenilik projeleri ile tasarım harcamalarının tamamı, gelir ve kurumlar vergisi kazançlarının tespitinde indirim konusu yapılıyor.

■ Ar-Ge kapsamında çalışan personele ilişkin gelir vergisi eğitim durumuna göre yüzde 80-95 oranında indirimli alınıyor.

■ Ar-Ge projeleri kapsamında ithal edilen eşya gümrük ve damga vergisinden istisna tutuluyor.

■ Bölge dışı ilgili faaliyetlere ilişkin ücretlerin gelir vergisi stopajı kapsamında değerlendirilmesine yönelik Bakanlar Kurulu yetkili kılındı.

■ Ar-Ge firmalarına girişim sermayesi sağlayan yatırımcılar vergi indirimi desteğinden faydalanabiliyor.

■ Siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge veya tasarım faaliyetleri destek kapsamında. Personelin sigorta primi işveren hissesinin yarısı Maliye Bakanlığı tarafından karşılanıyor.