İhracatın lideri Tüpraş oldu

İSTANBUL - Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Tüpraş'ın geçen yıl 4 milyar 135 milyon dolar ile en fazla ihracat yapan firma olduğunu söyledi.

Büyükekşi, TİM'in "2013 Yılı İhracat İlk 1000 Envanteri Sonuç Raporu"nun tanıtım toplantısında yaptığı konuşmada, küresel finansal krizden sonraki dönemde ihracatın ciddi artış gösterdiğini, Türkiye'nin bu performansı ile kriz sonrasında ihracatını en hızlı şekilde geliştiren ülkelerin başında geldiğini söyledi.

İlk bin ihracatçının önceki yıla göre ihracat artışının yüzde 2,4 olduğunu ve 90,4 milyar dolarlık ihracat yaptığı bilgisini veren Büyükekşi, "Hatırlayacağınız üzere 2013 yılı ihracatı toplamda 2012 yılına yakın seviyede gerçekleşirken, altın ihracatı hariç tutulduğunda yüzde 5,8 artış kaydedilmişti. Özellikle KOBİ'lerin net ihracat artışı 2013'te 6 milyar dolar düzeyinde oldu" dedi.  

Genel ortalamalara bakıldığında ABD'de firmaların yılda ortalama 5,2 milyon dolar, Güney Kore'dekilerin 8 milyon dolar, Türkiye'dekilerinin ise 2,6 milyon dolar yıllık ortalama ihracat yaptığını kaydeden Büyükekşi, bundan sonra firmaların ölçeğinin de yukarı doğru çekilmesi gerektiğini dile getirdi.  

İlk bin ihracatçının toplam ihracat içindeki payı 2013'te geçen seneye göre artış gösterse de, 2011 seviyesini geçmediğinin görüldüğünü vurgulayan Büyükekşi, bunun 2023 vizyonu çerçevesinde ihracatın tabana yayıldığını, kendilerinin de bu durumdan memnuniyet duyduğunu ifade etti.

2008 yılında Türkiye'nin ihracatının yüzde 70,8'ini en büyük bin ihracatçı firmanın gerçekleştirdiğini bildiren Büyükekşi, sözlerine şöyle devam etti:

"2008 yılından 2013 yılına bu ağırlık yüzde 59,6'ya geriledi. Bu da ihracatın tabana yayıldığı konusunda önemli bir gösterge. Yine ilk bin ihracatçı firmayı da kendi içinde incelediğimizde, ilk 500 ile ikinci 500 arasında ciddi bir fark olduğunu görüyoruz. İlk 500 ihracatçı firma, ilk bin firmanın yaptığı ihracatın yüzde 84,16'sını yaparken, ikinci 500 firma geri kalan yüzde 15,83'ünü gerçekleştirdi. İlk bin içerisinde ikinci 500'ün oranının geçen yıla göre 1,2 puan arttığını görüyoruz. Türkiye'nin toplam ihracatının yüzde 50,17'sini ilk 500 firma yaptı. İkinci 500 yüzde 9,4'ünü, geri kalanı da yani 59 bin ihracatçı da yüzde 40,39'unu gerçekleştirdi."

En büyük pasta otomotiv endüstrisinin

Büyükekşi, 2013 yılında ihracat gerçekleştiren firmaların yüzde 64,79'u üretici ihracatçı, yüzde 15,94'ünün grup dış ticaret firması, yüzde 4,7'sinin sektörel-sermaye dış ticaret şirketi, yüzde 15,94'ünün ise diğer gruplara girmeyen ve üretici olmayan ihracatçı firmalar olduğunu söyledi.

İlk bin ihracatçı firma arasında en büyük pastayı 20,4'lük yüzde ile otomotiv endüstrisinin aldığını bildiren Büyükekşi, ikinci en büyük payı yüzde 12,5 ile kimyevi maddeler ve mamullerinin aldığını, üçüncünün yüzde 12,4 ile çelik sektörünün, dördüncünün yüzde 10,3 ile hazırgiyim sektörünün, beşincinin yüzde 9,6 ile elektrik- elektronik sektörünün, altıncının ise yüzde 4,6 ile hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar sektörünün olduğunu kaydetti.

Sektörlerin rakamsal büyüklükleri ile firma sayıları dağılımının farklılıklar arz ettiğini aktaran Büyükekşi, ihracatçı ilk bin firma arasında 154 firma ile en çok hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün yer aldığını, bu sektörü 95 firma ile kimyevi maddeler ve mamullerinin, 91 firma ile de çelik sektörünün takip ettiğini dile getirdi.

Otomotiv sektörünün 83, hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektörlerinin ise 82 firmayla ilk bin içerisinde yer aldığını bildiren Büyükekşi, ihracatçı firmaların ihracat hacminin önemli bir gösterge olduğunu, sektörel ve bölgesel düzeyde 1 milyar dolar eşiğini önemsediklerini ifade etti.

Firma düzeyinde bakıldığında 11 firmanın 1 milyar dolar ve üzerinde ihracat yaptığı bilgisini paylaşan Büyükekşi, "2023 yılı hedefimiz 50 firmamızın yıllık 1 milyar dolar ihracat barajını aşması" dedi.

2013 yılında 500 milyon ile 1 milyar arası ihracat yapan 12 firma olduğunu kaydeden Büyükekşi, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Bu rakam önceki yıl 11 idi. 100 milyon dolar ile 500 milyon dolar arası 129 firma, 50 milyon ile 100 milyon dolar arasında 212 firma, 25 milyon ile 50 milyon arasında 470 firma, 20 milyon ile 25 milyon arasında ise 166 ihracatçı firma bulunuyor. Bininci firmamızın ihracatı da 20,9 milyon dolar olarak gerçekleşti.  

İlk bin ihracatçı firmanın bölgesel dağılımına baktığımızda, Marmara Bölgesi'nin büyük bir ağırlığı olduğunu görüyoruz. Marmara'dan 586 firma ilk bin ihracatçı firma arasında yer aldı. Bunu 138 firma ile Ege Bölgesi, 88 firma ile İç Anadolu Bölgesi, 81 firma ile Güneydoğu Anadolu ve 71 firma ile de Akdeniz bölgesi takip etti. Bin firma içerisinde 452 firmamız İstanbul'dan ihracat yapıyor. Ancak İstanbul'un firma sayısı bazında payı, son 3 yılda geriliyor. İstanbul'u 70 firma ile İzmir, 67 firma ile Gaziantep, 56 firma ile Kocaeli, 51 firma ile Bursa takip ediyor. İhracat içinde farklı illerin ağırlığının artması, Türkiye ihracatı ve ekonomisi adına sağlıklı bir gelişmedir. İhracatın bölgesel ve sektörel düzeyde farklılaşması ve yaygınlaşması arzuladığımız ve görmek istediğimiz bir sonuç."

İlk bin ihracatçı firmadan 695'i yüzde 100 yerli sermayeli

Büyükekşi, ihracat performansının illere göre dağılımına bakıldığında, İstanbul'un 39 milyar dolar ile ilk bin içerisinde öne çıktığını söyledi.

İstanbul'un ardından 11,2 milyar dolarla Kocaeli, 7,1 milyar dolar ile Bursa, 5,4 milyar dolarla İzmir, 4,4 milyar ile de Ankara'nın geldiğini belirten Büyükekşi, "İller bazında ilk 5 ihracatçıya baktığımızda, İstanbul ilimizde ilk 5'i Tofaş, Arçelik, Kibar Dış Ticaret ve araştırmaya katılmayan bir firmamız oluştururken; Kocaeli ilinde Tüpraş, Ford Otomotiv, Türk Pirelli, Sarkuysan ve Alstom Grid enerji ilk 5'i tamamlıyor" şeklinde konuştu.

Bursa ilinde ise Oyak-Renault, Bosch, Componenta Dökümcülük, Yeşim Satış Mağazaları ve Valeo Otomotiv firmaları olduğunu aktaran Büyükekşi, İzmir ilinde ise Pergamon, Petkim, İzmir Demir-Çelik, CMS Jant ve Özkan Demir Çelik'in ilk 5'te yer aldığını kaydetti.

Araştırma kapsamında karlılık verilerini paylaşan ilk 500 içerisindeki firmaların ortalama karlılığı yüzde 4,25 iken, ikinci 500'deki karlılık oranının ise yüzde 3,97 olduğunu anlatan Büyükekşi, "Bu da son 5 yıl içerisindeki en düşük karlılık. Burada şunu da paylaşayım ilk 500'de 335 firma bize karlılık rakamlarını vermiş, ikinci 500'de 303 firma" dedi.

İlk bin ihracatçı firma içerisinde yüzde100 yerli sermayeli olan firma sayısının 695 olduğu bilgisini veren Büyükekşi, şunları kaydetti:

"83 firma yüzde 100 yabancı sermayeli, 3 firmamız ise yüzde 100 kamu sermaye yapısına sahip. İlk bin ihracatçı firmamızın kapasite kullanma rakamlarında en yüksek aralık yüzde 81-90 arası. Bu aralıkta 137 firma var. 118 firma, kapasitesinin tamamına yakınını kullandığını bildirdi. Diğer 118 firma ise yüzde 71-80 aralığında kapasite kullandığını açıkladı. Araştırmaya katılan her dört firmadan biri 2014 yılında kapasite artıracağını bildirdi. Bu, bizim için iyi bir haber. Çünkü büyümeye ihracatın katkı vereceğini daha önce söylemiştik. İhracatçılarımız bu veriyi teyit ediyor. Hatta ben özellikle şunu söylüyorum; 2014 yılında Türkiye'nin morali ihracat olacak. Bunun son derece önem arz ettiğini düşünüyorum.   

İlk bin ihracatçı firmanın sektörlere göre kapasite kullanım oranlarına baktığımızda hayvancılık ürünleri yüzde 91,3 kapasite kullanım oranı ile başı çekiyor. Yüzde 88,5 ile madencilik sektörümüz, yüzde 83,1 ile ağaç ve orman ürünleri sektörümüz araştırmamızda öne çıkıyor. şirketlere ilişkin yatırım verilerinde, 2013 yılında ilk 500 firmamızın en çok yatırım gerçekleştirdiği sektör kimyevi maddeler ve mamulleri sektörü. Sektörün yatırım ortalaması 150 milyon dolar civarında. 2014 yılında planlanan yatırım da ise kimyevi maddeler ve ağaç mamulleri öncelikle göze çarpıyor. İkinci 500'de de benzer bir tablo söz konusu. İlk 500 firmanın 2014 yılı planlanan yatırımın da ise yine ağaç ve orman ürünleri başı çekiyor."

En çok kar açıklayan Ereğli Demir Çelik oldu

Büyükekşi, ilk 500 ihracatçı firmanın ortalama çalışan sayısı 753 iken, ikinci 500 ihracatçı firmanın ortalama çalışan sayısının 334 olduğunu söyledi.

İlk 500 arasında Ar-Ge merkezi olan firma sayısının 107, ikinci 500'de ise 78 olduğu bilgisini veren Büyükekşi, "İlk 500 firma, toplam cirosunun 1,39'unu, ikinci 500 firma ise toplam cirosunun yüzde 1,31'ini Ar-Ge'ye ayırmaktadır" dedi.

Türk markalarının küresel pazarlardaki bilinirliğinin arttığını, bunun en büyük göstergesinin tanıtım harcamaları olduğunu vurgulayan Büyükekşi, ilk bin firma cirolarının yüzde 1,77'sini uluslararası tanıtım ve pazarlama harcamalarına ayırırken, ikinci 500 ise bu harcamaların yüzde 1,9'a yükseldiğini kaydetti.

498 firmanın tescilli markaya, 310 firmanın ise uluslararası tescilli markaya sahip olduğunu aktaran Büyükekşi, "İlk 500 ihracatçı firmamızın bünyesinde yer alan tescilli marka sayısı 7 bin 908, ikinci 500'de ise 6 bin 512 adet. İlk 500 ihracatçı firmanın tescillediği uluslararası marka sayısı 3 bin 69 olurken, ikinci 500 ihracatçı firma da 2 bin 350 adet uluslararası marka tescili yaptı. Yine 165 firma patent sahibi olduğu bilgisini bizimle paylaştı. İlk 500 ihracatçı firmamızın bünyesinde yer alan patent sayısı 3 bin 299, ikinci 500'de ise bin 113 adettir. İlk 500 ihracatçı firmanın 2013 yılında aldığı patent sayısı 495 olurken, ikinci 500 ihracatçı firma da 182 adet patent aldı" şeklinde konuştu.

En fazla ihracatı Tüpraş yaptı

2013 yılının en büyük ilk 3 ihracatçı firmasını da açıklayan Büyükekşi, sözlerine şöyle devam etti:

"Tüpraş bu sene 4 milyar 135 milyon dolar ile en fazla ihracat yapan firma oldu. Tüpraş geçen sene de Türkiye'nin en fazla ihracat yapan firmasıydı. İkinci sırada 3 milyar 698 milyon dolar ihracat ile Ford bulunuyor. Ford geçen seneye göre ihracatını geliştirmiş oldu. Ford geçtiğimiz sene de 2. sırada yer alıyordu. Oyak-Renault ise geçen sene olduğu gibi bu sene de 3. sırada yer aldı. Oyak-Renault'un ihracatı 3 milyar 523 milyon dolar olarak gerçekleşti. İlk 10'da Tüpraş, Ford, Oyak-Renault, Vestel, Tofaş, Arçelik, Toyota, Kibar dış ticaret, dokuzuncu sırada araştırmaya katılmayan bir şirket, onuncu ise TGS dış ticaret. 1 milyar dolar ihracat seviyesine yakın firmalarımızın bu sene 1 milyar doları aşarak listeyi geliştirmesini ümit ediyoruz. 2013 yılının üretici ihracatçı firma sıralaması Tüpraş, Ford Otomotiv, Tofaş, Arçelik ve Toyota olarak şekillendi. İlk 5 grup dış ticaret firmaları sıralamasına baktığımızda ise, sırasıyla Kibar Dış Ticaret, Çolakoğlu Dış Ticaret, Diler Dış Ticaret, Ekom Eczacıbaşı ve Altunkaya İnşaat oldu. Ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri sıralaması ise şu şekilde oluştu; birinci Oyak Renault, ikinci Vestel Ticaret, üçüncü TGS Dış Ticaret, dördüncü Pergamon Status, beşinci ise şişecam Dış Ticaret. 7 Haziran'da genel kurulumuz var. Bu firmalara Genel Kurul'da ödüllerini Başbakanımız ve Ekonomi Bakanımız verecek.  

İhracatı en hızlı yükselen firmalardan birinci Tersan Tersanecilik ihracatını yüzde 657 artırmış. İkinci Ulusoy Elektrik, ihracatını yüzde 267 artırmış; üçüncü Balıkesir Elektromekanik ise yüzde 234 artırmış. Sıralamada en hızlı yükselenler ise Ulusoy Elekrik, Tersan Tersanecilik ve Abb İhracat. karlılığını bildiren 638 firma içerisinden en çok kar açıklayan şirketler, Ereğli Demir Çelik, Eti Maden, İskenderun Demir Çelik. İstihdam verisini bildiren 772 firmadan en fazla istihdam sağlayanlardan birinci Arçelik, ikinci Ford, üçüncü Sanko Tekstil oldu. En fazla yatırım yapanlar ise Tüpraş, Ford ve Tosçelik olarak sıralandı. 2014 yılında en fazla yatırım planlayanlar da Tofaş, Modern Karton ve Ford oldu."