Güneydoğu Avrupa'da tarım mikro krediyle canlanıyor

Kezban KARABOĞA

SARAYBOSNA - Saraybosna'da yedincisi gerçekleştirilen Güneydoğu Avrupa İçin Avrupa Fonu (EFSE) yıllık genel kurulunun bu yılki ana teması tarım ve konut kredileriydi. 2012 yıl sonu verilerine göre, EFSE’nin yatırım portföyünde Bosna-Hersek ikinci en büyük paya sahip ve bu yatırımların değeri 115.7 milyon euro. Bu meblağ, tarım sektöründeki son kullanıcılara ve konut için ek finansmana ihtiyacı olan hanehalkına mikro krediler veriliyor.

Mikro kredi kuruluşları Bosna Hersek’tE tüm finans sektöründen yüzde 4’lük pay alıyor. Bu kuruluşlardan olan "Eki", mikro kredilerinin yüzde 80’lik bölümünü tarımsal işletmelere veriyor. Mikro kredi kuruluşlarını bankalardan ayıran bir fark, uyguladıkları faiz oranlarının bankalara göre daha yüksek olması. Örneğin Eki’de faiz oranları yüzde 17 ve 21 iken, Bosna Hersek’te bir bankadan alınacak düzenli bir kredinin faiz oranı yüzde 9 ve 11 arasında değişiyor. Eki yetkililerinden Sadina Bina bu durumu, müşterilerinin hiçbir geliri olmamasına dolayısıyla geri ödemedeki 'büyük risk'e” bağlıyor. Eki, Bosna Hersek’te 2013 yılı Nisan ayında 35 bin 281 müşteriye ulaştı. Bu kişiler ortalama 1600 euro tutarında kredi aldı.

Türkiye’de 65 milyon euro yatırım portföyü

Türkiye'deki faaliyetine 2011’de başlayan EFSE’nin yatırım portföyünde Türkiye 65 milyon euro ile 4. sırada yer alıyor. EFSE, Türkiye’de 4 aracı kuruluşla (Alternatif Bank, Fibabanka, Şekerbank ve Garanti Finansal Kiralama) çalışıyor. EFSE, bu ticari bankalar ve leasing şirketleri aracılığıyla yeni işletme kurma veya mevcut işletmeleri genişletme konusunda girişimcilere destek olmak için mikro girişimcilere kredi sağlıyor. EFSE’nin yerel kredi kuruluşları aracılığıyla verdiği krediler arasınra zirai kredilerde artış yaşanıyor. 2012’nin 4. çeyreğinde EFSE’nin verdiği 2. derece kredilerin (hacim olarak yüzde 21’i) zirai faaliyetlere ayrıldı.

EFSE nedir, sermayesi nereden geliyor?

Güneydoğu Avrupa İçin Avrupa Fonu (EFSE), Türkiye dahil olmak üzere 16 ülkede faaliyet gösteriyor. EFSE, mikro ve küçük ölçekli girişimlere yerel ortak kredi kurumları aracılığıyla kredi ulaştırıyor. Alman Kalkınma Bankası (KfW) tarafından 2005’te açılan EFSE’nin Aralık 2012 itibariyle toplam ödenmemiş yatırım bedeli 806.7 milyon euro. EFSE’nin kredi olarak kullandırdığı sermaye, Almanya Ekonomik Ortaklık ve Gelişim Federal Bakanlığı, Avrupa Komisyonu, Arnavutluk Hükümeti, Ermenistan Merkez Bankası'nın bir bağlı kuruluşu olan Küçük ve Orta Ölçekli İşletme Kredisi Desteği CJSC, Avusturya Kalkınma Bankası, Kalkınma ve Ortaklık için İsviçre Ajansı, Danimarka Uluslararası Kalkınma Ajansı, KfW, IFC, Hollanda Finans Şirketi, Yeniden Yapılanma ve Kalkınma İçin Avrupa Bankası, Avrupa Yatırım Bankası tarafından sağlanıyor.

800 euro mikro kredi kullandı, yılda 120 bin ton mantar yetiştiriyor

Danka Grbovic mikro kredi kullanan kadın girişimcilerden. Grobovic,  girişimcilik hikayesini şöyle anlatıyor: “Savaştan önce limonata ve soğuk içeceklerin satıldığı bir dükkanımız vardı. Şimdi evimizin bodrum katında iki odada mantar yetiştiriyorum. 800 euro kredi ile başladık. Şimdi 12 odadan mantar kokusu yükseliyor. Yılda 120 bin ton mantar yetiştiriyoruz. Artık tatil yapmak için yeterli param var fakat buna zamanım yok."

Yılda 4 ton bal üretiyor

Aslında mesleği lise öğretmenliği olan Fahrudin Basic, mikro kredi kullanarak iş kuran isimlerden bir tanesi. Savaştan kalma kovanlar ile üretim yapıyor. Kovanlarının pek çok yeri zedelenmişti fakat yine de kullanılabilir durumdaydılar. "Aslında kamyon şoförüydüm" diye başladığı öyküsünü şöyle anlatıyor:
"Ekonomi güçsüzleşmişti. O dönemde hiç kimsenin bir kamyon şoförüne ihtiyacı yoktu. 1300 euro karşılığı mikro kredi aldım. Daha fazla kovan yapabilmek için tahta, koyu orman balını içerisine doldurmak için kavanozlar... Şimdi yılda dört ve beş ton arasında bal üretiyoruz."