Gümrükte işler kolaylaşıyor

Mehmet KAYA

ANKARA - Uzun süredir üzerinde çalışılan Gümrük Kanunu taslağı görüşe açıldı. İş dünyası ve gümrüklerle ilgili sivil toplum örgütlerine gönderilen taslakta, gümrük işlemlerinin tek kapıdan yapılabilmesi, elektronik ortama taşınmasına ilişkin kolaylaştırıcı hükümler yanında, değişen ekonomik ortama uyum için düzenlemeler yer alıyor. Taslak geçici maddeler hariç 228 madde olarak hazırlandı.

Gümrükte yeni kavram: Ekonomik operatör

Taslakta, genel olarak başta dahilde işleme rejimi olmak üzere hükümlerde sadeleştirmeye gidilmesi dikkat çekti. Avrupa Birliği’ne uyum bakımından “ekonomik operatör” kavramı taslağa alındı. “İşi gereği gümrük mevzuatı kapsamına giren faaliyetlerde bulunan kişi” olarak tanımlanan ekonomik operatör, başkaları adına işlem yapan bir kurum ya da kişi olabileceği gibi, ihracatı yapan kurum kuruluş da olabilecek. Bu kavramla, daha önce yönetmelikle belirlenen ve 2017 başında yürürlüğe girecek “Yetkilendirilmiş yükümlü” uygulamasının da kapsamlı yasal altyapısı hazırlanmış oldu. Yetkilendirilmiş operatör, AB’nin AEO (Authorized Economic Operator) düzenlemeleri ile uyumu sağlayacak.

Kolaylıkta mütekabiliyet aranacak

Yetkilendirilmiş Ekonomik Operatör statüsünü gümrük idareleri verecek. Bu statüye sahip olanlar basitleştirilmiş uygulamalar, daha az muayene ve belge kontrolüne tabi olacak. Bakanlık tarafından denkliği onaylanan başka ülkelerin yetkilendirilmiş ekonomik operatörleri de aynı basitliğe tabi olacaklar. Kolaylıklarda karşılıklılık esası olacak ve uluslararası anlaşmayla geçerli olacak. Bu statüdekilerin hangi kolaylıklara tabi olacağına ilişkin yönetmelik çıkarılacak.

Gümrük sahası özelleştirilebilecek

Taslakta, gümrük sahalarının özel sektörce işletilmesine yönelik yasal altyapı da hazırlandı. Halen sadece TOBB’un iştiraki Gümrük ve Turizm İşletmeleri Ticaret AŞ tarafından özel bir protokolle yapılan yap-işlet-devret modeliyle gümrük alanı ticari işletmesi yapılıyor. Taslakta yetki genişletilerek, yap-işlet- devret modeli yanında kiralama ve/veya işletme hakkının verilmesi yöntemlerinin de kullanılabilmesine imkan sağlandı. Özelleştirme kanundaki diğer yöntem ve usullerin de “kıyas yoluyla” uygulanabilmesine ilişkin hüküm konuldu. Halen devam eden işletmelerin süresi bittikten sonra en fazla 30 yıl süreyle verilebilecek.

Tüm veriler elektronik olacak

Taslakta, sistemlerin tamamının elektronik olarak izlenmesi ve gümrükte işlem yapan bütün idare ve ekonomik operatör, müşavir vb. kişi ve kurumların verilerini elektronik ortamda girmesine yönelik hüküm yer aldı.

Fikri mülkiyete ek koruma

Taslakta ayrıca, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasına yönelik yeni bir bölüm açıldı ve buna yönelik hükümler konuldu. Bu haklara aykırı ürünlerin gümrüklerde alıkonulmasına yönelik madde yer aldı. Ayrıca taslakta, internet yoluyla alınan ve yurt dışından gelen ürünlere yönelik düzenlemeye de yer verildi. İnternet yoluyla alınan ve postayla gelen ürünler eğer fikri sınai mülkiyet haklarına aykırıysa alıkonulacak.