Girişimciliğe olumlu bakanlar yüzde 25 azaldı

Mehmet FİLOĞLU

Doğrudan satışta dünyanın en büyük şirketlerinden biri olan Amway’in hazırladığı Global Girişimcilik Raporu son 2 yılda Türkiye’de girişimci ruhuna desteğin azaldığını ortaya koydu. Bu yıl yedincisi yapılan araştırmanın sonuçlarına göre, Türk halkının yalnızca yüzde 42’si girişimciliğe yönelik olumlu bir bakış açısına sahip. Bu alanda dünya ortalaması ise yüzde 77 düzeyinde. Türkiye böylece araştırmaya dahil olan 45 ülke arasında sonuncu oldu. Oysa sadece 2 yıl önce 2014 yılı raporunda Türklerin yüzde 67’si girişimciliğe yönelik iyimser bir bakış açısı ortaya koymuştu. O yıl Türkiye küresel ortalama olan yüzde 63’ün üzerine çıkmıştı.

Karamsarlık etkiliyor

Markafoni Kurucu Ortağı ve Girişimcilik Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Sina Afra, araştırma sonuçlarında Türkiye’nin geri gitmesini ve sonunculuğa yerleşmesinin ülkedeki genel karamsarlıktan kaynaklanmış olabileceğini söyledi. Afra’ya göre ayrıca yabancı yatırımcıların angajmanlarını azaltmaları da girişimciliğe olan bakışın olumsuz etkilemesine yol açan bir diğer faktör olabilir.

Sabancı Üniversitesi Girişimcilik Kurulu Akademik Direktörü Prof. Dilek Çetindamar’a göre ise sorun daha çok yapısal problemlerden kaynaklanıyor. Çetindamar, konuyla ilgili şunları söyledi:

İnşaata dayalı ekonomi

“Türkiye uzun yıllardır inşaata dayalı ekonomik büyüme modeli içinde ve dünya çapındaki olumlu gelişmelerin ışığında pozitif bir ekonomik ortamda büyümesini sürdürmekle birlikte kalıcı olan, hem sanayiye hem de teknolojiye dayalı bir endüstriyel dönüşümü yakalayamadı.

Bu yüzden kırılgan bir ekonomiye sahip ve son dönemdeki olumsuz ülke içi koşullar ve belirsizliklerin etkisiyle ciddi şekilde gelecek konusunda karamsar tabloyla karşı karşıya kaldı. Girişimciler böylesi ortamlarda yeni yatırımlar yapmaktan kaçındıkları için girişimci olmak isteyenlerin azalması ve doğal sonucu olarak girişimlerin azalması hiç şaşırtıcı değil”. Türkiye’nin dünyada 18’nci büyük ekonomi olduğunu hatırlatan Çetindamar şöyle devam etti:

Eko sistem kurulamadı

“Ülkenin büyüklüğüne denk gelen bir girişimcilik ekosistemi kurulamamış durumda. Dünya Rekabetçilik Endeksi’nde 140 ülke içinde 55’nci olması bunu gösteriyor. Dünya Rekabetçilik Endeksi ülkeleri birçok alanda ekonomik ve sosyal altyapı kurumlarındaki performanslarına bakarak diğer ülkelerle karşılaştırıp aslında her bir ülkeye dikkat etmeleri gereken konuları da gösteriyor. Benim tavsiyem, her bir göstergede Türkiye’nin zayıf noktalarını iyi inceleyip bunları iyileştirmek için çalışmak gerekir. Özellikle, eğitim başta olmak üzere işgücü verimliliği konularında maalesef alarm veren göstergeler yapılması gereken acil konuları işaret ediyor. Girişimciliğin temeli insan, o yüzden eğitimde bilime dayalı yapılara geri dönmek gerekiyor."

Yüksek teknolojinin önemi

İnsan kaynağının gelişmesi sayesinde yüksek teknolojilere dayalı sürdürülebilir ekonomik yapıları kurmanın mümkün olduğunu bildiren Çetindamar “Enflasyon, işsizlik, döviz kurları gibi göstergelerin de işaret ettiği diğer alarm veren bir alan da ekonomi. O yüzden, ülkede girişimciliğin iyileşebilmesi için Türkiye’nin politik ve ekonomik belirsizlikleri ortadan kaldıracak ciddi politikalara ihtiyaç var” diye konuştu.

“Türkiye sonuçları AB'den yüksek”

Araştırmayı yapan Amway’in Türkiye Genel Müdürü Tayfun Ergün, Türk girişimciliği konusunda ümitli olduklarını söyledi. Ergün, Türkiye’de ankete cevap verenlerin yüzde 23’ünün girişimcilik konusunda; ‘arzu eden, yeni işe başlama yeteneği olduğunu düşünen, sosyal baskıya karşı direnen’ bir yapıya sahip olduğunun altını çizerek sözlerine şöyle devam etti: “Bu bağlamda Türkiye sonuçları AB’den yüksek ve yüzde 24 olan dünya ortalamasından yalnızca 1 puan düşük. Yani Türk girişimciliği konusunda hala ümitliyiz. Hatta cevap verenlerin yüzde 42’si girişimcilere karşı olumlu bakıyor. Erkeklerin yüzde 45’i, kadınların yüzde 40’ı girişimciliğe olumlu bakıyor. Üniversite mezunlarının ise yüzde 46’sı pozitif bir tutum sergiliyor. Türklerin yüzde 23’ü kendi işini kurmayı arzu ederken, yeteneklerine inanıyor. Hatta aileleri ve arkadaşları karşı çıksa bile kendi işini kurmaktan vazgeçmeyeceklerini söylüyor. Türkler özellikle bağımsızlık arzusu ile kendi işlerini kurmak istiyor.”