Enflasyonda yukarı, faizde aşağı sinyal

Ferit PARLAK - ANKARA

Merkez Bankası (TCMB), gelecek 3 yıl için enflasyon tahminlerini yukarı yönlü güncelledi. Dün Ankara’da açıklanan yılın 4. Enflasyon Raporu'nda 2024 yılsonu için enflasyon tahmini yüzde 38’den yüzde 44’e, 2025 yılsonu tahmini yüzde 14’ten yüzde 21’e, 2026 için de yüzde 9’dan yüzde 12’ye güncellendi. Tahmin aralıklarının alt ve üst noktaları da 2024 yılı için yüzde 42 ve 46, 2025 yılı için yüzde 16 ve 26, 2026 yılı için yüzde 6 ve 18 olarak açıklandı. Enflasyonda yüzde 38 seviyesine martta ulaşılacağını bildiren TCMB Başkanı Fatih Karahan, hedefte 3 aylık gecikme olduğunu, birkaç yıllık dezenflasyon programında bu durumun ciddi bir sapma olmadığını ifade etti.

Hedefler neden güncellendi?

TCMB Başkanı Karahan, güncellemeyi getiren nedenleri anlatırken, son dönemde yüksek seyreden gıda fiyatlarının 2024 yılsonu tahmininin güncellenmesine 1,6 puan etki ettiğine dikkati çekerek, "Türk Lirası cinsi ithalat fiyatları ve talep koşullarının tahmin güncellememiz üzerindeki toplam etkisi yarım puan oldu. Beklentilerdeki gerilemenin öngörülerimizden yavaş gerçekleşmesi, başlangıç koşulları ve enflasyonun ana eğilimi, 2024 yılsonu tahminimizi 3,9 puan yukarıya çekti. 2025 yılsonu tahmin güncellemesinde ise gıda fiyatları, Türk Lirası cinsi ithalat fiyatları ve yönetilen yönlendirilen fiyat varsayımlarımızdan gelen toplam etkiyi 3,3 puan olarak hesaplıyoruz. Ayrıca, 2024 tahminimizdeki güncelleme, enflasyon ataleti ve ana eğilim vasıtasıyla, 2025 yılsonu tahminimizi 3,5 puan yukarı çekti. Çıktı açığı patikasındaki güncellemenin 2025 tahminimizdeki etkisi 0,2 puan oldu" bilgilerini paylaştı.

Banttan fonlama indirim değil

Karahan, “Üst banttan fonlama nasıl bir faiz artışı değilse, alt banttan fonlama da kesinlikle hiçbir şekilde faiz indirimi olarak algılanmamalı” açıklamasında bulundu. Karahan, “İndirim döngüsü başlarsa hiçbir şekilde dezenflasyon sürecini sekteye uğratacak ya da Türk Lirası'na olan dönüşü sekteye uğratacak bir adım atmayacağız" ifadelerini kullansa da TCMB’nin eski başekonomisti Ali Hakan Kara, X mesajında “TCMB basın toplantısından edindiğim izlenim, aralık ayında küçük bir adımla indirime başlama niyeti devam ediyor” şeklinde konuştu.

Borsa İstanbul bankacılık endeksinde de günlük prim yüzde 5'i aştı. Bloomberg'e konuşan Strateji Portföy Genel Müdürü Burak İhsan Çetinçeker, “Borsa, TCMB Başkanı'nın açıklamalarını aralık ya da ocak ayında başlayacak faiz indirim döngüsünün üstü kapalı bir sinyali olarak algılıyor gibi görünüyor” yorumu yaptı. Ekonomist Tufan Cömert X’te paylaştığı analizinde, raporda enflasyon tahminleri üzerindeki riskleri gösteren faktörlerin aşağı yönlü olduğunu, dolayısıyla aralık ayında çekirdek, hizmet ve mevsim etkisinden arındırılmış enflasyon verisinde bir düşüş görülürse faizde indirim olasılığının artacağını tahmin etti.

'Asgari ücrette kurul var biz karar verici değiliz'

Fatih Karahan, asgari ücretle ilgili bir soru üzerine geçtiğimiz günlerde basında çıkan haberlere de değinerek, iddia edildiği gibi kapalı kapılar ardında kamuoyunda paylaştıklarının dışında farklı şeyler söylemediklerinin de altını çizdi. Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun bir parçası olmadıklarını belirten Karahan, “Bu konuda bizim normatif ‘Şöyle olmalıdır’ gibi bir değerlendirme yapmamız söz konusu değil, doğru da olmaz. Neden? Biz karar verici değiliz. Bir kurul var, kurul toplanıyor ve belli süreçleri var. Biz bu kurulun bir tarafı olmadığımız gibi, resmi ya da gayriresmi herhangi bir tavsiyede de bulunmuyoruz” açıklamasını yaptı. 

Hatice Karahan: Kira enflasyonunda yavaşlama sürer

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Hatice Karahan da tahmin güncellemesinin belli başlı kaynakları olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti: "Bunlardan bir tanesi hizmet enflasyonundaki katılık. Beklediğimizden yüksek gelmesi kira enflasyonundan kaynaklanıyor. Burada birtakım yapısal unsurlar var, bunlar öne çıkıyor. Deprem harcamaları, önceki fiyat kontrolleri gibi... O nedenle orada daha yavaş bir gelişim olduğuna şahit olduk ama önümüzdeki dönemde kira enflasyonu göstergelerine baktığımızda buradaki yavaşlamanın devam edeceğini görüyoruz. Çünkü birçok öncü göstergeye bakıyoruz ve bu göstergeler bize önümüzdeki dönemde kira enflasyonunda kademeli de olsa bir iyileşmenin geleceğini gösteriyor. Tahmin güncellemesinin diğer kaynağı da bildiğiniz gibi gıda fiyatlarıydı, buradaki oynaklıktan kaynaklandı. Bu da para politikasının göreceği etki alanı dışında bir unsur. Beklentilerdeki iyileşmenin istediğimiz hızda gerçekleşmemesi önümüze çıktı. Burada sektörel anlamda belki ayrıştırmak gerekir. Farklı kesimler farklı enflasyon dinamiklerine maruz kalabiliyor. O nedenle de enflasyon beklentilerinin seviyesine değil, gidişatına, yönelimine bakmayı tercih ediyoruz." 

Karahan'dan mesajlar:

* TCMB bünyesinde takip ettiğimiz göstergeleri bir bütün olarak incelediğimizde, ekim ayında enflasyonun ana eğilimindeki düşüşün sürdüğünü görüyoruz.

* Kiralarda yüksek fiyat artışı, sözleşme yenileme oranının üçüncü çeyrekte yükselmesinin etkisiyle geçtiğimiz çeyrekte de sürdü. Kira sözleşmelerinde kullanılan referans oranlarının düşüşü, son çeyrekte aylık kira enflasyonunun yavaşlayacağına işaret ediyor.

* Üretici aylık enflasyonu son üç aylık dönemde ortalamada yüzde 1,4 düzeyinde seyrediyor. Dolayısıyla, tüketici enflasyonu üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar zayıflıyor. 

Tahmin gerçekleşirse emekliler %11,2 ile % 15,5 zam alacak

Orta Vadeli Program’da 2024 yılı enflasyonu yüzde 41,5 ile MB tahmininin üstünde kalmıştı. Merkez Bankası da enflasyon tahminini yüzde 44 olarak revize etti. Yıl sonu enflasyonu Merkez Bankası'nın tahminine uygun gerçekleşirse, temmuz - aralık dönemi enflasyonu yüzde 15,5 olacak. Buna göre SSK ve BAĞKUR emekli aylıklarına, refah payı verilmezse, ocak ayında yüzde 15,5 oranında zam yapılacak. Memur maaşlarına ve emekli aylıklarına ocak ayında yapılacak zam ise yüzde 11,2 civarında olacak. TCMB Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay, "Ücret dağılımında, düşük vasıflı çalışanların ücretlerinin dağılımda zarar görmemesi için artışın enflasyona zarar vermeyeceğini öngörmek lazım" mesajı verdi. Akçay, “Şunu söylemekte fayda var bir noktada illa ki ileriye dönük endekslemeye geçmeliyiz. İleriye dönük endeksleme devreye girmek zorunda. Konjonktürün de uygun olduğu kanaatindeyim” ifadelerini kullandı.