En buluşçu sektörler ev aletleri otomotiv, mobilya ve makine

İBRAHİM EKİNCİ

Yerli şirket, üretici ve mucitlerin patent ve faydalı model başvurularında 2014 sonuçları 44 temel sektör bazında henüz açıklanmadı ama DÜNYA’nın Türkiye Patent Enstitüsü’nden (TPE) sağladığı bilgiler, son 15 yıl içinde buluş sayısını rekor sayıda artıran sektörler olduğu gibi, hiç patent başvurusu yapmayan, ya da çok az buluş yapan sektörler olduğunu da ortaya çıkardı. Hükümetin, “Avrasya’nın teknoloji merkezi” vizyonuna göre Ar-Ge, tasarım, teknoloji desteklerini artırması, önümüzdeki yıllarda bu konuda daha büyük bir hızlanmaya yol açması muhtemel. Mevcut durum yeterli görünmese de sektörlerde hızlanma olduğu, bazı sektörlerin çok öne çıktığı görülüyor. 

2014 verilerinde ev aletleri 724, fabrikasyon metal ürünleri 555, motorlu kara taşıtı, römork imalatı 536, mobilya 492, özel amaçlı makineler 438 patent başvurusu ile ilk beşi paylaşıyor. En alt sıradaki beş sektörden 4'ünde buluş patent başvuru sayısı 10'dan az. Birinde hiç patent başvurusu yok. Basım yayım, plak, kaset ve benzeri kayıtlı medyada (bazılarının kullanımdan neredeyse kalkma noktasına gelmesinin de etkisiyle) buluş sayısı sıfır... Boya vernik, mürekkepte 1, suni elyaf imalatında 2, saat imalatında 5, temizlik ve cilalama imalatında 9 patent başvurusu olmuş. 

TPE'de 2000 yılından sonra, dolayısıyla son 15 yılın NACE sınıflamasına göre sektörel dağılım verileri bulunuyor. Bu verilerde buluşçuluk, patent alma girişimleri bazı sektörlerde 50 kattan fazla artmış. Optik aletler ve fotoğrafçılık teçhizatı, aydınlatma, akümülatör, savunma sanayi, radyo TV vericileri, telefon telgraf teçhizatı 25 kattan fazla artmış. Bunlar buluşçu sektörler olarak öne çıkıyorlar. 

Aydınlatma, savunma, mobilya... 

İhracatta da başarıdan başarıya koşan beyaz eşya üreticileri, buluşçulukta liderliği yıllardır kimseye kaptırmıyor. Dolayısıyla 2014 yılında da bir numaraya oturmaları sürpriz değil ancak bazı sektörlerdeki yükseliş dikkat çekiyor. Bunların başında, savunma sanayi, mobilya ve makine var. Savunma sanayinde patent sayısı 2000 yılında sadece 2'ydi. 2013'te 52, geçen yıl da 59'a ulaştı. Başlatılan ulusal projeler, TSK'nın yerli tedarike ağırlık verme politikası, sektör şirketlerinin ar - ge harcamalarını artırarak silah geliştirmesi bu sektördeki patent ve faydalı model başvurularında patlamaya yolaçmış durumda. Aselsan birçok özel projeye imza attı. Otokar, ‘kanatlı at’la globalde ilk 10’da yer aldı. Tamamen Türk mühendisleri tarafından geliştirilen ve adını mitolojiden alan Otokar’ın yeni nesil zırhlı muharebe aracı Tulpar, savunma teknolojileri konusunda uzman “army-technology. com” internet sitesince kendi sınıfının ilk 10’u arasında gösterildi. 

TPE'nin 2013 verilerine göre, bütün sektörler içinde en büyük ilerleme gösteren sektörler "optik aletler ve fotoğrafçılık teçhizatı" ile "silah ve mühimmat imalatı" oldu. 2014 yılında da savunma sanayi buluşçu kimliğini korudu. Mobilyada 2000 yılında patent başvuru sayısı 52'ydi. Geçen yıl 9 kattan fazla artarak 492'ye ulaştı. Viko En buluşçu sektörler ev aletleri otomotiv, mobilya ve makine gibi önemli markalar çıkaran aydınlatma sektöründe çok ciddi bir atak dikkat çekiyor. 2000 yılında bu sektördeki patent başvurusu sadece 2'ydi. Geçen yıl 35 kat artarak 432'ye ulaştı. 

Makine imalatı yükseliyor 

2013 sonuçlarına göre Türkiye'de en buluşçu sektörleri; patent ve faydalı model başvuru sayılarına göre sırasıyla ev aletleri imalatı, fabrikasyon metal ürünleri, motorlu kara taşıtları, mobilya ve eczacılık ürünleri, tıbbi kimyasallar ve botanik ürünler imalatıydı. 2014'te ev aletleri, fabrikasyon metal ürünleri, motorlu kara taşıtları ve mobilya sıralamadaki yerini korudu. Tıbbi kimyasallar ve botanik ürünler imalatı ise yerini özel amaçlı makine imalatına kaptırdı. Motorlu kara taşıtlarını buluşçulukta, patentte listenin ikinci sırasına oturtan en önemli gelişme, Tofaş Fiat, Oyak Reanult gibi yerli ortaklı üreticilerin yanı sıra birçok yabancı otomotiv markasının Türkiye üretimlerini aynı zamanda ar - ge merkezi olarak görmeleri ve model, geliştirme siparişleri etkili oldu. 

Hazır giyim ve tekstil iyi gidiyor 

Tekstil ve hazır giyimde Avrupa'nın en önemli tedarikçileri arasında olan Türkiye'de, bu sektörde, buluş ve patent alanında da önemli bir ilerleme sağlanmış gözüküyor. Giyim eşyası imalatı patent alma konusunda hızlanan sektörlerden biri. Bu açıdan 7'inci sırada yer alıyor. 2000 yılında giyim eşyasında sadece 2 patent alınmış. 2014'te bu sayı 47 olmuş. 23.5 kat artış olmuş. Tekstilde de aynı dönemde 3 buluştan 33 buluşa gelinmiş.

Patent demek buluş demek

Patent demek buluş demek TPE, marka, coğrafi işaret, patent ve faydalı model tescillerini yapıyor. Marka, bir işletmenin mal ve/veya hizmetlerini bir başka işletmenin mal ve/veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlamak amacıyla yaptığı işaret ve isimlendirmeyi içeriyor. Coğrafi işaret, belirli coğrafyalara has ürünlerin tescilini içeriyor. Ancak sadece patent inovasyonu, buluşu, yeni bir teknolojiyle veya mevcut teknolojinin yeni kombinasyonlarıyla geliştirme ve değiştirmeyi içeriyor. "Patentlenebilirlik kriterleri yenilik, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik" esaslarına göre yapılıyor. Yenilik, buluşun dünya çapında daha önce var olmaması yani tekniğin bilinen durumuna dahil olmaması anlamına geliyor. "Buluş Basamağı" buluşun, ilgili olduğu teknik alanda uzman bir kişi tarafından tekniğin bilinen durumundan kolaylıkla çıkarılamayacak nitelikte olması anlamına geliyor. Son koşul "Sanayiye Uygulanabilirlik." Buluşun sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir, uygulanabilir veya kullanılabilir nitelikte olması gerekiyor. Bu koşulları taşıdığı için patent tescili yapılan ürünün sınırlı bir süre ve yerde üçüncü kişiler tarafından izinsiz olarak üretilmesini, satılmasını veya kullanılmasını engelleniyor. Patent sahibine tekel hakkı tanıyor. Faydalı model buluş içermeyebilir ancak yenilik içermek zorunda.