Elektrik dağıtım şebekesine 5 milyarlık yatırım

İbrahim EKİNCİ

Zaman zaman büyük sıkıntılara yol açan elektrik kesintilerini azaltacak yatırımlar geliyor. Elektrik dağıtım şirketleri peş peşe büyük yatırım projeleri başlatıyor. Son bir yıl içinde sekiz dağıtım şirketi toplamda 4.6 milyarlık yatırım için teşvik belgesi aldı. Türkiye Elektrik İletim AŞ’nin yatırımlarıyla birlikte toplam şebeke, dağıtım yatırımları 5 milyar lirayı geçiyor. 2016 – 2020 yılları arasında toplam 1.6 milyar liralık yatırım planlayan Boğaziçi Elektrik (BEDAŞ), programın 1 milyarlık kısmı için teşvik belgesi aldı. Bilindiği gibi bazı sanayi bölgelerinde elektrik kesintileri üretim kayıplarına, hatta hasarlara yol açmış, sanayiciler büyük tepki göstermişti. Santral arızalarından kaynaklanan Türkiye geneli kesintilerde de gözler genellikle şebeke yatırımlarına çevrilmişti. Bazı programsız kesintiler hastanelerde büyük sağlık riski yaratmıştı. Şirket açıklamalarında “Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) işletimindeki enterkonnekte sisteminde teknik arıza”ya bağlanan aksamalarda ilçeler bir süre karanlıkta kalmış, elektrik dağıtımına şirketlerin yeterli yatırım yapmadığı görüşleri ileri sürülmüştü. Son bir yılın teşvik belgelerine bakıldığında 8 büyük dağıtım şirketinin yüksek miktarlarda yatırıma başladığı görülüyor. 

Bu şirketlerin en büyüğü BEDAŞ 2016 – 2020 yılları arasında toplam 1.6 milyar liralık yatırım yapacak. Sadece 2016 yılında ise 341 milyon 261 bin 956 liralık yatırım olacak. 2010-2015 yılları arasında 2010 yılı fiyatları ile 625 milyon liralık yatırım yapıldı. 2013 yılında gerçekleşen özelleştirmeden bugüne yapılan yatırım ise 563 milyon lira oldu. Bu programın 1 milyarlık kısmı için yatırım teşvik belgesi aldı. 

Dün açıklanan yatırım teşvik belgesi listesinde Meram Elektrik’in 879 milyon liralık, Akdeniz Elektrik Dağıtım’ın da 645 milyon liralık yatırımları için teşvik aldığı açıklandı. Daha önce de Toroslar Elektrik, İstanbul Anadolu Yakası Dağıtım AŞ, Başkent Elektrik, Çamlıbel, Uludağ, Boğaziçi, yatırımları için teşvik belgesi almıştı. Bu kuruluşların teşvik belgesi aldığı yatırımların toplam tutarı 4.6 milyar lirayı buluyor. 

Bu arada bazı arızalarda kaynak olarak gösterilen Türkiye Elektrik İletim AŞ de yatırım yapıyor. Kuruluş, mart ayında 346 milyon liralık yatırımı için teşvik belgesi aldı. Bu yatırım Van bölgesinde iletim hatlarına yatırımı öngörüyor. Dağıtım alanında doğalgaz dağıtıma da yatırım yapılıyor. Akmercan Delta Doğalgaz (216.7 milyon liralık), Aksa Gaz Dağıtım (202 milyon liralık) ve Enerya (65 milyon liralık) yatırım yapıyorlar. 

En büyük program BEDAŞ’ın 

Abone sayısı bakımından da en büyük dağıtım şirketlerinden biri olan BEDAŞ’ın yatırım programında kablo ve trafo yatırımları ağırlık taşıyor. Kurumdan alınan bilgilere göre BEDAŞ; 2016 – 2020 yatırımlarının yüzde 69’unu şebekeye (kapasite artışı, genişleme, yenileme ve iyileştirmeye) yapacak. Bu dönemde 5 bin 476 kilometre kablo ve 2 bin 353 adet trafo yatırımı olacak. Çevre güvenlik ve diğer yasal zorunluluklarla (kamulaştırma, zemin tahrip, kabul hizmet bedelleri, proje onay bedelleri) ilgili yatırımları programın yüzde 13’ünü oluşturacak. 
Yatırımların yüzde 9’u da şebeke işletim sistemi, yüzde 5.6’sı sayaç alanında yapılacak. BEDAŞ, şimdiye kadar bin 214 kilometre kablo yatırımı yaptı, 436 adet trafo kurdu. Bu yılki programında Bağcılar, Arnavutköy, Sultangazi, Eyüp, Çatalca’ya 87 milyon liralık yatırım yapacak. 

EPDK takip ediyor 

Türkiye’nin 21 ayrı bölgesinde elektrik dağıtım işi özelleştirilmiş, 21 ayrı özel sektör şirketi dağıtım işini üstlenmişti. Halen dağıtım hizmetini bu şirketler veriyor. 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun “Dağıtım Faaliyeti” başlıklı 9’uncu maddesi bu şirketlere iletim yatırımı yapma yükümlülüğü getiriyor. Dağıtım şirketleri, uygulama dönemi yatırım planları içinde yıllık bazda gerçekleştirmeyi planladıkları yatırım planlarını (Elektrik Piyasası Dağıtım Sistemi Yatırımlarına İlişkin Usul Ve Esaslar Yönetmeliği gereğince) kendi internet sitelerinin ana sayfasında ilan ediyorlar. Tarife çalışmalarında da bu yatırım gerçekleşmeleri dikkate alınıyor.

Mart ayı teşviklerine enerji damgası

Hüseyin GÖKÇE 

ANKARA - Mart ayında 2 milyar lirası dev enerji yatırımları olmak üzere 6 milyar 843 milyon liralık yatırım öngören 548 proje teşvik belgesine bağlandı. Meram ve Akdeniz Elektrik, muhtelif illerdeki elektrik dağıtım hizmetler için 1.5 milyar liralık yatırım teşvik belgesi alırken, Zorlu Jeotermal Manisa’da 225 milyon liralık JES yatırımı, Sis Enerji yine Manisa’da 107 milyon liralık JES yatırımı için teşvik belgesi aldı. Mart’ta teşvik belgesi alan firmalar 6 milyar 843 milyon liralık yatırımı gerçekleştirmek için 804 milyon 720 bin dolarlık ithal makine ve teçhizat kullanacak, bu yatırım kapsamında 14 bin 96 kişi istihdam edilecek. 

Ekonomi Bakanlığı 2016 yıl Mart ayına ilişkin yatırım teşvik belgeleri istatistiklerini açıkladı. Geçmiş dönemlerde olduğu gibi Mart ayındaki teşvik belgelerinde de enerji sektörü damgasını vurdu. 

Mart ayındaki en önemli yatırımları Meram ve Akdeniz Elektrik Dağıtım AŞ’den geldi. İki şirket bölgelerinde elektrik dağıtım hizmetleri için yatırım teşvik belgesi aldı. Meram 879 milyon, Akdeniz de 645 milyon 78 bin liralık yatırım yapacak. 

Manisa’ya iki jeotermal yatırımı yapılacak 

Mart ayında Manisa’da iki ayrı yüksek hacimli jeotermal yatırımı dikkat çekti. Zorlu Jeotermal, Jeotermal Enerji Santrali yatırımı için 225 milyon liralık, Sis Enerji ise 107 milyon 750 bin liralık teşvik belgesi aldı. Zorlu Holding rüzgar ve güneşte de önemli yatırım projeleri yürütüyor. 

Bu dönemde Fırat Elektrik Üretim Ticaret AŞ adına, Tokat’ta HES yatırımı için 189 milyon 579 bin liralık teşvik belgesi düzenlendi. 

Bir başka önemli yatırımı olarak TEİAŞ'ın 346 milyon liralık yatırımı dikkat çekti. 

İBB de metro yatırımı için teşvik belgesi aldı 

Mart ayında İstanbul Büyükşehir Belediyesi metro taşımacılığı yatırımı kapsamında, 378 milyon 970 bin liralık teşvik belgesi alırken, 100 milyon liranın üzerindeki bir diğer yatırım da tekstil sektörüne geldi. Mem Tekstil Sanayi ve Ticaret AŞ, toptan ticarete konu pamuk ipliği üretimi için 113 milyon 740 bin liralık yatırım teşvik belgesi aldı.